Cotidiano-blogaliza arquivos

07/03/2014 by marioregueira

Croeso

Non atopei a choiva nin a néboa da que falan os tópicos. Días de ceos abertos e sol de inverno acompañaron a miña entrada no País de Gales, como se quixesen demostrarme que tiña que mirar máis aló dos mitos. Dalgunha forma é por iso polo que viaxamos, para derrubar as cousas que nos contaron sobre os países e enfrontarnos á súa realidade palpitante, os raios de sol dando a miña benvida á rexión de Gwynnedd eran unha boa proba diso. Resulta evidente dende o principio que ese histórico norte que acolleu a fundación do país está lonxe en moitos aspectos da idea xeral que temos sobre Gales. Ningún equipo xogando na premier inglesa, ningunha cidade medianamente grande, só pequenas vilas rodeadas de castelos, a quilómetros do eixo Cardiff-Swansea, un sur separado tamén pola configuración colonial das comunicacións, que obrigan a pasar por Inglaterra para viaxar entre as distintas caras do país.

A identidade subalterna non se le só nos pequenos núcleos urbanos, a súa configuración como tesouro natural e destino de xubilación moveu máis dunha vez as forzas independentistas, que actuaron contra a invasión tranquila dunha sociedade completamente reticente a integrarse no país. Non por nada o norte é tamén o lugar onde a lingua se mantén viva e vizosa, un reduto que, sospeito, sobreviviu refuxiado nesa mesma tranquilidade que defenderon con uñas e dentes en varias ocasións. Descoñezo porén se o movemento nacionalista reaccionou algunha vez contra o discurso da apoloxía paisaxista, aínda que fose nunha novela periférica ou nun ensaio académico. Se algunha vez berraron que ser galés é unha merda.

Ben, iso pode ser que o pensaramos algunha vez. Nun contexto no que non protagonizaron a grande insurxencia armada nin o camiño tranquilo pero firme cara a un referendumn pola independencia, Gales semellou algunha vez unha figura pasiva que lembra moito á do noso país no xogo nacional ibérico. E porén, a grande cuestión é, como me dixo alguén, que a pesar de ser o país que o tiña todo en contra e que podía ser asimilado moi facilmente, ningunha das nacións veciñas conservou a súa lingua e a súa cultura tan vivas, nin sequera aquelas que conseguiron a independencia. Si, iso é algo que tamén lembra a este país e por máis que, como neste país, estean en caída libre e teñan tanto a mellorar, conservan o orgullo e a memoria da loita lingüística máis viva do que imaxinamos. Da lingua, porén, falaremos nos próximos días, chega dicir de momento que si a escoitei, e que mesmo a escoitei moito. E non falo só da noite do Saint David, a celebración do día nacional galés onde alguén nos pediu entoar tamén o himno galego na parte final da noite, senón tamén nas rúas, nos pubs e entre a mocidade, alén da súa omnipresenza en indicadores e carteis bilingües.

Non é a última visita, aínda que non o pareza, quedan castelos e torres circulares por ver, palabras e historias galesas que recitar e unha comunidade galega inesperada da que seguir aprendendo. Entrei en Gales cun libro de Dylan Thomas e saín cun album de fotografías da loita pola lingua e unha camiseta dun equipo da liga galesa. Non podemos evitar abrazar as periferias, se cadra por iso estiven falándolles aos alumnos de galego de Bangor de Lois Pereiro e dos Sex Pistols, de como era ser galegofalante en Ferrol, do valor que teñen as fronteiras e os espazos intermedios nos meus libros. E sospeito que, como periferias temos aínda moito que contarnos, moito que aprender e moitos mitos que ir derrubando.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Gales #Lingua #Viaxes

26/02/2014 by marioregueira

Ferrol – Liverpool

A persoa que viña comigo riu as primeiras cinco veces que dixen que Liverpool era moi semellante a Ferrol. Á sexta decidiu que, ou ben o estaba a dicir en serio, ou a brincadeira, por repetida, deixaba de ter graza. É certo que non podo evitar comparar todas as cidades que piso coa miña orixe, e non puiden deixar de ver os ecos do meu propio mar na apoteose neoclásica de Liverpool ou no seu pasado de estaleiros. O feito de Liverpool ser unha cidade do noroeste do país concibida como produtora de barcos e porto forte tráeme reminiscencias da vella lenda local sobre as palabras dos ingleses na súa tentativa de invasión de Ferrol. Se Inglaterra tivese este porto estaría rodeado de murallas de prata. E a vella prata do inglés refulxe no pasado unha vez máis, e fainos imaxinar canto mellor sería para a nosa historia de derrotas ser o Xibraltar do norte ou a Malta do Atlántico, como melloraría a nosa sorte sendo un Liverpool do extrarradio no canto dun dos mellores estaleiros esmorecendo nun decadente reino do Sur. Soñan os escravos, nas noites de crise, con mudar de donos.

Do resto, máis aló da imaxe que tiña dela, un lugar onde os Beatles tocan constantemente mentres Liverpool e Everton xogan un derby eterno, gostei das historias inesperadas, as que hai que pescudar máis aló do evidente. Entre elas, a complicada xestión dun pasado complexo, formado por múltiples comunidades afluentes e coa sombra permanente de ser un dos primeiros e maiores portos da trata humana. Sen tempo para participar na homenaxe a Rosalía deste ano, paseamos polo Museo da Escravitude recitando mentalmente o “cando van, van coma rosas”, mentres nos preguntamos cantos outros museos faltan na cidade, e se a explotación feita contra os inmigrantes galeses e irlandeses terá algunha vez un recoñecemento permanente similar. Se non serían os seus descendentes parte desa mocidade do suburbio que contestou o racismo policial cunha revolta de días aló nos comezos dos 80, demostrando que a cor dos explotados é sempre a mesma, que a unión é a orixe de toda forza e que había unha fórmula mellorada para a White Riot que pedían os Clash.

Naturalmente, e a pesar da moita ou pouca tradición de esquerdas que teña, calquera centro urbano con algo de nome comeza a caer nesa espiral na que o capitalismo a convida a converter nunha marca comercial e inzarse de grandes tendas e centros comerciais cortados por patróns similares. Sospeito que algunha vez probaremos a resistencia das nosas cidades polo carácter que conserven dentro desta corrente uniformizadora e valoraremos a posibilidade de beber un café distinto ou unha comida que teña un toque realmente local e non o preparado exótico producido pola mesma receita para todo o mundo. Liverpool non é unha excepción, e a pesar diso admira ver como conserva unha certa xovialidade, un carácter irrenunciábel que segue a percibirse nas rúas tomadas por xente de todas as idades cada noite de lecer. Unha alegría na que sospeito unha mocidade que segue soñando as súas ansias duplas de ser estrelas de rock e heroes da clase obreira sen entender que haxa nada de contraditorio nos dous extremos. Unha alegría que hai décadas que non escoito polas rúas de decadencia infinita dos portos do Sur.

#Cotidiano #Inglaterra #Liverpool #Viaxes

20/02/2014 by marioregueira

A Noite é necesaria

A Noite é necesaria
pra que ti poidas ver
sobre o medo e o mal
as estrelas arder.

Onte comezaba, co centenario do poeta, o ano Díaz Castro. Facíao por ese estraño calendario das nosas letras que rexe os seus propios ritmos. O autor a quen a beleza ferira para sempre, poeta dun único libro, e segundo as malas linguas (mal informadas, sobre todo), dun único poema, cumpría cen anos o mesmo 2014 no que as Letras Galegas decidiran, nun dos momentos máis convulsos da Academia, honrar a súa memoria.

Houbo medios de comunicación que se alegraron da escolla interpretando que o autor de Guitiriz fechaba unha época na Academia, unha época na que autores díscolos como Uxío Novoneyra, Lois Pereiro ou Roberto Vidal Bolaño politizaran en exceso unha festa que debera ser, ou así a entenden os bos galegos, neutral. Até o empresario Valentín Paz Andrade acabou por revelarse como unha figura incómoda, con ideas molestas e unha obra poética e ensaística moi pouco presentábel en canto a neutralidade. Sen dúbida Díaz Castro, poeta vencellado ao Seminario de Mondoñedo, que nunca se meteu en política e dunha relixiosidade que sobresae en cada poema, era o homenaxeado que os apolíticos preferiran, unha volta ao rego que impedía mover demasiado unha festa que nunca debeu pasar de ser un evento cultural.

Como xa falamos algunha vez a conto das manipulacións sobre Rosalía, a propia interpretación interesada de certos autores polos sectores máis reaccionarios é unha confirmación do seu enorme poder social e político, mesmo máis aló dos anos. Tamén ratifica que a literatura galega, polo seu propio contexto e a súa propia historia, é unha literatura que xogou a carta política mesmo cando os seus autores trataron de evitala. O mero feito de escribir na nosa lingua foi moi a miúdo equivalente a facelo dende un campo de prisioneiros ou dende unha reserva india. Ás veces non é necesario explicitar un discurso para que este se faga evidente, o propio Manuel Antonio entendeu algunha vez que, por moito que quixese despolitizar a súa obra, o simple feito de estar a construíla nunha lingua de minorías sociais convertíaa nunha peza profundamente imbricada nesa realidade.

A tentativa de presentar un Díaz Castro descafeinado e neutral fala máis de quen a promociona que dos que vamos celebralo coa mesma intensidade que os queridos autores que o precederon. Díaz Castro foi un poeta que se mantivo lonxe de toda militancia, mais tamén foi un escritor que non puido evitar reflectir a abafante realidade que vivía a súa terra, mesmo estando afastado dela. Todo Nimbos é un canto profundo de amor á Galiza, mais tamén non pode lerse sen ter en conta o momento socio-político no que está composto. A queixa e a preocupación polo país que non move a tea dos seus soños, pola Galiza detida no tempo que moitos quererían así para sempre, están tan presentes na súa obra que admira que haxa quen pretenda pasalos por alto. E unha vez máis, a escolla da lingua é relevante, moito máis se temos en conta que o autor coñecía moitas outras coas que gañaba a vida e que pasou a maior parte da súa existencia en Madrid onde lle sería doado, como lle foi a tantos outros, esquecer as súas orixes.

Como ben dixo o poeta neses versos que poderían disputar espazo nas carpetas dos adolescentes á vella máxima de Tagore, a Noite é necesaria. Sen a Noite non veriamos os versos luminosos do Poeta Díaz Castro resplandecendo a súa dignidade por riba dos corenta anos de infamia que pretenderon facer desaparecer a nosa cultura ou coutala até o simple folclorismo. Sen esta Noite que agora ataca a nosa lingua tampouco poderiamos repetir os versos de Nimbos sorrintes e co ton orgulloso que podemos atoparlles, caendo como o orballo fresco na madrugada e temperando os nosos ánimos nos tempos sempre atroces. Obrigados pola Noite que fai resplandecer como lóstregos as expresións máis inocentes da nosa cultura. Obrigados por esa escuridade na que, até os homes tranquilos e temerosos do deus cristián, se remexen inquedos pola fortuna da súa terra e da súa lingua.

#2014 #Activismo e resistencia #antifranquismo #cristianismo #Díaz Castro #Letras Galegas #Lingua #Literatura #Resistencia

21/10/2013 by marioregueira

A cadea dos libros

Había ben tempo que non chegaba un meme aos peiraos deste porto, algo que deixa ver o estado de coma profundo no que se atopa a blogoleira, ou se cadra como foron mudando as súas dinámicas nestes anos. A graza deste meme, ou cadea, é que é sobre libros, ou sobre literatura, así que, aínda que sexa longo, imos facelo.

Quen te convidou: o camarada Francisco Castiñeira, un dos tenaces resistentes desa blogoleira que viviu mellores tempos. Como o meme é sobre libros vén a conto dicir que o Castiñeira sacou hai cousa dun ano un volume de relatos titulado Podería falar de nubes, unha obra que tiven a honra de presentar na súa primeira rolda pola cidade da Coruña e á que vos recomendo que lle botedes un ollo.
Convidamos a tres blogues para que sigan a cadea. Pois non está doada a cousa, e menos neste tempos, pero aí vamos: O outro lado do espello, que sempre recolle o testemuño destas cousas, Txiki Calvo, aproveitando que por enésima vez volve a bloguear e Montse Dopico, que o outro día falaba comigo de que quería retomar a actividade nun blogue tan interesante.

As preguntas:

O último libro que liches.
Tantos cabaliños lindos de Cormac McCarthy, pero é probábel que entre que escribo isto xa mudase xa que, por distintas obrigas, ando a ler uns cantos libros á semana.
O libro que mudou o teu xeito de pensar.
Sempre cheguei tarde aos grandes libros que converteron a outras persoas. Normalmente colléronme convertido ou ben xa completamente perdido para as súas causas. Noutro sentido, libros como Rayuela de Cortázar ou Trilce de César Vallejo mudaron moito a miña relación coa literatura, tamén no relativo á escrita.
O último libro que che fixo chorar.
Seguramente foi Expiación de Ian McEwan, antes del, Rastros de Vidal Bolaño e antes aínda Peter Pan e Wendy, de Barrie. E xa, creo que ao longo da miña vida só o conseguiron eses tres libros. Non son eu moito de chorar lendo, que se estragan as páxinas.
O último libro que che fixo rir.
Rir moitos, pero posiblemente os únicos cos que o fixen a gargallada aberta foron O bosque dos raposos aforcados, de Arto Paasilinna e Como acabar dunha vez por todas coa cultura, de Woody Allen, particularmente o capítulo dedicado aos libros de memorias e á Xeración Perdida. Ah, e tamén rin a gargalladas co Quixote, algo que non todo o mundo acaba de entender.
O último libro que che prestaran e non che devolveran.
Son bastante mirado para iso, e non me esquezo de reclamar os préstamos, así que se non o reclamei é ou porque non me lembro ou porque renunciei xa a recuperalo e pasei a consideralo a miña contribución á instrución e á cultura d@ descerebrad@ que se quedou con el (mal raio @ parta).
Un libro que che emprestaran e que non devolveras.
Claro, que o vou contar aqui… Non en serio, hai moitísimo tempo que debo a biografía en verso que Viktor Sklovski fixo de Maiakovski e tamén as memorias de Luís Soto. Por sorte déboos a bos amigos que aínda van agardar un pouco máis a facerme un boneco vudú.
Un libro que relerías.
Alguén dixo unha vez que grande pracer da literatura non era a lectura, senón a relectura. En calquera caso, se en algo ten razón o vello pailaroco de Harold Bloom é en que a nosa sociedade non ten tempo para ler todo o que debera ler. É por iso que considero a relectura un luxo, habendo tantas e tantas obras novas. De facela, case sempre é unha relectura parcial, de obras que xa coñecía pero que acaban de ser traducidas ao galego.
Un libro para agasallar a cegas.
Pois nin idea. Seguramente, e facendo un pouco de trampa, a banda deseñada Emigrantes de Shaun Taun. Serve tanto para agasallar a cegas que por non ter non ten nin texto e conta un relato universal do que nunca nos damos librado: a emigración.
Un libro que te sorprendeu para ben.
Será porque presenta un mundo fantástico con gorentosos toques de steam-punk, será porque presenta un universo paralelo cunha Cataluña independente, será porque ao mellor saen as meigas galegas nas futuras entregas, ou será pola sorpresa de verme, aos meus anos, pendente dun conto de fadas, pero diría que calquera da saga Reckless de Cornelia Funke, marabillosamente editados na nosa lingua por Xerais.
Un dos primeiros libros que liches na escola.
Non lembro nada digno de mención nos primeiros libros da escola, alén de que non foron moitos. Se cadra, o tardío Rebeldes, de Susan E. Hinton, que me fixeron ler ao borde da adolescencia e que, naquel Ferrol que saía dos convulsos 80 para entrar nos convulsos 90 falaba de cousas ben coñecidas: cuadrillas de marxinais petándose contra cuadrillas de nenos ben.
Un libro que roubaches.
Claro, que o vou contar aquí… Veña, non foi un roubo premeditado, pero a ocasión que fai ao ladrón quixo que arrebatase un exemplar de O retrato de Dorian Gray duns grandes almacéns. De cara ao futuro, levo anos tramando un plan para espoliar todos os libros da Libraría Couceiro de Compostela, ando buscando un camión o suficientemente grande, e namentres voume gañando a confianza da xente que traballa alí e aproveito para estudar a estrutura do edificio.
Un libro que atoparas perdido.
Hai anos, nunha das miñas primeiras visitas a Lisboa, atopei A brincadeira de Milan Kundera, perfectamente apoiado contra unha farola dun miradouro. Estaba tan ben colocado que non me atrevín a collelo, aínda que sempre me lembrarei do detalle. Daquela comezaba a popularizarse o BookCrossing e creo que sinxelamente non souben identificar que era un libro para levar. Volvín ao miradouro nunha das últimas viaxes, pero o libro xa non estaba. Por sorte, Lisboa sempre é xenerosa e deixa outros agasallos nos lugares máis insospeitados.
O autor do que máis libros tes.
Sen dúbida Méndez Ferrín. Un autor que lin con fruición na primeira mocidade, que practicou case todos os xéneros e que aínda agora ocupa unha parte importante da miña tese de doutoramento.
Un libro valioso.
Sentimentalmente, todos os libros que herdei do meu avó. Especialmente El resplandor de la hoguera, de Valle-Inclán, o libro que atopamos na súa mesa de noite e que, a xulgar pola marca, non chegou a acabar. Telo nas mans sempre me fai pensar cal será o libro do que a morte me roubará o final para sempre.
O libro que estás a ler agora mesmo.
Simultaneo tres, pero o que vou ler con máis vagar e devezo vai ser Cartas de aniversario, o derradeiro libro de Ted Hughes.
Un libro que prohibirías.
Os libros non se prohiben, combátense con outros libros mellores. E ningún libro xustifica as barbaridades que poidan cometerse no seu nome porque son as mans das persoas, e non as súas páxinas, as que as realizan.
Un libro que levas tempo querendo ler.
Moitísimos, seguramente demasiados. Por ir aos clásicos pendentes, o Decameron de Bocaccio editado por Rinoceronte, que leva xa un tempo na casa, será que me impresiona o seu volume.
O próximo libro que vas ler.
Pois algunha novidade das que chegaron ultimamente (é o que ten facer crítica), o que máis me gorenta é A música das esferas de Carlos Lema.
O libro que non lerías endexamais.
Unha vez preguntáronlle a Lampedusa por que lía novelas de vaqueiros e contestou algo así como que tamén había que saber aburrirse. Non hai libros que non lería, até as crónicas atroces dos tertulianos da Cope e as morrocotudas sagas pseudo-eróticas que andan entre os máis vendidos espertan o meu interese e serven para ese saber aburrirse. Naturalmente, non hai libros que non lería, pero si hai libros que non vou ter tempo para ler e que andan polo fondo da cola de admisión.
A túa triloxía ou saga preferida.
Ando tentado de dicir Reckless de novo, pero case que lle vou dar tempo a autora para rematala e vou ir ao clásico O señor dos aneis, de Tolkien.

Listo, ten razón o Castiñeira que leva tempo, pero tamén é ben entretida de facer, a ver se as convidadas se animan. E non quero rematar sen facer un chamamento a que leades (e a ser posíbel merquedes) calquera dos libros que saen ao longo deste artigo, particularmente os que están editados na nosa lingua, en edición física ou electrónica, pero apoiando sempre o libro galego, que ten unha longa remontada por diante.

#Blogoleira #Cotidiano #Lectura #Libros #Literatura #Memes

01/08/2013 by marioregueira

As palabras (e o Festival de Poesía do Condado)

Quedan algo máis de dez días para que o Festival de Poesía do Condado remate a súa campaña de financiamento, e resulta case obrigado animar ás persoas que aínda len esta humilde e irregular bitácora a que axuden a dar ese pulo final que permita chegar ao obxectivo marcado.
A estas alturas case calquera cousa que se poida dicir sobre o Festival da Poesía do Condado será, seguramente, redundante. Calquera persoa que ande metida no mundo das letras sabe do seu valor, da súa lonxevidade e da importancia do traballo das persoas que axudaron, en todo este tempo, a mantelo vivo. Nun país que produce tanta poesía como produce o noso, resulta estraño decatarse de que poucas son realmente as iniciativas que a valoran na medida en que o merece, facéndoa protagonizar actos coma este.
Porén, non só por iso resulta importante que o Festival se manteña vizoso e vivo. Ademais de favorecer a difusión da obra poética, de dar de comer e beber ás persoas que a producen e aínda de fortalecer os lazos que o noso país ten coa lusofonía, o Festival de Poesía do Condado cinguiuse sempre ao lado máis subversivo que teñen as palabras, deixándose empapar polo seu discurso para reivindicar a utopía, mundos máis xustos, ou desobediencias como a deste ano. Dalgunha forma, se agora precisan o noso apoio é porque nunca apostaron por reducir a palabra das poetas aos límites cómodos dos libros, os actos puntuais ou os discursos institucionais. A súa dedicación foi a de facer fluír os versos cara á comunidade, empregalos como claves na súa liberación, fomentar esa noite máxica na que a distancia entre nós e as palabras se reduce até desaparecer. Axudemos a que o seu traballo poida durar moitos anos máis e a que poidamos seguir despedindo o verán nesa festa anual ao pé do Miño.

Como curiosidade, o verso co que comeza o meu discurso de apoio (na parede a na miña boca) é dun dos poemas máis fascinantes escritos nunca: You are welcome to Elsinore, de Mário Cesariny, e que algún día aprenderemos a recitar como convén.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Literatura #poesía

10/06/2013 by marioregueira

Cidade espectral

Na miña última novela aparece un personaxe que fala dunha cidade despoboada da que tivo que fuxir para gañar a vida. Defínese a si mesma como un ser desdobrado, unha sombra que segue a andar polas rúas do seu barrio, mentres o seu corpo vive noutro país, afastado da familia e dun futuro que non cabía na súa terra natal. Como teño dito nalgunha das presentacións, é a forma na que a miña cidade conseguiu entrar, unha vez máis, no que escribo, deixando reflexo dunha historia que segue enredada na miña propia e que fala de estaleiros e crises inacabábeis, de mocidades sen futuro e de abandonos por parte de estados e gobernos.

Esa sombra ten moito que ver coa roupa que moitas persoas da cidade colgaron das reixas do estaleiro o pasado día 2 de xuño e que dá testemuña dese mesmo desdobramento por vir. Xente que directa ou indirectamente perderá os seus postos de traballo e terán que marchar deixando os seus espectros roldando unha cidade que camiña cara unha decadencia cada vez máis pronunciada. A roupa de traballo ondeando ao vento é un intento máis de facer navegar unha forma de vida que non esmorece por causas comprensíbeis, senón polo desinterese continuo do poder político pola poboación que depende dela e pola súa incapacidade de ofrecer unha alternativa a unha das comarcas máis poboadas do país.

Nos nosos tempos as guerras contra a clase obreira son sutís, case invisíbeis, polo menos nos suburbios do primeiro mundo. Non virán disparar contra as manifestacións como no 72, polo menos non inmediatamente. Os seus ataques baséanse no silencio e nas mentiras, na sutil criminalización das protestas. Porén, o efecto de toda esa tranquilidade política é sen dúbida o dun bombardeo calmo, capaz de destruír vidas e familias como de feito xa está a acontecer.

A seguinte cita pola supervivencia será o vindeiro día doce, na folga xeral comarcal. A pesar de quen queira poboar a nosa cidade de sombras, os corpos volverán vestir a roupa de traballo para marchar pola cidade. Contra os seus espectros doutro tempo e contras as tácticas do invisíbel, serán os corpos unha vez máis os que escriban a historia.

A imaxe está tomada do blogue Carga de Dignidade.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Estaleiros #Ferrol

23/05/2013 by marioregueira

Cafés, finais e poemas

Penso que a primeira vez que vin pedir un café con xeo foi na zona vella de Compostela. Eu tería uns dez anos e o verán rompía todas as estatísticas chegando moitos días á barreira máxica dos corenta graos. Eu non o sabía, pero estaba a vivir un record histórico de temperaturas, por máis que pensase que era o normal nunha cidade que, a quen se lle ocorrería, estaba construída tan lonxe da costa. Nunha desas tardes abafantes, alguén pediu unha beberaxe estraña, tan estraña que en principio pensei que fora unha ocorrencia momentánea e extravagante á que un educado camareiro correspondera sen facer preguntas. Aínda pasaron anos antes de decatarme de que era unha bebida frecuente, e non só nas ingratas cidades do interior.

Dende entón teño asociado o café con xeo á cidade, ou por mellor dicir, ao verán na cidade. Onte caeu o segundo do ano, sinal de que axiña caerán tamén as prendas de manga longa e os abrigos partisanos de inverno, mentres as terrazas deixan de ser cousa de valentes e se espallan paseniñamente polas rúas. E onte, co segundo café xeado da tempada, e no medio dalgúns outros, chegou tamén ás miñas maos o libro Fin de poema, de Juan Tallón, ao que hai pouco lle foi entregado o premio Lueiro Rey de novela curta. Chegou a edición de Sotelo Blanco, claro, a primeira vez que o libro pasou polos meus ollos foi na forma dunhas fotocopias mal encadernadas que porén me mantiveron atrapado durante bastante tempo. Tanto, que podo dicir que ter nas mans o resultado editorial foi case como reencontrar un vello coñecido pola rúa, cousa que pasa tanto dende as terrazas da cidade.

A miña experiencia como xurado de certames non é longa, pero dá xa para sacar algunhas conclusións e o intercambio de opinións con persoas que pasaron polo mesmo sempre deixa comentarios divertidos. Hai quen di que os premios traen sempre consigo un castigo que é, por regra xeral, obrigar a pasar polo xurado da seguinte edición. Eu, en liñas xerais, non lle chamaría exactamente castigo, pero moi a miúdo quedo coa idea dunha enorme frustración. En primeiro lugar porque normalmente só se pode dar un premio, e despois porque á esa solución sempre se chega a través do consenso, que sempre (tamén en política) é conservador. Lembro un caso no que competín a un premio con dúas obras que chegaron a ser finalistas. O consenso premiou á máis antiga no tempo e que para min tamén era a menos arriscada e rompedora. A outra convenceu algunhas persoas do xurado, que fixeron unha defensa apaixonada que porén acabou estrelada contra a inapelábel maioría numérica. Desconfíen sempre dos sistemas nos que as minorías sempre perden. Tamén en política.

A pesar diso, a experiencia de xurado do Lueiro Rey é a primeira que me deixa realmente convencido, tamén porque, a pesar do bo nivel doutras obras presentadas, a escolla de Fin de poema foi a primeira na que asistín a un xurado unánime, no que non houbo lugar a cesións ou acordos complexos e no que ninguén saíu insatisfeito. E aínda que o abraio unánime de cinco persoas teña tamén a súa parte circunstancial, non deixa de ser, cando menos, unha coincidencia relevante e case máxica. A aposta de Juan Tallón é engaioladora e orixinal, e estou seguro de que é unha pequena xoia que non deixará indiferente a ninguén. A historia de catro poetas suicidas (Pavese, Anne Sexton, Gabriel Ferrater e Pizarnik) flúe palpando as costuras entre a ficción e a realidade, mentres escarva nas casualidades, as liñas invisíbeis que unen as nosas vidas sen nós sabelo e que caen como versos entrecruzados dalgún xogo poético.

Aínda sorrío pensando nalgunhas das súas escenas, e aínda me volven moitas das sensacións que me deixou á cabeza, tanto que se cadra contraveña unha norma persoal e lle bote unha segunda lectura este verán. A fin de contas, é unha das mellores lecturas para ter a man no tempo de terrazas e cafés xeados que se aproxima. Fáganme caso, non se han de arrepentir.

#Cotidiano #Edición #Lectura #Literatura

08/03/2013 by marioregueira

Non debes chamarte nunca española

Diciámolo no manifesto de hai dous anos, Rosalía ultrapasa coa súa obra os horizontes políticos nos que estaba socialmente inserida. Nun momento no que os admiradores da revolta provincialista de 1846, de corte liberal, configuran un novo movemento que se chamaría Rexionalismo, máis cohesionado pero aínda lonxe das apostas federalistas e nacionalistas, Rosalía acuña na súa poesía conceptos que anos despois faría seus o independentismo. Faino marcando a relación de opresión de Castela cara a Galiza, e faino negando por primeira vez nas nosas letras a unidade da patria hispánica. “Probe Galicia, non debes chamarte nunca española, que España de ti se olvida cando eres, ¡ai!, tan hermosa”. O salto, aínda na simple retórica, é de xigante.

A partir de aí as interpretacións son múltiples e, até certo punto o seu debate é san dentro de calquera sociedade. Pensar en que medida Rosalía ergue unha proclama política real ou eleva unha pequena queixa contra o desleixo do centralismo castelán é unha cuestión interesante que merece ser discutida. O que non resulta críbel é pensar que a súa figura e a súa obra non teñen nada que ver con movementos políticos que anunciou e predefiniu de xeito claro e innegábel. Por outra parte, o debate sobre se hoxe Rosalía sería nacionalista ou non é baldío e enganoso. Pouco importa que unha imaxinaria Rosalía se definise como nacionalista ou independentista no século XXI, o que está claro é que sen ela non existiría o nacionalismo galego, ou non existiría na forma na que o fai, e que a súa obra poética estará sempre ligada indisolubelmente a este.

Da mesma forma que acontece dende hai anos con Castelao, a dereita españolista pretende colonizar as figuras que máis a combateron en vida. O debate sobre a interpretación política dos nosos autores é periodicamente reducido ao absurdo. Non sabemos que carné terían Rosalía e Castelao en vida, pero resulta moi difícil pensar que puidesen ter o do partido que hoxe ten o poder autonómico. Que o Partido Popular se empeñe en seguir facéndoos figurar como comparsas do seu xogo político responde sen dúbida a un intento de despolitizalos, de usurpar a súa aínda vixente popularidade, e tamén á carencia de referentes propios que presentar ante o pobo. Da mesma forma, a escolla dunha autora monolingüe en castelán que forma parte dunha asociación antigalega é a última ultraxe que restaba a unha figura que segue a ser fundamental para unha parte importante da nosa sociedade.

De Marta Rivera de la Cruz encántame sobre todo a candidez. É a mesma que ciclicamente acusa aos autores galegos de forrarse co “negocio” da cultura (vexan esta acusación de onte a Calveiro), a mesma que fai valer que todas as voces desconformes son unha manobra política do Bloque (axudado por xudeus e masóns, supoño), ou a que acusa un acoso comparábel ao dos “borrokas” porque hai xente á que non lle parece a figura máis axeitada para o acto de hoxe. Unha auténtica mágoa que, co nivel ao que brilla a literatura galega de hoxe, o partido de Feijóo prefira baixar así o listón con tal de continuar a súa longa cadea de provocacións.

Teñan coidado, escriban claro e deixen bos testamentos, non sexa que dentro de cento cincuenta anos algún oportunista político lles plante bandeiras políticas e lingüísticas que hoxe lles provocarían urticaria.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Literatura #Rosalía

02/03/2013 by marioregueira

Libros e aniversarios

Segundo souben hai un par de semanas as dúas obras que publiquei durante o ano 2012 figuran como finalistas dos premios Ánxel Casal, un agasallo anticipado e inesperado deste aniversario que celebro hoxe. Por máis que ser finalista non implique nada de por si, a calidade das obras que me acompañan en cada categoría fai que considere o feito xa como un pequeno premio.

2012 foi un ano atípico e difícil na miña vida, tamén un período complexo na tortuosa historia deste país. No medio dunha edición galega en retroceso e no fragor dos ataques contra a nosa lingua, o azar e os caprichos dos ritmos editoriais permitíronme dar ao público dúas obras, algunha delas a que eu considero a mellor da miña traxectoria. E por causas da vida, a ningunha delas puiden prestarlle toda a atención que pretendía e que sen dúbida merecían.

No caixón dos proxectos que houbo que aparcar queda o blogue de Outono aquí, un paseo polas súas músicas e polas mil referencias que o inzan e tamén un percorrido de paisaxes polas pequenas historias que garda como sementes. Do outro lado, tamén quedaron no aire a maior parte de presentacións e recitais que tiña pensado para O silencio. Aínda así, atopalas, contra todo prognóstico, entre as finalistas dos Premios da Edición, así como estar a corrixir a edición castelá dunha delas, faime ver até que punto podían ambas valerse por si soas e seguir a darme sorpresas. E de certo que esta non será a última.

Dicíanme algunhas persoas que ao longo da trintena virían crises, outras que as cousas brillarían cunha certeza inédita. Ao borde da metade do camiño seguimos agardando por calquera das dúas cousas, e o único que resulta inevitábel e pensar en nós mesmos hai unha década, agardando impacientes que unha editora nos respondese sobre a nosa primeira obra e que o noso pobo se espreguizase contra o mal goberno que o atenazaba. Co tempo pasado, polo menos deixamos de agardar por unha das dúas cousas.

#Cotidiano #Creación #Edición #Literatura

31/01/2013 by marioregueira

O principiño

Cando lin a nova de que Galaxia chegara ás vinte edicións do Principiño, botei contas e memoria. Eu tiven un exemplar dunha desas edicións. Non só o tiven, senón que gardo unha lembranza concreta do día que arrinquei o papel de agasallo que o cubría e o examinei entre abraiado e estrañado. Foi nunha casa da zona do Inferniño de Ferrol e, se me guío pola dedicatoria que aínda figura na primeira páxina, foi o dous de marzo de 1986, o día do meu sétimo aniversario. Na época tiña xa algúns contos en galego, pero sospeito que O Principiño debeu ser o meu primeiro libro na nosa lingua. Falo de libro en relación á lonxitude e tamén o tipo de edición, aquela era a quinta e viña, sospeito que como todas “con dibuxos do autor.” Sorpréndeme lembrar de mans de que persoa da miña familia veu, particularmente porque nunca máis, nin sequera nas épocas nas que máis me interesei pola literatura en galego, me agasallou nada que non estivese na lingua do Imperio. As miñas teorías de que a actitude da nosa sociedade cara á lingua tivo un pico de atención e empatía nos primeiros anos do Estatuto baséanse tamén neste tipo de cousas. Ese pico de preocupación, que se desinchou ou caeu no foxo da desilusión nos anos que seguiron, deixoume polo menos un libro que ler e reler durante unha boa parte da miña infancia.

Non podo dicir que gostase do Principiño naquel momento. Máis ben me pareceu un libro desacougante e estraño, algo que tiña moitos puntos en común con algúns programas míticos da época (Planeta Imaginario), que seguramente trataban de esporear imaxinacións pola vía dun surrealismo adaptado á mocidade. É algo que tamén teño asociado ás lecturas en galego daquela época, que por azar, polo momento ou por unha mala escolla previa, dirixíanse sempre a ese lugar que espertaba máis preguntas que respostas, onde os discursos non eran compracentes e existía unha certa tendencia á incomodidade e o desacougo. Era algo que saltaba dende as páxinas das Cousas de Castelao e dos Biosbardos de Blanco Amor, lecturas que, dentro da pequena biblioteca que había na casa, alguén considerara axeitadas para un rapaz novo e que posibelmente non o fosen. E foi algo que, salvando as evidentes distancias, tamén atopei no Princiño, ese best seller do que tanta xente se recoñece levemente traumatizada.

Mesmo así, alegroume moito ter o libro de Saint-Exupéry no meu acervo de lecturas dende tan cedo e conservo como un tesouro ese primeiro libro que puiden chamar meu. Dalgunha forma foron esas características que saltaban na literatura en galego que me chegaba as que me fixeron ficar por ela. Unha vez que cansei dos discursos brandos e fáciles, foi doado volver a aquela falta de compracencia que lembraba de ler na miña lingua e pescudar na súa escuridade.

#Cotidiano #Galiza #Lectura #Literatura