Cotidiano arquivos - Mario Regueira

10/09/2020 by marioregueira

O carballo e o suicida

Aquel era o carballo favorito do meu avó. Lembrábao da infancia e quedáballe diante da casa, acomodándose coa paisaxe. Até o día no que espertou e viu unha sombra estraña na ramaxe. O fillo dos veciños pendurárase del. Era un rapaz nese arco de idade do que falou hoxe A Raíña Vermella. Meu avó fixo o que tiña que facer: avisou á familia e ás autoridades.

Días despois, a nai do rapaz presentouse na porta da casa da miña familia. Pasaban a diario por diante e caíalles a alma aos pés cada vez que vían a árbore. Pediulle ao meu avó que o cortase e el, que sempre foi un bo home, asentiu sen máis. Meu avó xuraba poucas veces, pero estou seguro que esa foi unha delas. Xurar non é insultar, insúltase aos outros, pero xúrase contra divindade, contra o destino, contra a mala sorte que inza o país. Resmungando polo baixo pediu unha motoserra e ese mesmo día deu cabo da árbore que desapareceu para sempre da paisaxe cotiá da familia. Non se podía facer outra cousa.

Non foi o único caso que atopei na vida, sei máis dos que me gustaría de xente no rural que acaba pendurada en carballos ou nos celeiros. Pero a sociedade galega non é só o rural, e na cidade na que pasei a mocidade tamén era relativamente frecuente saber de compañeir@s de instituto que non regresarían máis, de xente que saltaba dos edificios máis altos ou de persoas que camiñaban dentro do mar até que este as levaba. Lonxe do tópico de revólver e tempa, sempre me sorprendeu o cotián que era matarse no meu país e como as reaccións estaban incribelmente adaptadas ao tabú. Fálase o xusto do tema e, alí onde se pode, acaban por borrarse os seus rastros.

Poderíamos falar moito do outro extremo, a romantización dos suicidas que tanto afecta a eidos como a literatura e as artes. Se pensamos que a obra de alguén é mellor ou máis interesante porque se matou, seguramente temos un problema de percepción artística e de xuízo crítico. Porén, por agora, o que afecta ao noso país e a unha parte moi concreta da nosa sociedade é o tabú. Hai percorrido antes de chegar ao suicidio, pasa polos investimentos en saúde e por un enfoque que analice en clave social e antropolóxica o que acontece. Seguir negando que é un problema social galego, continuar a achicar a sanidade pública e desprezar as vertentes que se ocupan da saúde mental e o ánimo das persoas é un camiño que só leva a que este drama invisíbel se enquiste e continúe a medrar nos abondosos silencios do país.

Nunca está ben cortar un carballo, polo menos tratemos de non facelo porque un rapaz decidiu que as súas fortes ramas aguantarían ben do peso do seu pescozo.

#Ciencia e tecnoloxía #Cotidiano #Día Mundial para a Prevención do Suicidio #Saúde mental #Suicidio

02/03/2020 by marioregueira

As chamadas

A noite pasada soñei con ela. Hai moitas historias onde os protagonistas viven cercados polo peso normativo das súas familias. Pero creo que son moitas as familias galegas nas que ese peso non ten unha forma explícita, iso non quere dicir que non exista, máis ben que é algo do que non se fala. Se algo me deixa a lembranza dos meus avós son as intrincadas formas que esa comunicación podía chegar a tomar. Unha vez, sentado no salón co meu avó, pouco antes de xantar un día de patrón, comezou a contarme historias do seu traballo, das viaxes que tivera que facer. Eu acababa de regresar dunha das miñas longas ausencias do país e puxemos en común o noso mapa, as nosas impresións sobre os mesmos lugares, con máis de cincuenta anos de distancia. Nun momento parou e cravou os ollos en min. “Sabes? Eu non lle teño medo á morte. Pero teño moito medo de sofrer”. Aínda hoxe non sei que mecanismo se lle moveu dentro. Sei que pouco despois comezou a perder os recordos e non tardaría en mirarme con desconcerto. “Como vai ser Mario este home de barbas. Mario é un neno loiro que levo a correr polo campo”. E sempre penso naquel día como se fose unha última chamada de auxilio. Porque neste país as cousas non se contan, a non ser que esteamos a piques de perdelas para sempre.

A miña avoa chamábame unha vez ao ano. Podía morrer alguén da familia que nunca recibiría outra chamada que non fose esa dende ese número. Día 2 de marzo, xeralmente contra o mediodía. Recoñezo que de pequeno, e aínda de adolescente, recibía o son do teléfono cunha mestura de fastío e cansazo. Que me vai contar xente coa que só falo de parvadas os días de patrón? Porén, acabei colléndolle o gusto a falar con ela, era algo que ía parello á recuperación paulatina da miña propia lingua. Tamén me acabei decatando de que, se eu non sabía falar por teléfono, ela tampouco, así que todo se convertía nun xogo. Preguntáballe polo avó, por se a fixera rabear, pola comida que ía facer ese día ou se aínda duraba a desas perolas que preparaba para rexementos invasores que nunca chegaban. A miña avoa foi unha descuberta tardía, pero gozosa. Víaa mirándome cun orgullo silencioso cando entraba pola porta falando galego. Ría coas súas brincadeiras picantes, unha mostra de inconformismo que daquela non podería entender como hoxe fago. Estremecíame cando contaba como marchara da escola (ela e meu avó desertaron moi cedo) despois de pelexar cunha das “señoritas” que falaban “castellano”. Lembro que un día me decatei de que tiña os ollos verdes, dun verde escuro e rebelde, como o dun lameiro ou o dunha pedra que nunca chegaría a ser preciosa. Un verde extinguido xeneticamente, pero que aínda hoxe non podo deixar de relacionar cos ollos claros dos humildes, os que nunca chegaremos a estrelas de cinema.

Hai anos que non recibo chamadas dese número. Igual debería chamar, como di René, e contar que quero volver, que é verdade que as patacas de “Santiágho” non son como as de aló e que quero marchar outra vez co carro cangado de caixas e caixas. Hoxe tampouco falei con ela, pero na véspera, como se soubese, apareceu nos meus soños para dicir co seu galego con gheada que feliz aniversario, que tiña que dicilo este día, neste país onde non se falan as cousas.

#Cotidiano #Memoria

12/02/2017 by marioregueira

Aeroporto Rosalía de Castro

En Liverpool non hai un Auditorio John Lennon, pero si hai un aeroporto. No Rio de Janeiro un dos dous, o antigo Galeão, está dedicado Antonio Carlos Jobim, que o mencionaba en Samba do Avião e que, segundo parece, tiña ademais medo a voar (o outro está dedicado ao pioneiro da aviación Santos-Dumont, para compensar). Os criterios que empregan os países para estas cousas son sempre ambiguos. Teño a sensación de que a maioría das veces é unha mestura de atracción turística e de honra menor e que en moitas ocasións póñense nomes a aeroportos que nunca levarían outras cousas máis importantes. Outras veces a política é non tocar os topónimos orixinais para non facela peor. Seguramente a miña opción favorita.

Adaptada de Above Us Only Sky de Martjin Van Es – CC BY-NC-SA 2.0

Non me opoño, contodo, a que Rosalía de Castro dea nome ao aeroporto de Compostela, simplemente pregúntome se foi un movemento intelixente. O principal argumento que escoito di que Rosalía vai dar a benvida a milleiros de visitantes de todo o mundo. Na miña última visita a Edimburgo, chegando á estación de tren de Waverley fun consciente por primeira vez que estaba nomeada en honra a unha novela (e ciclo narrativo) de Walter Scott. As citas do autor, que ten na cidade o maior monumento nunca dedicado a un escritor, daban a benvida a quen viaxaba sen que ninguén tivese a idea xenial de marcalo nun epónimo. En certo sentido, a relación entre Edimburgo e o seu fillo Walter Scott é tan intensa que certas cousas están a máis. Será que Compostela fracasou á hora de marcar a súa relación coa poeta romántica até o punto de ter que estampar o seu nome na porta de entrada?

Edimburg from Scott Monument, Oliver-Bonjoch, CC BY-SA 3.0

Persoalmente creo que hai homenaxes moito máis acaídas e que non precisarían do visto bo do Ministerio español de Fomento. Sen entrar nas múltiples referencias rosalianas que hai na propia cidade, estou seguro que mesmo cousas como asegurar o emprego do galego por parte das compañías aéreas ou a disponibilidade de literatura na nosa lingua na terminal están moito máis no espírito de Rosalía que a simple adopción dun novo nome para Lavacolla. Tamén son moito máis difíciles e requiren dun traballo constante, claro.
Unha segunda cuestión é en que medida a memoria de Rosalía, sen ningunha relación estreita con Lavacolla nin coa aviación, pode servir para ocultar outros elementos históricos.
Eu tiña unha proposta clara, sen ningunha relación con Lavacolla: o único aviador galeguista que tivemos, Elixio Rodríguez, de quen o país galego precisaría unha pouca da súa sorte emprestada. Porén, fóra da miña aposta persoal, hai outra aínda menos evidente que porén apela a unha relación íntima co propio aeroporto. Pasaría por reivindicar o seu pasado como campo de concentración franquista. Aínda que se fixeron homenaxes, e hai algunha placa, sempre lonxe da vista das pasaxes e do turismo, é preocupante que moita xente descoñeza que o tal aeroporto foi construído con man de obra escrava de prisioneiros da Guerra Civil Española.

Insignia de piloto, República española, Pla – CC BY-SA 3.0

Supoño que un nome como Aeroporto Internacional Antifascistas de Lavacolla está fóra do debate, reabre vellas feridas que unha autora, galega e española como Rosalía está lonxe de poder tocar. Tamén quedaría mal á hora de mercar souvenirs nalgunha das tendas, que seguro sairán gañando ao representar a efixie da poeta. A fin de contas, máis que do seu legado ético e literario, este pobo é herdeiro do vello costume de facer de Rosalía unha feira.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Guerra Civil española #Lavacolla #Literatura #Rosalía de Castro #Santiago de Compostela

30/04/2016 by marioregueira

Sorte

Four Leaf Clover, orixinal da usuaria de Flickr Claire –CC BY-NC-ND 2.0

Non é unha palabra que empregue a miúdo, precisamente por iso me sorprendín a min mesmo repetíndoa case a diario durante a miña viaxe polo norte da Gran Bretaña. E non de calquera xeito, senón como final de conversación, case como substitutiva das fórmulas de despedida. Non diga adeus nin até logo, diga sinxelamente sorte.

Algo que xa sabía, pero que se fixo especialmente notábel eses días foi a cantidade de xente que temos fóra. En todos os destinos, procurada ou por azar, acababa falando cunha persoa da Galiza. Un par de correos chegan para confirmar que aquel vello coñecido de Ferrol está traballando en Manchester, que outra procura emprego en Liverpool e que algunha máis trata de ampliar estudos en Escocia. Unhas pintas axudan a crear unha breve pero intensa sensación de fogar. Polo medio, as inevitábeis historias, case todas cun punto de inflexión situado no final da década pasada, a crise xeral, pero especialmente a crise cultural da Galiza arrasando como unha riada invisíbel con vidas e proxectos. Nunca cansaremos de repetir que non defendemos só a lingua e a cultura galega por amor, senón porque era unha fonte de riqueza material que os gobernos da dereita se encargaron de destruír.

Xigantes parados, orixinal do usuario de Flickr termitero gnu –CC BY-NC-SA 2.0

Do outro lado os casuais. A maior parte das veces en pubs e restaurantes, alguén do persoal que te escoita falar e que che pregunta timidamente de onde es. Galician, contestas, agardando a cara de confusión ou as preguntas que sempre seguen a esa afirmación. Pero o que atopas é un sorriso e uns ollos brillantes. Eu tamén, de que parte es? Non me sorprende seguir atopando ferroláns e ferrolás. Despois de todo, como comentaba alguén, a xente que falta na nosa cidade tivo que ir para algún lado, non puido evaporarse sen máis. Galiza é unha das rexións europeas co paro máis alto e cunha poboación máis envellecida, unha tendencia que se afianzou durante os dous últimos gobernos de Feijoo pero que, como na época franquista, non ten en conta nos seus cálculos as persoas que faltan. As persoas que faltan explican o envellecemento prematuro e converten os datos do paro nun auténtico escándalo. Seguramente son unha parte do mellor do país. Xente disposta a axudarche, que che pregunta se tamén vas ficar na cidade, que sabe onde conseguir cervexa galega e que che regala tarxetas de teléfono para que ti tamén poidas chamar á casa. Persoas que gardan un orgullo estraño e primario polo país que deixan atrás, mergullado nas sombras. Se sodes da Galiza non vos compensa subir ás Highlands, non son mellores que as nosas paisaxes.

Postal dos anos corenta publicada por Rescued by Rover –CC BY-NC 2.0

Para algúns pobos a migración foi un accidente histórico, unha fase na que poboar terras afastadas ou participar na construción de novos países. Para nós é un clásico, unha tendencia que nunca pasou de moda. O barco negreiro do que falaba Otero Pedrayo segue a funcionar, aínda que os escravistas refinasen os seus métodos. Os galegos que se atopan nunha taberna e que se toman por estranxeiros até que dan en entoar unha cantiga seguen perdidos polos pubs do norte. Todas as historias do século pasado seguen servindo hoxe. Só hai que adaptalas un pouco.

Teño, como todo o país, unha lembranza precisa das penurias que as distintas ramas da miña familia atoparon nas súas migracións. A confusión dunha lingua estraña, as humillacións que sofre todo traballador estranxeiro. A saudade da familia e do que non é a familia. Os comezos difíciles e as case inmediatas incertezas polo futuro. O retorno como un deber ou como unha tentación. Non sei como se despedirían os migrantes da nosa terra hai cen anos. Ao mellor mencionaban santos católicos ou engadían un épico Terra a Nosa no final da conversa. Eu desexo sorte. Gustaríame dicir que haberá regreso, que vamos tumbar estes ladróns e recuperar o país, que volveremos atoparnos paseando polas rúas de Ferrol ou Compostela. Que entraremos polas portas da Galiza en hordas, como quen asalta un castelo. Pero só consigo erguer a man e pensar na dureza da nova vida. E desexo sorte. Aínda que tamén me pregunto se non serán eles quen deben desexarma a min e a todas as persoas que van ficar neste país desfarrapado.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Emigración #Gran Bretaña

20/03/2016 by marioregueira

O blues, o jazz e a bossa nova

O blues, o jazz e a bossa nova. A música predomina no titular da entrevista que Carlos Loureiro me fixo hai uns días para Noticieiro Galego, unha longa conversa na que tamén falamos de xéneros literarios, premios, libros pasados e proxectos futuros. Pódese ler aquí.

#Carlos Loureiro #Cotidiano #Entrevista #Literatura #Mario Regueira #Noticieiro Galego #Prensa

17/03/2016 by marioregueira

Beti izango dugu Bilbao

bilbo

Hai cidades que coñeces antes de poñer o pé nelas. Pénsoo agora desde Bilbao, na miña terceira visita á cidade. Todas nos últimos anos, todas con esa sensación estraña de estar a pisar territorio coñecido, como se os meus soños da última década acontecesen á beira do Nervión ou como se unha vida pasada ecoase aínda na miña memoria. Non, non hai nada místico na sorpresa coa que redescubro estas rúas, estes locais, os amigos que aparecen como se levasen toda unha vida agardando por min.

Desde finais do século pasado a cultura vasca infiltrouse nunha parte da mocidade galega. Comezabamos no liceo cantando “Mierda de ciudad” e facendo circular vellas cintas do rock radikal. Aínda que ningunha desas traxectorias nos deixaría tan abraiados como a de Fermin Muguruza. Aínda lembro a sensación de poñer por primeira vez o cumio de Negu Gorriak. Os dous dobermans negros que abrían o disco Borreroak Baditu Milaka Aurpegi e que nos deixaron un sorriso conxelado e a sensación de que o chan acababa de tremer baixo os nosos pés. Admirei sempre a traxectoria de Fermin Muguruza pola mesma razón pola que admirei os Clash, porque a clase obreira afloraba máis alá da retórica. Non se pasa dos primeiros discos de Kortatu a un proxecto como o de Negu Gorriak ou ao Muguruza en solitario con xenialidade nin con medios. Hai evolucións que só se explican metendo na ecuación traballo e consciencia, dous valores que na fronteira de Caranza en Ferrol ou na de San Francisco en Bilbao aínda significan algo para a mocidade que as atravesou entre os oitenta e os noventa.

A gran eclosión da carreira de Muguruza en solitario colleume, porén, en Compostela. Unha época na que o Avante pinchaba cada noite o Big Beñat facendo tremer o chan de madeira do piso de arriba e na que nos afixemos a atopar a voz de Muguruza en unha de cada dúas cancións, entre os directos de Banda Bassotti, o Tijuana No! dunha improbábel Julieta Venegas ou sendo a única voz que berrou Galiza Ceive, Poder Popular en toda a historia da música galega, xusto no medio do acordeón dos Diplomáticos. E entre todo aquilo, como un impasse necesario, o In-Komunikazioa, algo distinto, tamén un dos mellores discos daqueles anos e a posibilidade inesperada de poder poñer algo de Muguruza nunha tarde entre amigos ou como fondo ás noites frías de Compostela. Letras que aprendes de memoria sen saber se as estás pronunciando ben. Cancións que acaban entrando na túa vida inesperadamente. Érgueste ao lado de alguén e reparas no azar que o radio-cd do chan deu en tocar. Beti izango dugu Bilbao. E sorrides tristemente. Ningún dos dous estivo nunca en Bilbao e porén é a mellor canción para unha despedida definitiva. Sempre nos quedará Bilbao, dis mentres vos brillan os ollos e arriscades unha última aperta. Sempre nos quedarán as cidades nunca vistas, as cancións que Sam ou Muguruza poden tocar de novo unha e outra vez para lembrarnos que nunca subimos a aquel avión.

Non debeu ser casualidade que falase dos bereberes e de Casablanca en Tanxerina, que o reggae dos brancos europeos sexa un dos temas de L’affiche rouge e que unha das protagonistas diga aquilo de que o verdugo é o home das mil caras. Hai uns meses sorprendíame o título do último disco de Fermín: Nola. A vella Nova Orleans pola que pasearon os meus personaxes hai anos. A xeografía na que nos movemos é a mesma, e só a casualidade fixo que non coincidísemos nalgún bar de Perdido Street. Por iso podo pasar ao lado do Antzokia lembrando as cancións de concertos nos que nunca estiven. Atravesar a Zubizuri consciente do paso que marcou entre dúas beiras e dúas épocas da cidade. Saudar cun sorriso as imaxes do Che Guevara e Abd el-Krim que agardan nas paredes do Bere-bar de San Francisco, non moi lonxe da Anti, a libraría na que presentei un dos meus libros hai un par de anos. E lembrar que sempre nos quedará Bilbao. Esa cidade que evocamos unha vez, hai moito tempo, nunha habitación en Compostela e que, sen vela nunca, formaba parte de nós. Dous ex-amantes nunha cidade afastada, dous membros da resistencia con feridas que aínda doen ao camiñar sobre estas lousas.

amaz

#Bilbao #Cotidiano #Euskal Herria #Fermin Muguruza #Música

12/04/2015 by marioregueira

Ano Lois Pereiro

Volvemos a Monforte no comezo doutra primavera para participar nos actos que dan o nome de Lois Pereiro á Casa da Cultura e á Biblioteca Municipal. Nun país tan dado aos esquecementos coma este non deixa de ser un triunfo colectivo que unha figura como Lois perpetúe a súa memoria na cabeceira dos centros culturais da súa cidade. “Moito mellor que un paseo marítimo ou un buque de guerra” dicía Xosé Manuel Pereiro no acto. E por suposto moito mellor o nome dun poeta que o dun título nobiliario (Conde de Lemos, hoxe en mans da Casa de Alba), tal e como algún grupo político propuxo.

Foi inevitábel lembrar onte o 2011, o ano no que o fenómeno Lois conseguiu revolucionar unha data en risco permanente de anquilosamento como é o Día das Letras Galegas. A pesar de que certos sectores sociais consideraron polémico que un autor abeirado á marxinalidade urbana como Lois Pereiro protagonizase a gran data da cultura galega, o certo é que hoxe, catro anos despois, o balance que quedou non pode ser máis positivo. Por primeira vez en décadas as Letras Galegas implicaron na súa festa a toda a sociedade. Das casas okupas ás salas da Academia, e dos actos oficiais aos bares e pubs. Non foi só casualidade nin foi o secuestro académico dun poeta popular. A figura de Lois foi sempre a dun autor cunha noción culta da creación literaria que porén (e a diferenza da maioría dos seus compañeiros de xeración) nunca deixou de entender que a cultura popular tamén era cultura.

Non sabemos que pode dar de si o “Ano Lois Pereiro” co que o concello de Monforte completou a súa homenaxe ao autor, porén, seguramente non serei o único en velo como unha oportunidade para remontar un ano cultural que, até hai unhas semanas, parecía que sería tétrico e terríbel. Tras uns anos de recuperación innegábel do contacto coa poboación, a Real Academia Galega escollía para o 2015 a figura de Filgueira Valverde, un autor que colaborou activamente co franquismo, e por tanto, tamén co xenocidio cultural que este efectuou sobre a lingua e o pobo galego. Por primeira vez, e a pesar de non ser a primeira figura polémica que pasaba polo 17 de maio, varias asociacións culturais negáronse a conmemorar un autor escollido para o Día das Letras. Porén o que máis abundou e o que máis preocupa é o silencio, que fai presentir un 17 de maio monopolizado polo estamento político e por aqueles grupos culturais cun interese ideolóxico ou económico no autor.

As comparacións son odiosas, pero ás veces tamén inevitábeis. Non era a primeira vez que pensabamos en Lois e no 2011 dende a decisión da Academia. E agora que hai unha proposta para celebrar tamén este 2015 doutra forma resulta imposíbel non pensar nas figuras que fan medrar unha sociedade e como seguen a ser referentes por riba daquelas que apostaron por reprimila e empequenecela. Unha vez máis miramos para o poeta do amor e a enfermidade con esperanza, como ese punto de encontro da diversidade dunha cultura, como unha aposta aberta cara ao futuro, como un intento de deter para sempre a roda da infamia. Non hai mellor nome para unha biblioteca.

#Ano Lois Pereiro #Cotidiano #Día das Letras Galegas #Literatura #Lois Pereiro #Monforte de Lemos

02/03/2015 by marioregueira

Novos mares

Loitamos por el dende os primeiros tempos do blogomillo, hai case unha década, cando aínda era o .gz a matrícula para a rede máis reivindicada. Tanto tempo despois era case unha débeda pendente erguer esta bandeira para seguir navegando nos nosos propios barcos, así que, a pesar da boa compaña que tivemos sempre na Blogaliza (dende hai pouco tamén blogaliza.gal), chegou o momento de partir cara a novas terras.

A persoa que me axudou a armar este proxecto dicía que era un momento interesante para as páxinas de autor. En case unha década de crise económica sabemos ben o que subterfuxios como “momento interesante” queren dicir, así que aceptamos que entramos nun xénero en crise e que as nosas torpes mañas e as limitacións propias do formato só contribuirán a agravalo. Aínda así hai unhas cantas cousas novas, se cadra a máis interesante, a posibilidade de crear unha bitácora multilingüe, escrita orixinalmente en galego, pero con versións tamén para a norma portuguesa e o castelán das que seguro saberedes disimular as eventuais grallas.

Mesmo con todas as innovacións, non deixo de ter a sensación de que entro nunha casa con máis cuartos que os móbeis que posúo para enchela, ou se cadra son os folgos para movelos nesta nova mudanza o que falla. Desculpen a desorde, as areas de Gorée son malas de varrer, e hoxe, data máxica do 2 de marzo son, como todos os anos, un pouco máis vello.

Comezamos.

#Cotidiano

08/04/2014 by marioregueira

Na presentación de Ático

Seguramente hai días que son máis emocionantes porque se fan agardar. E ás veces fanse agardar demasiado. Así foi o caso da xornada de presentación en sociedade que acolleu o Pote de Maniños o pasado sábado. A sede da segunda romaría laica máis antiga do país, e un dos exemplos do vizoso asociacionismo civil que prendeu nalgún momento na nosa comarca, brindaba pola chegada a término das obras do Ático, un libro cunha traxectoria absolutamente kafkiana e incríbel mesmo para unha literatura como a nosa, afeita á precariedade e ao desleixo político.

Lin Ático no ano 2006, eu viña de gañar o Premio Xosemaría Pérez Parallé con Tanxerina e na entrega coñecín un dos poetas que acudían ás clases do obradoiro de Eduardo Estévez. Respondía ao peculiar nome de Arsenio Iglesias, e algún tempo despois souben que a súa primeira obra estivera no debate final do xurado, con moitas posibilidades de gañar. As historias sempre poden ser doutra forma. Se Ático gañase no 2005 o Pérez Parallé, eu tería un blogue con outro nome (“O porto dos escravos”, aínda que pouca xente o lembra, é o lugar onde comeza e remata Tanxerina), e Arsenio seguramente estaría a piques de publicar un segundo libro. Non foi así, o que gañou Arsenio, meses despois, foi o premio Avelina Valladares, un galardón que implicaba tamén a publicación da obra na editora Fervenza polo Concello da Estrada. Mudanzas políticas, escasas nocións da responsabilidade e o que eu sempre identifiquei como unha falta de respecto cara á literatura como expresión cultural, fixeron que a publicación do libro fose aprazada unha e outra vez até quedar finalmente descartada. Dentro do dantesco que foi todo o acontecido, lembro que o máis curioso fora ver como se publicaba a obra vencedora do ano seguinte indicando que gañara a edición do premio que correspondera a Ático.

O libro seguiu o seu particular percorrido. Tras un tempo sen alternativas, finalmente parecía que Espiral Maior ía facerse cargo da súa edición. Tras contar xa con probas de edición e figurar mesmo na numeración da colección da editora nas lapelas doutros libros, Espiral Maior atrasa a publicación unha e outra vez e finalmente comunícalle ao autor que non pode facerse cargo do libro. Era xa o ano 2010 cando Arsenio recorre a Positivas, que finalmente consegue sacar Ático a finais do ano pasado.

“Este é un libro maldito e eu son especialista en libros malditos” tenme dito Paco Macías, director da editorial. Non cabe dúbida que máis de sete anos no deserto editorial son abondos como para considerar que Ático tivo unha mala fortuna pouco habitual. Polo medio houbo causas conxunturais, como a crise económica, pero tampouco podemos esquecer a cantidade de incompetencias e desintereses que acumulou o proceso. Tristemente, mesmo nun eido como a edición de poesía, no que o gaño económico é unha cuestión relativamente secundaria, seguen a existir clases e segue a ser moi difícil abrirse paso sendo un autor inédito, que vive fóra do país e que non ten acceso ás redes relacionais que facilitaron o paso a outras persoas.

A pesar diso, nestes anos Ático estivo presente nas mentes das persoas que lle queremos a Arsenio, como un asunto pendente de amañar. Algún dos seus poemas (o 19, da páxina 46) debeu ser a peza que máis veces recitei en público na miña vida, pode máis que calquera escrita por min mesmo. Poder facelo en Maniños, coas Poetas da Hostia, nunha sala ateigada de xente e lendo por un libro, foi unha forma de exorcismo, un final agardado e fermoso. A escasos metros estaba o lugar onde ardeu a barricada, a biblioteca que garda o nome da filla de Marco Polo, e tamén o lugar de onde marchamos un día e a onde nunca volveremos, porque, como ben sabe Arsenio, e antes del Avilés de Taramancos, e antes aínda Heráclito, non regresamos xamais as mesmas persoas aos mesmos sitios.

#Arsenio Iglesias Pazos #Cotidiano #Edición #Edicións Positivas #Literatura

26/03/2014 by marioregueira

Levando libros á fronteira

Estiven tentado de traducir a páxina que preparara para a presentación en Bilbao, pero en realidade cando eu escribo eses textos é para ter fresca unha perspectiva xeral na miña memoria. Moi poucas veces os leo, e iso provoca intervencións espontáneas e axeitadas ao contexto, pero tamén fai que esqueza cousas. Así que seguramente sexa máis xusto dar unha perspectiva xeral das cousas das que falamos.

Comezabamos explicando por que Bilbao, cando se cadra o público obxectivo para unha tradución ao castelán pasa antes por outros territorios. Nesa escolla, ademais do acollemento que nos brindan as amizades, está tamén a teima por procurar sempre os territorios fronteirizos. Non só Bilbao forma parte dunha cultura que, como a miña, viviu os seus conflitos culturais e identitarios, tamén o lugar concreto da cidade é unha fronteira máis: nalgún punto entre o Nervión e o Bere-bar, o barrio da libraría Anti- é un escenario que eu mesmo escollería para calquera das miñas tramas, un territorio multicultural, onde definirse dentro dunha comunidade é un acto político necesario. A propia libraría, cunha liña centrada nas publicacións artísticas que ampliou hai pouco tamén á narrativa, é tamén, ao seu xeito, un espazo fronteirizo. E é nesas fronteiras onde tamén nos atopamos máis cómodos, aínda que neste caso me gustaría ter tamén unha versión en euskera que presentar, estamos afeitos a empregar esas pontes que representan as traducións e as linguas intermediarias.

Despois, o que digo sempre, para min Outono aquí/ Las hojas muertas é unha novela sobre a familia, sobre a familia e a súa reconfiguración nos nosos tempos, onde podemos aceptar máis facilmente que os lazos que construímos son máis voluntarios que biolóxicos e onde non teñen por que responder a planos prefixados. Porén, máis aló do argumento que pode atoparse na páxina da editorial, creo que o que dá un ton particular ás cousas que escribo son os detalles que van máis alá da trama principal, o contexto que rodea á historia e que remite, na maior parte dos meus libros, á cuestión da identidade, esas mesmas fronteiras das que falabamos no inicio e que non deixan de representar as principais características da miña escrita: a cuestión da identidade, os espazos onde existen conflitos identitarios e que non atinxen só á lingua ou á cuestión nacional. Tamén, neste caso, a transición entre os espazos urbanos e os rurais, a destrución das formas de vida, ou a cuestión dos desprazados pola emigración.

No final, xa na conversa co público alguén preguntou por Ferrol, o que non deixaba de devolver o tema novamente á mesma cuestión recorrente: as cidades divididas onde a identidade se constrúe, ás veces por unha oposición constante aos tópicos que pretenden constrinxilas. Algúns deses tópicos tratamos de desmontalos á beira do Nervión, moi ben arroupados pola galeguidade local e ben acubillados nesa pequena trincheira que é a Anti-.

#Bilbao #Cotidiano #Las hojas muertas #Literatura #Presentacións #Pulp Books #Viaxes