15/01/2012 by marioregueira

Espertou e o dinosauro ficara impune

Non morreu, botámolo nós. O berro ecoaba na noite compostelá pouco despois de saberse que os votos da emigración non facían máis que confirmar o final da segunda noite de pedra e que os quince anos eternos do mandato de Fraga estaban a piques de rematar.  A idea da morte do vello dinosauro no poder tivera un papel relevante nas fantasías da resistencia de esquerdas daqueles anos. Aínda hoxe sei que máis de un sairá beber unhas copas que ten prometidas consigo mesmo dende hai máis dunha década e que en certos locais de todo o país a xente bailará e brindará como fan os pobos que loitan cando morre un herdeiro do fascismo.

Eu non o farei, e non porque cos anos chegase a valorar as supostas virtudes dun dos pais da Constitución, defensor de última hora da democracia, senón porque creo que hoxe é, malia todo, unha data triste. Non cabe outro cualificativo para unha morte máis nun cómodo leito de hospital dun membro da ditadura que marcha, non só impune, senón indiscutido nas súas responsabilidades pasadas. E maior vergoña que o faga en datas tan próximas dunha reclamación de responsabilidade que, unha vez máis, non vén do Estado español, senón do estranxeiro. Non é dende logo, unha data para alegrarse, e non deberamos formar parte deses pobos que celebran feitos biolóxicos inevitábeis que os libran da súa propia responsabilidade á hora de esixir xustiza.

En canto á traxectoria do finado respecto do goberno deste país, podemos dicir que acadou unha boa parte do que debían ser os seus obxectivos e que domeou cun éxito indiscutíbel un dos problemas nacionais latentes do Estado español. Converteu unha sociedade cunha grande diversidade política nun xogo de tres partidos, neutralizou o galeguismo de centro integrándoo até hoxe dentro dun dos partidos máis centralistas do mundo, e acadou o record de conseguir o maior deterioro de saúde da lingua galega. Para a historia quedará o rexurdir e asentamento do caciquismo, a manipulación dos medios de comunicación, a carretaxe de votos, as xornadas gastronómicas de captación e o exercicio dun poder despótico, especialmente contra aqueles que ousaron criticalo nalgún momento. O único de todo isto polo que pagou (nas urnas, nunca xudicialmente) foi a nefasta xestión do accidente Prestige, o único momento no que o pobo galego pareceu espertar do seu sono pesadelesco nos últimos vinte anos.

É seguro que o transcorrer dos anos irá recortando o espazo que as enciclopedias lle dediquen, e por tanto a importancia do seu paso pola historia do noso país. Hoxe por hoxe, porén, o peso da súa actuación segue tirando de nós, e particularmente debera axitar as conciencias que permitiron, non só que gobernase durante o tempo que o fixo, senón que nos deixase encadeados ao curso da súa propia mediocridade, contribuíndo a converter política galega no xogo sectario, inmoral e autoritario  que é aínda hoxe. E con vocación de durar.

Manuel Fraga marcha sen pagar, seguramente coa tranquilidade de que con Feyjóo lle queda todo “atado y bien atado”. E a nós dános vontade de reescribir por terceira vez o vello conto de Monterroso: Espertou e o dinosauro ficara impune.

#Activismo e resistencia#Cotidiano#Galiza

05/01/2012 by marioregueira

Cabaleiros da Antiga República (Adeus, mestre Isaac)

Nalgún momento chegamos a pensar que Isaac Díaz Pardo era inmortal. De ser outro século seguramente pasaría á mitoloxía popular como unha desas figuras eternas que vagan polo seu país coa única finalidade de presenciar o final dos tempos, coa mesma tranquilidade coa que os nosos devanceiros contemplaban o sol afundirse mainamente nas augas da Fisterra. En case ningún país é unha noticia impactante que fine unha persoa de noventa e un anos, se a nosa cultura esperta hoxe incrédula e atordoada é precisamente porque pensamos inconscientemente que Isaac non estaba chamado a marchar nunca.

E tamén porque non marcha só, leva con el un dos últimos testemuños vivos que nos lembraban un tempo no que non tiñamos medo a aspirar a máis, un tempo no que se traballou nunha clandestinidade abafante perante a que a situación feixista actual resulta unha simple brincadeira, uns anos amargos que non estamos superando porque non nos atrevemos a loitar coa dedicación e a tenacidade coa que xente coma el loitou. E particularmente é unha mágoa que non lle ficase unha maior esperanza no porvir da terra á que dedicou a vida ou na calidade humana das persoas que quedaban a cargo dos proxectos polos que se esforzou.

Na máis popular homenaxe que se lle tributou en vida, os Aduaneiros comparábano co mestre Yoda. Máis aló da brincadeira vemos como hoxe o seu símil acaba de completarse. Defensor da Antiga República, agochado durante anos nun planeta perdido, Isaac conservou o segredo da Forza para transmitirllo ás xeracións vindeiras. Hoxe acaba de facerse un con ela, non verá o final do Imperio, pero xa nos deu todo o que precisamos para restaurar os nosos soños. E de nós depende que o seu fantasma sorría o día da vitoria ao lado do de tantos outros que se empeñaron en que esta cultura sobreviva. Que a forza te acompañe, mestre. Dille quen es á terra para que te trate co agarimo que os seus fillos non souberon darche.

#Activismo e resistencia#Cotidiano#Galiza

22/11/2011 by marioregueira

Os días en segunda división

Os noventa foron duros, especialmente aquel ano do penalty de Djukic, que foi o mesmo ano do penalty de Alejo, porén ficábanos o orgullo dos tres equipos na división de honra, os proxectos sólidos, a seguridade de que, antes ou despois, algún deles rompería a tríada que dominara o fútbol do estado durante décadas. As ligas deixarían de ser cousa de madrileños, cataláns e bascos, algo se movía no noroeste e xa non era inxenuo soñar con títulos. Co nacionalismo galego pasaba algo semellante.

Cada goberno de Fraga era un golpe na nosa moral, pero o impacto atenuábase ante a evidencia dun BNG máis fortalecido a cada ano. O bo dos votantes do PP é que unha grande parte non chegarán ás vindeiras eleccións, dicían moitos daquela. O PSdeG pola súa banda, atravesaba unha crise de credibilidade que parecía eterna, en parte herdada do nefasto felipismo (que sospeito algo moveu tamén a debacle deste ano). A vitoria do galeguismo era unha cuestión biolóxica, un día para o que se requiría da nosa paciencia e do noso traballo, pero ninguén dubidaba que moito máis cedo que tarde o noso país gozaría dun goberno ao que poder chamar propio, seguindo o camiño de cataláns e bascos, pero pola esquerda.

Seguramente non creríamos a ninguén que nos aventurase que case vinte anos despois, no 2011, non quedaría ningún equipo galego na primeira división, que a S.D. Compostela chegaría a disolverse e volver á Rexional Preferente e que Celta e Depor xogarían os seus derbys en segunda. Tamén non creríamos que aquel BNG cumpriría unha década de descenso electoral imparábel, nin que o vello Beiras viría de dar o segundo aviso de que marcha. E a sensación xeral é a dun tremendo capital botado a perder, de malas xestións e de camiños errados nos que se persistiu por unha mestura de ignorancia e teimosía. Hoxe, máis que hai vinte anos, o noso país está atado á longa noite de pedra na dereita españolista. Máis porque, ao contrario que hai vinte anos, o futuro revélase incerto para o galeguismo.

Non oculto a miña análise electoral, que é semellante á doutras perdas anteriores. Se a principal forza nacionalista quere seguir sendo algo neste país ten que recuperar, na medida que a súa credibilidade actual llo permita, o camiño da esquerda, o mesmo que, segundo analistas mellor informados, evitou que a caída destas eleccións fose aínda maior. Xa dende os últimos anos do propio Beiras existiu unha teima pola moderación e a imaxe (política) que realmente só provocou un afastamento paulatino da realidade social do país e dos núcleos de votantes que cumpría, por riba de todo, fidelizar antes de meterse en aventuras de márketing e xogos de presindenciábeis.

Porén, existe un factor máis importante. Ademais da necesidade urxente dunha avaliación autocrítica que vaia máis aló da do vello líder, sería boa hora de que o BNG erguese a vista e as forzas das súas propias guerras familiares para deitalas sobre o contexto dun país que procura desesperadamente unha alternativa de esquerda real e que aínda non está disposto a renunciar á súa lingua nin á súa identidade. Un país que gañaría moito máis con alternativas de unidade, aínda no mínimo posíbel, que con actitudes triunfalistas baleiras e estériles.

Naturalmente tamén está a opción de seguir a pendente abaixo, seguir xogando os derbys en segunda e apedrando os buses entre nós, naturalmente. Por se acaso, aí lles queda o himno dos vindeiros anos, que xa con toda xustiza debemos chamar violentos anos dez.

#Activismo e resistencia#Cotidiano#Galiza

09/11/2011 by marioregueira

Da destrución de Europa

A penúltima vez que estiven en Portugal, a comezos deste ano, a crise acometía unha das súas terríbeis coleadas, pero a xente, como nos barcos, parecía habituada ao vaivén, e todo o mundo tiña unha teoría. A que máis gardo na memoria foi a dunha vella gloria local que insistía en que todo isto era unha conspiración dos Estados Unidos contra os países europeos que aínda tiñan un sistema mixto. Isto é, algo que seica caracteriza aos PIGS – Portugal, Irlanda, Grecia e Spaña, aos que alguén sumaba a Bélxica, o feito de manter sistemas formalmente entregados ao capitalismo pero que conservan restos históricos de conflitividade social na forma de partes da súa economía que seguen en mans do estado. Sinaladamente a sanidade e a educación, aínda que tamén poderiamos atopar empresas que en tempos foron estratéxicas e que agora sería un problema privatizar. O plan norteamericano pasaría por destruír ese último rastro de Estado social para impoñer o seu modelo, o mesmo polo que os pobres morren de apendicite na rúa e a xente traballa até o día da súa morte para pagar as medicinas.

Non podo saber que parte da man dos saqueadores de Iraq e Libia está detrás detrás das penas de Europa. O que si teño claro é que, aínda que fose a un ritmo distinto, a destrución dese modelo mixto non precisaba de ningunha axuda exterior, polo menos no Estado español. As forzas políticas que nos fixeron arroibar de vergoña allea nun debate televisado hai uns días estábanse encargando perfectamente da cuestión. Cada unha ao seu ritmo, claro, pero en calquera caso seguindo unha mesma tendencia: a destrución progresiva do patrimonio público, a privatización dos activos máis rendíbeis do Estado e sobre todo, a irreversibilidade dese proceso baixo calquera dos “dous” signos políticos. Non deixa de chamar a atención que nos últimos anos só se nacionalizase no noso contexto político a bancos en crises sospeitosas e cun valor estratéxico notábel. Que non existise nunca un plano de recuperación de sectores produtivos ou que ninguén pense se habería tantos problemas para crear emprego, manter a xubilación nos 65, garantir as pensións e librar á sanidade da estafa do copago, se o Estado mantivese baixo a súa titularidade a empresas estratéxicas como as telecomunicacións ou os hidrocarburos. Ou se en lugar de financiar a mala xestión do sistema bancario e consentir que  siga estafando aos cidadáns, houbese unha intervención decidida sobre aquelas entidades que non presentasen planos de viabilidade fiábeis.

E o peor é, naturalmente a irreversibilidade. Que cada palmo cedido non se recupera, ou só se vai recuperar cun esforzo cen veces maior do que lles custou conseguilo ás xeracións precedentes. Que a xubilación non se rebaixará nos próximos anos, que a sanidade pública desaparecerá un bo día para non volver máis, que as taxas da educación seguirán subindo e as relacións laborais “liberalizándose”. E se cadra terá que chegar ese momento para que unha grande parte da sociedade se decate do roubo á que a estiveron sometendo eses anos, e que non sabes o que tes até que deixas de telo. E deixar de telo non vai saír barato, aquí teñen unha lista para irse facendo unha idea.

#Activismo e resistencia#Cotidiano

22/10/2011 by marioregueira

Fusiles de Fraga, mangueiras de Feijoo

Unha das sorpresas das redes sociais destes días era o feito extravagante de que Manuel Fraga sobrevivira á banda armada. O dato podería pasar en máis á historia das casualidades, pero ninguén afondou na fixación do vello dinosauro que sempre seguía alí coa acción directa nas súas máis variadas manifestacións. E non falamos só da súa natural predisposición a coller o fusil para tomar Cataluña de novo, ou a impecábel dirección daqueles sucesos de Gasteiz. Iso son feitos que foron froito das circunstancias e do disimulo e que só enganan aos inxenuos que viven afastados do debate político. Agora que a política do Estado entra nunha nova fase é un bo momento para sacar á luz un deses rumores clamorosos que ninguén se atrevía a dicir máis aló dos besbellos no fondo de determinados locais. Fraga foi, de toda a vida, un quintacolumnista da esquerda independentista, un mártir que, cargando cunha pesada máscara, sempre coidou da liberdade do seu pobo. E iso a pesar da súa mala puntería e dos sacrificios que a infiltración na dereita cavernícola lle obrigou a realizar.

De ningunha outra forma cabe interpretar sucesos como o famoso disparo na cacería do caudillo, desviado polo azar do seu verdadeiro obxectivo cara ás brandas nalgas de Carmencita Franco, e evitando un procurado magnicidio que mudaría para sempre a historia do país. A propia afección do prócer de Vilalba pola actividade cinexética non fai máis que ocultar o seu verdadeiro pasado, a súa formación nos montes de Lugo combatendo a ditadura. As mesmas malas linguas que o situaban nunha cacería en Estremadura durante o accidente do Prestige deberan preguntar polo alborozo co que foron recibidos os seus disparos libertadores no cercado Val de Xálima, ao borde da rendición ante as tropas do españolismo.

O propio mártir foise encargando de deixar un rastro o suficientemente visíbel para que o pobo puidese interpretar o seu papel: as entrevistas con Fidel e con Beiras, aquel estraño prólogo ao Calígula de Camus editado polo IGAEM (obra referencial sobre a lexitimidade do tiranicidio)… Pero moi especialmente debemos recoñecerlle o traballo de desgaste e sabotaxe interna que realizou dentro das filas populares, impoñendo o galego disfrazado de bilingüismo harmónico, filtrando mapas da Galiza completa e preparando o camiño para a disolución definitiva do partido e o colapso e desmembramento do Estado español (ás probas me remito):

Nalgún lugar, o vello capitán chairego soporta con paciencia os que intúe anos finais dunha labor de décadas no beneficio do pobo galego. Todos nós deberamos estremecernos e saúdar a súa figura queimada polos anos nas filas inimigas, que teña, polo menos, a nosa última homenaxe, que saiba que por fin nos decatamos e que a vitoria está próxima.

Supoño que non é necesario explicar que o texto precedente é unha fábula. Nestes tempos nos que unha parte importante do electorado galego creu que o tipo de aí arriba estaba apagando un incendio, non podemos deixar de alertar sobre as dobradizas da realidade e o perigoso das súas interpretacións. O relato construído sobre a pornografía da imaxe de Feijoo non ten nada que envexar á delirante novela que veño de trazar cun Fraga vestido de cazador ao fondo. O vascogalego disparou accidentalmente sobre un filla de Franco, o seu sucesor pasou accidentalmente por alí, aínda que soubo vender moito mellor a banalidade da súa presenza. As probas, nas fragas requeimadas do Sul, onde o noso presidente non tivo a ben de poñer o pé (nin medios anti-incendios) nunca máis se cadra para que non digan que, como Atila, vai pelando o monte que pisa. É dicir, para que non digan a verdade.

#Activismo e resistencia#Cotidiano#Galiza

29/09/2011 by marioregueira

Rastani e a catarse

Confeso que aprendín a achegarme a moitas das propostas de pensamento político da contemporaneidade antes coma textos literarios que coma planos de acción política. E creo que no futuro os estudos culturais acabarán por valorar nese sentido moitas desas propostas que, na súa imposibilidade, se limitan ao simple xesto intelectual ou artístico. A razón é a peculiar relación coa realidade que chega a tecer unha esquerda envolvida en símbolos, maxias e poesía, obsesionada con moitos dos seus propios relatos moito máis aló do atenta que está á realidade.

O relato destes días é a potencial verosimilitude do discurso de Rastani na BBC. Por moitos dos foros do amplo progresismo escoitamos argumentos no mesmo sentido: podería ser certo, crémolo, Rastani é a realidade, é verosímil, etc… Son todo achegas que levan a mellor intención, pero esquecen o máis importante: a realidade obxectiva e o papel que un farsante ten nela cos seus cinco minutos de gloria. Dalgunha forma moita xente precisaba desa catarse de ver a un axente de bolsa recoñecendo que ao mercado lle dá igual a vida da xente e que os bancos, e non os nosos representantes políticos, son os que gobernan o mundo. Se cadra por iso a insistencia: o mal viña de ser identificado por riba de toda dúbida e completaba o relato nunha estrutura clásica: o ben contra o mal, a tiranía contra a liberdade, etc… Descubrir que o Rastani ese era un randa aventureiro e non un sisudo economista obriga a reconsideralo todo de novo.

Infelizmente o mundo é moito máis complexo que iso. Sarkozy non vai saír nas noticias recoñecendo que o que lle importa da guerra de Libia non son os dereitos do pobo libio senón o petróleo, e sería demostrar unha escasa capacidade intelectual esixir un feito así para indignarnos contra a agresión bélica da OTAN. Da mesma forma non podemos agardar que os elementos que se aproveitan da crise saian presumindo diso pola tele. Goldman Sachs non emitirá un comunicado pasándonos pola cara que manda máis no mundo que os nosos representantes políticos. Precisamente o noso deber é sacar as nosas propias conclusións, conscienciarnos da complexidade das relacións políticas e non aferrarnos ás palabras de estúpidos oportunistas sedentos de fama e caer en absurdas e incertas teorías da conspiración que teñen máis de novela que de real. A fin de contas, exista ou non un complot por parte do sistema bancario é cousa que pouco nos afecta, o noso deber é limitar a incidencia que ten sobre a nosa realidade política, e iso, á vista dos últimos acontecementos, si que é un feito obxectivo.

Unha das grandes loitas de Bertolt Brecht no seu proxecto de teatro épico foi precisamente contra a catarse. A identificación do público cos protagonistas nunha estrutura relacional clásica impedíalle a este ser consciente do problema social que xacía tras esas mesmas relacións. Dalgunha forma asistimos, con espectáculos como os de Rastani, á configuración dos medios de comunicación como un novo teatro. Un teatro burgués, malo e feito con poucos medios que pretende borrarnos a nosa consciencia social dunha forma igualmente burda. Non importa se o que di Rastani é verosímil ou non, a nosa vontade política non debera depender de sensacionalismos así, e hai centos de vídeos na rede coas revoltas da poboación grega e os mortos da libia como mostra, se cadra o teatro épico dos nosos días.

#Activismo e resistencia#Cotidiano

20/09/2011 by marioregueira

O premio Pérez Parallé

Falábanme del o outro día na entrevista de Radiofusión e coincidía coas miñas propias lembranzas, agora que aínda estamos en prazo para unha nova edición. O premio Pérez Parallé tivo para min un significado moi persoal, en primeiro lugar porque estaba organizado nunha terra coa que tiña moitos vencellos familiares e sentimentais, pero tamén porque a experiencia significou gañar máis dun par de bos amigos que aínda hoxe me acompañan.

Fóra diso, a verdade é que o premio, naquel momento, era un camiño aberto á incerteza. É certo que o certame tiña xa os seus anos, pero cunhas características completamente distintas, aquela edición era a primeira que premiaba un libro (e non un poema individual), e tamén a primeira que implicaba a publicación en Espiral Maior, probabelmente (non sei onde lin o dato), a editora co catálogo de poesía máis amplo de toda Europa. O obxectivo de crear un premio para autores inéditos, rompendo parte do elitismo doutros certames, era tan ambicioso como necesario e tiña xa uns cantos naufraxios nas súas costas a mans doutras editoras e doutras iniciativas.

Hoxe, seis anos despois, podemos dicir que o premio conseguiu xa unha traxectoria que o consolida como unha das apostas máis serias da literatura galega e unha das mellores portas de acceso para as autoras noveis. O seu palmarés, diverso e multiforme, representa unha boa proba diso. Ao mesmo tempo, segue a ofrendarnos eses libros que, segundo algún dos seus organizadores teñen, no seu valor iniciático, algo de irrepetíbeis e arroutados, como se puidésemos notar neles a frescura e a encantadora torpeza que teñen as primeiras veces.

Tantos anos despois, eu penso con certa nostalxia naquela viaxe que conta Tanxerina, á que este blogue debe o seu longo nome. E ocasionalmente aínda baixo até o Rick’s café a tomar o whisky mellor, mentres brindo polos azares, os encontros e os desencontros, as inocencias perdidas e aquelas outras gañadas a pulso ao fero vento do deserto. E brindo tamén polo torrente de poesía que, grazas aos esforzos de moita xente, segue a brotar nalgún lugar da terra do meu pai.

Na foto: Xosemaría Pérez Parallé (re)inaugurando o Monumento ao Camiñante Descoñecido de Barallobre (Fene). Foto atopada en Vieiros.

#Cotidiano#Literatura

15/09/2011 by marioregueira

A cegueira pasional (Lois Pereiro en NY)

Hai uns días facía Xoán Abeleira no seu blogue unha reflexión necesaria sobre a sobrevaloración que a miúdo abunda na poesía galega, ou polo menos na nosa percepción dela. Facíao ao respecto de Lois, cousa que tamén, neste ano de fastos, se podería dicir que era algo necesario. Poucas culturas teñen unha celebración anual tan intensa como o Días das Letras que sobrecargue desa forma a produción crítica sobre un autor concreto. E menos culturas aínda teñen unha crítica tan benigna como a nosa. É comprensíbel polo tanto, que moitas veces sexa necesario poñer unha nota de lucidez no medio de tanta louvanza. Seguramente esaxeramos, seguramente sobredimensionamos, e moi probabelmente algo houbo desa cegueira pasional en todas as cousas que se dixeron sobre Lois no último ano. Porén, mesmo así, creo que moitos dos argumentos empregados merecen un retruque. En parte, por suposto, polo que atinxen a Lois, pero tamén nunha moi boa parte polo que tocan ás relacións das literaturas pequenas cos centros de poder estabelecidos, e tamén pola forma na que construímos o noso propio criterio literario dende elas.

Debera comezar recoñecendo honestamente que non creo nas escalas literarias, ou por mellor dicir, non creo que esas escalas se marquen por méritos estritamente literarios. A literatura, como toda actividade humana está inzada de cuestións sociais, ou o que é o mesmo, de cuestións políticas. E está inzada a distintos niveis, dende as relacións persoais até as que, a un nivel internacional sitúan a cultura dos autores no resto do mundo. Eu non me atrevería a dicir que Lois Pereiro era mellor poeta que Sylvia Plath, como non me atrevería a dicir o contrario. O que teño claro é que se Lois nacese nun país anglófono nunha familia que gozase dun status económico e cultural similar ao de Sylvia, a recepción da súa obra sería completamente distinta do que foi, e o seu papel na literatura universal tamén. Non é casual que ningún autor galego da súa mesma quinta goce do recoñecemento internacional do que goza Sylvia Plath, tamén non é casual que non haxa ningún xenio internacional recoñecido que escribise en lingua corsa, en bretón ou en guaraní. Non sei se a literatura galega é un globo inchado, o que está claro é que na literatura universal si que hai moitos globos inchados, inchados co aire que estruturas políticas fortes (Estados con linguas a protexer, academias e crítica nacionalista) sopraron sobre eles. Nunca saberemos a que poderían chegar os nosos autores nacidos nos trinta se tivesen a capacidade de difusión e o aparello crítico que impulsou á poesía en lingua inglesa desa época. Sabemos porén, que se Arthur Rimbaud nacese uns quilómetros máis ao sudoeste, escribise en bretón e tivese como amante a un campesiño en lugar de ao vello Verlaine, hoxe non saberiamos absolutamente nada del. E iso aínda que escribise “exactamente” os mesmos versos que escribiu en francés.

Isto non quere dicir que non teña o meu propio panteón, que non haxa poetas das que gusto moito máis do que doutras nin que a propia Sylvia Plath non sexa unha delas, porén, nunca me atrevería a dicir, máis aló do gusto persoal que unhas sexan “grandes poetas” e outras non. Para min, algo así representa unha abstracción dos condicionantes sociopolíticos que son incapaz de efectuar e tamén representa o feito de asumir unha escala de posicións que sei feita a costa deles.

En segundo lugar, eu valoraría os textos referenciados de Lois como un acto de honestidade antes que como unha falta de orixinalidade. Por unha banda, porque é moi difícil medir algo tan abstracto como ao orixinalidade dun autor. Os “xenios” mencionados polo compañeiro Xoán non foron completamente orixinais, inscribíanse con maior ou menor fidelidade nunha tradición propia, aínda que fose indo contra ela, unha tradición á que lle debían moitas cousas aínda que na maior parte dos casos se gardaron de explicitalas mediante referencias. Hoxe en día eles destacan por riba desas referencias, pero calquera estudo minucioso chegaría para sinalar as débedas da máis grande das outsiders con outras autoras e coa súa propia tradición literaria.

Por outra banda, como dixen noutro sitio, non hai que esquecer a consciencia de Lois á hora de falar como intermediario cultural de cara a unha literatura que sabe minorizada, e até certo punto, illada nas relacións literarias internacionais. Lois non só “cita”, na maior parte dos casos “introduce” na súa cultura elementos que a vigoricen, que a interconecten co mundo e que axuden a actualizar o seu repertorio ao ritmo que marca a contemporaneidade. A voz galega de Lois impostando voces e deformando outras ideas non é un demérito, senón todo o contrario. E non, non é orixinal, porque todos os autores falaron antes do amor e da morte, da enfermidade e da angustia, e ninguén lembra quen foi o primeiro que o fixo. E se nos pode parecer que Lois non foi capaz de “regurxitar” esas ideas doutro xeito é porque el mesmo nos deixa, honestamente, un plano para seguirlle os pasos, unha testemuña do diálogo con outros autores, un diálogo que fai no nome de toda unha cultura e que tamén forma parte (e non pequena) do seu legado.

En definitiva, entendo moitas das sensacións de sobrevaloración que se poden dar no contexto do Día das Letras e tamén sei que esas sensacións son moi frecuentes no propio percurso cotián da literatura galega, porén creo que temos que saber ser xustos coa nosa propia cultura, tanto para o bo como para o malo. É posíbel que o valor de Lois Pereiro se vise modificado por este último ano, pero tamén debemos ser conscientes de que a súa comparación  con autores doutros contextos culturais sempre terá un pouso de inxustiza. Sempre pensei que se Lois nacese en Nova Iorque en lugar de en Monforte a súa obra sería hoxe un clásico contemporáneo da literatura estadounidense, e por tanto, un valor internacionalmente coñecido. Aínda que só fose polo contexto biográfico do seu último libro e o protagonismo que a enfermidade tiña nos medios e na cultura da época. Lois, salvando as distancias, representou algo moi semellante entre nós, un autor “popular” capaz de canalizar unha serie de temas e preocupacións ás que a maior parte da cultura estaba virando descaradamente as costas pero que seguían sendo vitais para unha grande parte da sociedade. O resto, o tempo, pero tamén a capacidade de erguer e valorizar a nosa cultura serán os responsábeis de dicilo. De momento, non é pouco.

A primeira imaxe é un coñecido retrato de Vari Caramés, a segunda está tomada de aquí (sen acreditar) e a terceira é do propio Xoán Abeleira.

#Cotidiano#Crítica#Literatura#Teoría

11/09/2011 by marioregueira

11 de setembro

Non me impresionou, ou polo menos non tanto como parecía impresionar a todo o mundo. Estaba claro que se ía armar unha grande, pero os que eramos fillos da Guerra Fría non escoitabamos trompetas de apocalipse. A grande conflagración non acontecería por aquilo, por máis que as imaxes fosen tan espectaculares como un filme hollywoodiense de acción. A cambio diso tiñamos un mundo desequilibrado no que o único imperio restante asaltaría impunemente a calquera que puidese considerar responsábel de aquilo. E así foi, a escusa serviu para invadir Afganistán e aínda puido estirarse nunha cruzada contra o terrorismo islámico que apuntaba a un obxectivo tan extravagante como a ditadura laica iraquí. As vítimas inocentes do World Trade Center multiplicáronse por dez ou por cen, aínda que agora sexan anónimas, morran en guerras civís ou afoguen en países esnaquizados pola guerra. Hai quen di que o mundo se volveu máis sombrío dende o 11 de setembro de hai dez anos, eu creo que sinxelamente definiu unha tendencia que xa existía antes, confirmou que todos deberamos poder votar e presentarnos ás eleccións estadounidenses e que un pobo culto e informado é un pobo libre. Confirmou que escasos pobos libres quedan no planeta, e que ningún deles deixa de ter esa liberdade constantemente ameazada.

Durante a enxurrada informativa daquel día non deixaban de repetir que lembraramos que estabamos a facer no momento da caída das torres, porque nolo preguntarían moitas veces ao longo das nosas vidas. Inconscientemente apunteino, aínda que nunca ninguén mo preguntou, supoño que a maioría da xente (con excepcións) non estaba facendo nada demasiado interesante. O 11 de setembro de 2001 preparaba o que sería o meu derradeiro exame na Facultade de Dereito da Coruña, o último trámite dunha mudanza radical na miña vida. Cambiaba o que todo o mundo interpretaba como unha carreira proveitosa por unha adicación decidida cara a literatura. Un camiño aberto, moito máis precario, pero polo que sempre sentira unha paixón insobornábel. Naquel tempo a traxedia americana encaixaba á perfección na miña vida persoal: despois de todo non podía sorprenderme que algo se rompera nalgún lugar do mundo, que os medios anunciasen catástrofes apocalípticas e que exércitos de varios países se preparasen para entrar en combate nas zonas máis inhóspitas do planeta. E creo que aos meus pais tamén todo aquilo lles encaixaba demasiado ben co que estaba pasando.

O resto da situación política, ademais, non acompañou e non deixamos de loitar, cos medios ao noso alcance contra ela. O primeiro, a longa revolta anti-L.O.U., que fraguou moitas das amizades que me acompañarían até hoxe, e despois o Nunca Máis, o Non máis guerras por petróleo, as mentiras do 11-M e a claudicación do país ante a novísima dereita, os ataques á lingua e o golpe de estado constitucional das últimas semanas. Nestes dez anos o meu mundo cambiou enormemente, practicamente recolocouse de arriba a abaixo: aprendín a decepcionarme por máis cousas e a ilusionarme con tantas outras, forxei pactos que seguirán en pé o resto da miña vida, acabei unha diplomatura e unha carreira, publiquei cinco libros e outros dous que están en camiño, gañei uns cantos premios, o último onte, como se fose un froito tardío pero puntual dunha semente plantada hai unha década.

Aínda así teño a sensación, por veces, de estar a brindar nun edificio que se derruba, que queda moito máis traballo por diante que o que deixamos atrás e que dun momento a outro camiñaremos entre o po das catástrofes, dispostos a manternos en pé e, ao contrario que fixeron os estadounidenses, preparados para identificar aos culpábeis antes de dez anos e sobre todo, dispostos a levantar a casa común de novo entre todos.

#Activismo e resistencia#Cotidiano#Galiza

08/09/2011 by marioregueira

A reforma e o futuro

A gravidade que envolve o tema da reforma constitucional non é tanto de fondo como de formas. Non discutirei que marcar un teito inviolábel ao déficit público representa un paso atrás en moitos aspectos e que moito máis cedo que tarde viviremos as súas consecuencias económicas na nosa pel. Porén, moito peor me parece a estas alturas do asunto o xeito no que se vai facer, se cadra porque marca un ritmo novo na política do Estado e porque anticipa consecuencias máis incertas e máis graves que as outras. Consecuencias que condenan á xa fráxil noción de democracia que existía no Estado español a unha titoría corporativa encabezada por dous grandes grupos máis coincidentes que diverxentes a nivel ideolóxico, a pesar do espectáculo público de entretemento co que pretendan ocultalo.

Hai dous meses, cando o 15-M era aínda un movemento simpático que ocupaba as portadas dos xornais, os líderes de todos os partidos manifestaban a súa disposición a escoitar e mesmo realizar as súas propostas. Medindo as palabras e pasándoas por un corte electoralista, concedíanlle ao movemento cidadán a lexitimidade de parte das reclamacións, aínda na ironía de que moitas delas eran apostas por unha maior intervención da voz popular nas decisións políticas. O 15-M recibe estes días o peor golpe da súa historia, mesmo maior que os das cargas policiais que o expulsaron das rúas: os comprensivos políticos que estaban dispostos a escoitalos van modificar a intocábel Constitución nun pacto a dúas bandas que nin sequera vai ser sometido á aprobación popular.

E mesmo así, son dos que considero que nin sequera iso é o máis grave e que, nunha certa interpretación das posibilidades históricas, poderiamos considerar como algo positivo que se eluda o manido referendo. No fondo, os dous partidos maioritarios fan ben en aforralo: non existe ningunha posibilidade de que o mesmo pobo que os vota maioritariamente chegase a tombar unha reforma promovida por ambos. A verdadeira raíz do problema non é a cuestión do referendo, á hora da verdade o referendo era un trámite e un lavado de cara para unha reforma ditada polos mercados. A cuestión máis grave é a nova era de bipartidismo absoluto na que se interna o Estado español, a sombra do turnismo político que se albisca no horizonte, o desprezo cara ás formacións políticas minoritarias e a falta de implicación real da maior parte da cidadanía na verdadeira política. O verdadeiro horizonte catastrófico que temos por diante non deberá tanto á reforma en si como á incapacidade cidadá de constituír unha alternativa para a esquerda real, que as formacións minoritarias camiñen antes cara á disolución que cara a unha fronte de unión, ou ao feito de que un dos responsábeis desta deriva se siga presentando como unha opción de esquerdas e sexa votado en consecuencia.

Só a falta de consciencia explica que os dous mesmos partidos sigan na cúspide dos resultados electorais dende hai case trinta anos. E iso a pesar de ir acumulando ambos as súas particulares traxectorias de mentiras, guerras asasinas, corrupción, catástrofes ecolóxicas e traizóns ás clases populares. Estas últimas, por certo, moito máis esperábeis dun deles que do outro, polo menos sobre o papel.

#Activismo e resistencia#Cotidiano
1 2 3 4 5

Este sitio web emprega cookies para que vostede teña a mellor experiencia de usuario. Se continúa navegando está dando o seu consentimento para a aceptación das mencionadas cookies e a aceptación da nosa política de cookies, pinche na ligazón para máis información.plugin cookies

ACEPTAR
Aviso de cookies