05/02/2018 by marioregueira

Tripas, de Alberte Momán

Tripas / Alberte Momán
Belagua / 2017 / 242 páxinas / 16 euros
Poética da diversidade
MARIO REGUEIRA

Ben como narrador, ben como poeta, Alberte Momán acumula unha obra extensa que, dentro da súa diversidade, se resiste a ser sistematizada. Se cadra, o ton común de toda ela sexa, xa desde os seus comezos, un certo inconformismo e un afastamento voluntario das grandes correntes literarias, tamén no que respecta á procura de subxéneros.

Tripas, lanzado en edición bilingüe galega e castelá, afiliase así a unha traxectoria poética difícil de resumir pero da que podería ser un froito especialmente representativo. Pode que o título nos dirixa xa cara a iso: Tripas como referencia ao mecanismo interno das cousas, a aquilo que fica agochado pero que colabora para que o mundo funcione, aínda que a súa simple vista poida darnos unha imaxe de crueza. En certo sentido, Tripas é unha poética, un texto que serve para explicar a relación do seu autor co acto creativo. Só en certo sentido, porque este volume é ademais moitas outras cousas e acaba representando, por vontade ou por unha certa asociación inconsciente, o paso de Momán por moitas outras fases e tendencias creativas.

O que máis pode chamar a atención do libro é, en primeiro lugar, a súa aparente falta de unidade interna. Case dá a sensación de presentarnos, por momentos, cinco ou seis volumes diferentes, nos que só a aparición intermitente dalgúns motivos (como o das mazás) nos devolve á consciencia de estarmos ante a mesma obra. Cun comezo de ton lírico, “Arrabalde de silencio” lévanos ás paisaxes da infancia, aos primeiros sabores da froita no padal, pero tamén á extinción de todos eses rastros vitais (Despois de máis de corenta anos / a maciñeira sucumbiu polo paso dunha autoestrada). Nesta primeira parte é onde aparece tamén o elemento que, pode que máis que ningún outro, ostente o protagonismo dos versos de Tripas: a ansiedade á hora de comunicar algo (O inicio da historia que debería contar / e que non podo), a imposibilidade que atinxe tamén a todo proceso creativo.

O ton do poemario muda rapidamente. Unha candencia nova faise dona do longo poema que compón “As fronteiras do medo” para pasar aos poemas en prosa de “Falamos”, novamente co tema da comunicación e do papel da creación poética. Outro poeta, dos moitos que habitan no universo de Alberte Momán, parece o autor de “Periferia” ou “Maianca”, onde os poemas abren cara a unha dimensión máis social, coa intersección amorosa tamén presente. Porque escribir tamén é escribir desde o lugar fantasmal no que nos colocou a Historia, aínda que o autor volva a falar do eu en “Corenta aniversario”, a coda persoal que pon fin ao libro.

Un libro referencial na produción do autor, un alto no camiño dunha poesía complexa e diversa que parece facer un alto para cuestionarse a si mesma. Seguramente, sairá reforzada e atopará a forma de seguir dándonos sorpresas.

Sermos Galiza 273, 21 de decembro de 2017, Foradeserie, px. 6.

#2017#Alberte Momán#Belagua#poesía#Sermos Galiza

31/01/2018 by marioregueira

Os mellores libros de 2017

Non quería deixar de acabar xaneiro sen deixar unha nota sobre os que considero os mellores libros do pasado ano en lingua galega. Como digo sempre, hai moitos outros e é unha lista caracterizada por ser persoal e, por tanto, inxusta en moitos aspectos. Este ano, ademais, fun consciente de como seguir as propias regras destas seleccións trae tamén outras inxustizas, dous dos libros que levaban semanas na miña mente como os máis destacados do meu pasado ano lector resultaron estar editados a finais de 2016. Se cadra isto me dea para pensar en como, máis que de libros do ano, debamos falar de libros dun curso literario que coincide máis ou menos cos clásicos cursos escolares, cun verán lector polo medio. Se cadra decida trasladar esta lista a comezos de xuño ou finais de setembro. Polo momento, aquí están as propostas que eu destacaría deste pasado 2017.

Limiar de conciencia, de Cris Pavón (Urco Editora)

Pode un libro auto-editado na rede hai máis de catro anos destacar como unha das propostas de 2017? Hai tempo que acredito na capacidade de Cris Pavón para trazar camiños orixinais na narrativa galega, xestionando referencias ben complexas e orixinais. Se cadra Limiar de conciencia sexa o produto máis logrado disto, un auténtico asalto á narrativa convencional, cunha trama que alén do seu xogo de bonecas rusas, inclúe elementos como a linguaxe informática ou as intelixencias artificiais que seguen aparecendo como animais exóticos nos mundos que habitualmente transita a narrativa nacional. Lembrarei 2017 como un ano cheo de boas novelas pero das que ningunha conseguiu sorprenderme ou tocarme, polo menos non como o fixera esta xa no seu momento. Se cadra pola súa capacidade de que ese momento seu continúe sendo agora.

Camuflaxe, de Lupe Gómez (Chan da Pólvora)

Lupe Gómez tería a etiqueta de clásico das nosas letras se non manifestase a vitalidade e as boas artes que aparecen en libros coma este. Ou dito doutra forma, Lupe Gómez non pode ser un clásico porque os clásicos non acostuman estar tan vivos nin seguir construíndo obras dunha orixinalidade sen paliativos. Camuflaxe pasará por ser o mellor libro da autora, o máis logrado dun proxecto poético que nos deixara marcas como unha lategada, pero que nunca chegara a ofrecernos un fondo tan claro, a noción de que o tema transcende unha forma poética arriscada. Un tema que fala da memoria e da perda, pero que tamén supón todo un tratado sobre as relacións entre o rural e o urbano e todo un berro de rabia contra a extinción.

Terra, de Xurxo Mariño (Xerais)

Hai algo en Xurxo Mariño que evoca un personaxe doutro tempo. A propia idea de facer unha viaxe arredor do mundo, por exemplo, pero tamén a crenza de que, nun mundo interconectado e no que a información flúe cunha facilidade inédita para o ser humano, segue pagando a pena realizar esa travesía e ir contando as distintas anécdotas e aprendizaxes que unha experiencia así ofrece. Terra é un froito inesperado a medio camiño entre a literatura de viaxes e a divulgación científica. Xurxo Mariño destacaba como divulgador no campo da neurociencia. Nesta obra o protagonismo oscila entre a bioloxía e a xeoloxía, sen esquecer a perspectiva sociolóxica e antropolóxica, o aspecto emotivo e mesmo o político, nunha viaxe que acontece cun principio tan poético como o de perseguir o verán polo globo. Sen dúbida un libro único e unha experiencia inimitábel.

A señorita Bubble, de Ledicia Costas (Xerais)

Incorporando á triada clásica de xéneros a chamada literatura infantil e xuvenil, este ano quero destacar a máis nova obra de Ledicia Costas. Tal e como mencionamos nalgún lugar, hai un pouso moi ben levado dos universos de Roald Dahl, capaces de conxugar o divertido co tétrico, apostando sempre pola intelixencia dun público novo. O estilo non é novo, nin sequera na obra da autora, e porén hai algo que fai a señorita Bubble un personaxe inesquecíbel. Probabelmente a forma de representar unha heroína en loita contra a sociedade e capaz de empregar a ciencia e a tecnoloxía ao seu favor. Elementos todos tan necesarios como poucas veces vistos na nosa literatura.

#2017#Chan da Pólvora#Cris Pavón#Crítica#Ledicia Costas#Literatura#Lupe Gómez#Urco Editora#Xerais#Xurxo Mariño

14/12/2017 by marioregueira

Leonardo e os fontaneiros, de María Victoria Moreno

Leonardo e os fontaneiros
María Victoria Moreno (il. de Manuel Uhía)
Galaxia / 2017 / 2017 / 192 páxinas / 11,55 euros
Amigos da rúa e da escola
MARIO REGUEIRA

Como cada ano, o Día das Letras segue a marcar unha parte importante dos ritmos editoriais do país. Se non aínda con obras novas adicadas á figura de 2018, si coas primeiras reedicións e versións actualizadas daquela parte do seu acervo esgotada ou caída no esquecemento. Neste sentido, a lembranza de María Victoria Moreno suporá unha brisa fresca a unha festa anquilosada de máis en ritmos e persistencias masculinas. A súa figura, xa reivindicada durante estes anos por parte de asociacións feministas como A Sega, pode servir para conectar de novo con sectores sociais virados de costas aos ditados da Real Academia Galega. E porén, a cuarta muller en ser recoñecida en toda a historia do 17 de maio supón tamén unha novidade non menos importante que o seu xénero no Día das Letras. Estamos ante a primeira figura que destaca por unha obra á que,sen negarlle a versatilidade e profundidade que sempre lle recoñecemos á literatura infantil e xuvenil, está maiormente orientada ao lectorado máis novo. Un tipo de literatura que tamén podería ser engadido á listade agravios e esquecementos académicos, especialmente inexplicábeis nuns tempos onde tantas alegrías deu ao resto da cultura galega.
Leonardo e os fontaneiros é un dos libros clásicos da autora e un dos primeiros en procurarlle recoñecementos. Reeditado dentro da colección Árbore de Galaxia que ela mesma chegara a dirixir en vida, supón un dos mellores froitos para preparar as Letras de 2018.
Pode que en todo exercicio de literatura orientada a crianzas haxa un problema inicial a resolver: camiñar polos vieiros da fantasía ou representar a realidade do potencial lectorado? Moreno escolle neste libro a segunda opción, construíndo a historia de Antón, un neno que, cos seus compañeiros de escola, se dedica principalmente a facer trasnadas. A súa amizade inesperada con Leonardo, un can da rúa, supón o fío condutor dunha historia narrada en primeira persoa e dirixida á mascota. A maior parte da trama trata sobre o día a día de Antón, a súa relación con camaradas e outros animais e as aventuras e problemas que lle traen xusto nun momento clave da súa vida (a mudanzada da escola para o instituto). Ao mesmo tempo, estas historias amósannos a súa evolución e a importancia da amizade e a comunicación en todas as fases da vida. Unha das cousas máis orixinais do libro é como a autora o prepara para distintas formas de lectura, en previsión das distintas persoas ás que poida chegar e o seu xeito de ler.
Leonardo e os fontaneiros aguanta ben os máis de trinta anos que ten ás costas, aínda que mostre algunhas marcas de época que as persoas que foron crianzas nos anos oitenta recoñecerán axiña. Un libro para reencontrarse coa obra de María Victoria Moreno.

Sermos Galiza 272, 14 de decembro de 2017, Foradeserie, px. 6.

#2017#Día das Letras Galegas#Feminismo#Galaxia#Galaxia Árbore#Literatura Infantil e Xuvenil#María Victoria Moreno#Real Academia Galega#Sermos Galiza

07/12/2017 by marioregueira

Rosalía de Castro e o poder sexual, de María Xosé Queizán

Rosalía de Castro e o poder sexual
María Xosé Queizán
Xerais / 2017 / 152 páxinas / 17 euros
Para completistas

A potencialidade da figura rosaliana queda manifesta ao ver as tentativas de apropiación sobre a súa obra que viñeron dos máis insospeitados ámbitos políticos. Desde a súa redución á lírica sentimental que elaborou o franquismo até a falsa reivindicación da súa resistencia como escritora en castelán ante o galeguismo que algúns herdeiros da ditadura ensaiaron non hai tanto. Mesmo dentro da propia cultura galega, a súa diversidade interpretativa produciu situacións inexplicábeis, como a tentativa de erradicar o seu xénero da interpretación crítica por parte de Carvalho Calero e outros críticos galaxianos.
Se en ocasións Rosalía de Castro foi un campo de batalla,as guerras que se deron sobre ela están lonxe de rematar. Por iso tamén é posíbel abordar aínda puntos de vista innovadores sobre ela. Por unha banda a crítica feminista contemporánea tense achegado á visión empoderadora e de liberación da poeta, pero hai que recoñecer que poucas veces aludindo de forma tan directa a un elemento como o “poder sexual”, co que MaríaXosé Queizán inicia o libro.
A visión dunha Rosalía consciente do equilibrio reinante na sociedade patriarcal afloraría en moitas partes da súa obra.Especialmente suxestiva é a perspectiva que Queizán dá sobre un elemento como a“sedución” e o sometemento das mulleres polo desexo sexual, considerado un dos piares do patriarcado. Elementos como o “repoludo gaiteiro”, construcións como “dádeme un home, anque me mate, anque me esfole”, así como desenvolvementos na obra narrativa rosaliana, forman parte, segundo Queizán, dunha expresión clarividente desta cuestión. Conectada con isto estaría a visión desenganada que a poeta ten do amor, e que orixina tamén a persecución por parte dunha sociedade á que adianta ideoloxicamente. Despois deste inicio, porén, as distintas partes da obra vanse achegando cada vez máis a un diálogo coa crítica feminista da que a autora fai parte. Aínda que nunca está de máis achegarse ao que o feminismo dixo sobre a xénero e xustiza respecto de Rosalía, o contido vai perdendo en orixinalidade e achegándose a certos puntos comúns.
O título da obra é tan promisorio como falto de resolución definitiva fica o seu contido. É certo que María Xosé Queizán alumea zonas escurecidas da figura rosaliana e que o fai desde unha perspectiva valente e conectada cunha visión feminista en boa medida ausente das lecturas tradicionais. Mesmo así, a sensación final é a de estar ante un libro de retallos, con ideas que quedan sen desenvolver. Non axuda a ruptura do criterio organizador, que a partir do último terzo da obra engade poemas de conexión rosaliana e un par de relatos da autora. Material interesante para completistas da obra de Queizán pero que pouco ou nada achega ao ensaio nin ás súas suxestivas ideas principais.

Sermos Galiza 275, 7 de decembro de 2017, Foradeserie, px. 6

#2017#ensaio#María Xosé Queizán#Rosalía de Castro#Sermos Galiza#Xerais

07/12/2017 by marioregueira

O sono das sereas, de Xosé A. Neira Cruz

O sono das sereas / Xosé A. Neira Cruz
Galaxia / 2017 / 158 páxinas / 14,50 euros
Vellas historias baixo formas novas
MARIO REGUEIRA

Resulta curioso como, nos últimos anos, a trama da vila mariñeira que oculta algún tipo de segredo, moitas veces relacionado co seu patrimonio histórico ou relixioso, fixo fortuna entre as nosas letras. E como, dentro da diversidade destas, non parece haber dous tratamentos iguais a ese tipo de misterios. Se por unha banda estas historias teñen todas as características para construír unha novela de consumo rápido, con moitos toques dos subxéneros máis exitosos da cultura popular, o certo é que a forma na que Neira Cruz aborda este O sono das sereas afástase un tanto deses obxectivos.
Non estamos, por tanto, ante unha novela detectivesca ou ante un tratamento estereotipado do misterio, aínda que algúns destes elementos poidan virnos á mente durante a súa lectura. A forma na que o autor nos enfronta co que acontece na vila de Traba, o seu pasado e a xestión dun presente preñado de incógnitas aproxímase máis ao tipo de narrativas que, antes que ofrecer ao seu lectorado relatos mastigados, apoiados en ben coñecidos puntos comúns, esixe deste unha participación activa. Porque, aínda que O sono das sereas non é, nin moito menos, unha novela experimental, tampouco parece deixarse acomodar en formatos doados. Como mostra, chegaría con aludir á orixinal forma na que se titulan e presentan os distintos capítulos, imitando unha sorte de relato continuo, que porén introduce escenarios e personaxes distintos en cada un. Esta forma de secuenciar a trama obriga tamén a unha certa resituación por parte de quen le, un feito que sen dúbida axuda a configurar un ritmo moi particular, titubeante e con certos toques oníricos. Ao mesmo tempo, a relación coas lendas da zona, as referencias relixiosas ou os cultos espurios, introducen elementos próximos a un certo realismo máxico simplemente anunciado, pois a trama mantense tamén lonxe desta posibilidade. Avanzamos, pois, por O sono das sereas como quen avanza por unha néboa, tenteando algúns poucos elementos coñecidos pero cunha certa sorpresa do camiño que estamos a facer.
Tampouco os personaxes atenden aos tópicos, aínda que a figura da nova doutora que chega a unha vila afastada, a da experta en arte destinada a pescudar misterios, ou a do crego novo que se enfronta á vella maquinaria das crenzas e das supersticións poidan parecelo, representan figuras ás que tamén podemos ir deconstruíndo e que gardan a súa propia desconformidade cos elementos máis frecuentes que se lles asocian. Tamén na forma de xestionar a solución aos secretos de Traba ou de presentar un pasado con vencellos inesperados coa intrahistoria da vila.
Un digno gañador do Premio Repsol na súa última entrega, que porén pode atopar na súa orixinalidade e sorpresas a maior pexa dunha parte do seu lectorado.

Sermos Galiza 274, 30 de novembro de 2017, Foradeserie, px. 6.

#2017#Galaxia#narrativa#Sermos Galiza#Xosé A. Neira Cruz

07/12/2017 by marioregueira

A paisaxe da nación, de Xesús Andrés López Piñeiro

A paisaxe da nación. Ideoloxía en imaxes da pintura galega de 1912 a 1930 / Xesús Andrés López Piñeiro
Deputación da Coruña / 2017 / 151 páxinas / 12 euros
Arte para soñar un país
MARIO REGUEIRA

Neste pequeno ensaio, López Piñeiro parte dunha teoría xeral da arte desde a que vai camiñando paseniñamente cara ao concreto. Se a Historia da Arte insiste en presentar un relato que só admite o camiño unidireccional, o progreso na xenialidade e un final predicíbel, ao autor interésalle, non só refutar tal perspectiva, senón avaliar tamén os espazos que quedaron forzosamente fóra dela. A idea principal é que a arte é un produto sociolóxico, na que os elementos ideolóxicos e as clases sociais fundamentan toda evolución. A comezos do século XX o paisaxismo pictórico galego vive unha popularidade que moitas persoas considerarían anacrónica, especialmente posta no contexto dese gran relato histórico.
A paisaxe nacional ten un papel importante entre os pintores dos Países Baixos no século XVII, asociada á loita contra o dominio español e aos cambios relixiosos. A súa evolución na historia da pintura parte de puntos de vista similares que, no momento histórico do que nos fala López Piñeiro, parecían un territorio xa visitado e, en certo sentido, carente de interese. E porén, ten todo o sentido que, nun contexto de toma de consciencia e loita social como o que acompaña a formación do galeguismo político, a paisaxe tome tamén un sentido de representación nacional. Na pintura de comezos do século pasado proxéctase a Galiza posíbel, a que parte das esencias teorizadas por poetas e intelectuais e dos anhelos de futuro que nelas se poden ver.
A paisaxe da nación representa así un achegamento infrecuente á construción do imaxinario galego nun dos seus campos menos coñecidos. Como sabemos, boa parte dos debates e teorizacións sobre isto déronse en relación á literatura, por iso non está mal lembrar a dimensión de artista plástico de Castelao ou o papel de figuras parcialmente esquecidas cando falamos de galeguismo, como o pintor Bello Piñeiro. Tampouco a resistencia de autores como Valle-Inclán ou Pardo Bazán á hora de recoñecer a posibilidade dunha arte galega diferenciada. López Piñeiro acomete esa perspectiva botando man dun resumo das construcións teóricas da época sobre a paisaxe e a identidade, principalmente da Xeración Nós, da prensa galeguista, ou de pintores como o propio Bello Piñeiro.
Remata o libro cunha pequena selección de cadros de varios autores, reproducidos a cor, e dos que nos ofrece unha interpretación nas claves desenvolvidas na obra. Hai varios aspectos de fondo que poderían ser máis problematizados, como as distintas propostas sobre a paisaxe, ou os escritos posteriores ao período tratado deixados por algúns dos protagonistas. Aínda así, tomando a brevidade como virtude, a peza destaca por unha tese sinxela e directa que non deixa de resultar interesante.

Sermos Galiza 272, 16 de novembro de 2017, Foradeserie, px. 6.

#2017#Andrés López Piñeiro#Deputación da Coruña#ensaio#Sermos Galiza

29/11/2017 by marioregueira

Presentación de “Somos de Arxerís” de Xosé Carlos Carracedo Porto

As primeiras referencias a territorios inventados son máis políticas que literarias. A tentación de imaxinar unha sociedade onde a política imposíbel da realidade aconteza xa se percibe na República de Platón e adquire matices decisivos en obras como Utopía de Thomas More, onde atopamos a abolición da propiedade privada moito antes de que se lle ocorrese a Marx. Algo desa estirpe política acaba pasando sempre á literatura. Se cadra o seu mellor exemplo sexa a cantidade de sociedades distópicas que serviron para denunciar opresións tan duras e reais como a propia vida, aínda que eu sempre me preocupei por buscalo tamén nos territorios creados desde os espazos próximos ao realismo máxico.

Comala e Macondo, as súas principais referencias, existen para recrear algo que os seus autores perciben na propia realidade, pero dunha forma inatinxíbel. Representan unha cultura, ás veces en trazos que se pretenden esenciais, como querendo rescatar todas aquelas cousas que, espalladas en lendas e vellos usos sociais, forman parte dunha identidade sen que nos decatemos. Do que non pareceron ser conscientes os seus autores é de que esa identidade esencial, se existe, faino en completa dependencia dun momento temporal concreto. Como temporais son tamén os seus mitos e lendas.

A primeira cousa que me chamou a atención neste Arxerís de Xosé Carlos Carracedo é como ese elemento que é o tempo está actualizado. Arxerís non é unha Arcadia feliz, é unha sociedade complexa, que porén mantén unha gran consciencia sobre a súa situación cultural, tanto a un nivel local como internacional. Nas súas tabernas discútese sobre a orixe das vangardas galegas, por elas pasaron boa parte dos nosos escritores e intelectuais e hai quen di que tamén algunha estrela internacional do rock. Ao mesmo tempo, é unha sociedade sometida a moitas das problemáticas contemporáneas, cunha turbia relación coas obrigas laborais, con determinados obxectos e coa ansiedade que produce ter que encaixar na uniformidade gris ou apostar por ser diferente. En certo sentido, seguimos a percibir trazos dunha identidade, pero nun sentido contemporáneo, sen concesións á nostalxia e sen perder de vista moitos dos problemas aos que nos enfrontamos no mundo real. Penso que Carracedo ideou este espazo con dúas intencións: a primeira crear unha sociedade que lembra a nosa sen selo. A segunda, aproveitar ese espazo para experimentar formas novas de narrar e crear as propias regras. Por iso considero que esa mestura entre representación é elementos de sorpresa é unha das mellores cousas que o libro pode ofrecernos.

Sei que a relación de Xosé Carlos Carracedo e desta súa primeira obra con Xosé Neira Vilas é moi intensa e que o autor de Gres chegou a ler a versión inédita de Somos de Arxerís. De Neira Vilas cítase case sempre a súa capacidade para recrear un mundo rural, e sempre me chamou a atención a cantidade de xente que che fala de Memorias dun neno labrego cun ton soñador na mirada, como a novela tratase de lembranzas amábeis de infancia. Chámame a atención porque eu lémbroa como unha das lecturas máis duras coas que topei na miña mocidade. Pero creo tamén que esa dupla calidade é o que fixo de Neira Vilas un autor relevante durante a década dos sesenta. Capaz de evocar elementos cos que moitas persoas da Galiza se identificarían idilicamente, pero denunciando tamén canto de idilios e arcadias faltaba nesas paisaxes. Penso que, ao contrario que a maior parte da xente, alguén recolleu a lección que Neira Vilas deixa nese e noutros libros: falar de vidas e realidades construíndoas dunha forma literariamente fermosa, pero sen idealizalas, sen esconder os seus elementos terríbeis. Así, aínda que o autor de Memorias dun neno labrego practicou sobre todo o realismo, estou seguro de que lle gustaría saberse inmortalizado como cliente das baiucas de Arxerís, convivindo con personaxes que, lonxe de vivir no territorio fácil da utopía, loitan por sobrevivir e, ás veces, atrévense a soñar cun mundo mellor. Porque, como apuntaba ao principio, sempre hai algo profundamente político en imaxinar unha realidade distinta á que nos tocou vivir.

Non quero rematar sen referirme á sorte de que un conxunto de narracións coma esta teña un fotógrafo como Fuco Reyes, nin ao mérito que ten conseguir imaxes dun espazo fantasmal, que é como entendo eu o territorio que nos presenta Carracedo. Entre os seus obxectos abandonados e nalgunhas das perspectivas nebulosas está o complemento ideal para estes relatos e fan que nos sintamos como outra das sombras que pasean por Arxerís. Unha vila concibida como unha parte de nós, pero tamén como un espazo de liberdade para os seus creadores e coa que temos moita sorte de poder contar.

#2017#Carlos Roma#Fuco Reyes#narrativa#Textos de presentación#Xosé Carlos Carracedo Porto#Xosé Neira Vilas

27/11/2017 by marioregueira

Vestir a noite, de Olalla Cociña Lozano

Vestir a noite / Olalla Cociña Lozano
Arte de Trobar (Centro PEN Galicia) / 2017 / 98 páxinas
Viaxes pausadas

Atopar o poema como quen atopa unha fotografía vella. Como un elemento que proxecta unha historia,pero do que nos faltan datos obxectivos que, involuntariamente, completaremos cunha mestura de lembranzas e imaxinación. A tentación de definir así o encontro coa poesía de Olalla Cociña asalta ao lector xa no contacto cos seus primeiros libros, aínda que aparece dunha forma moito máis rotunda en Libro de Alicia (2008) e Ningún precipicio (2013), as obras previas a este Vestir a noite. Tres libros onde o cifrado desa realidade experimenta unha viraxe cara ao hermético, ou se cadra sexa máis xusto dicir que concede máis espazo a esa mestura de lembranzas e imaxinación, como se as fotografías que atopamos estivesen comidas polo tempo. Aínda así, sería inxusto permitir que a metáfora da imaxe capturada relacionase este novo poemario da autora co seu inmobilismo. Vestir a noite comeza cunha viaxe: un percorrido curto, case doméstico, contado cunha minuciosidade que ralentiza o ritmo e que supón unha magnífica forma de introducirnos na obra.
A memoria dos cuartos nos que se dorme, as árbores ás que subir e as lombrigas que examinar de perto compoñen unha aventura que nos devolve inmediatamente á infancia, ou ao territorio mesto do pasado que comeza con ela. Un punto de vista no que non tardará en aparecer a dimensión do eu en relación co mundo e as súas catástrofes: a destrución do paso do tempo, a distinta elasticidade do seu transcorrer e a dimensión dun universo que atinxe tamén a un eu aparentemente pequeno. Esa identidade que, xa na terceira persoa coa que comeza o libro, anuncia a precariedade da súa firmeza en relación á experiencia que narra.
Se cadra por iso a segunda parte do poemario “Sombra” volva situarnos en espazos que remiten a mundo que esmorece, con certas referencias á arqueoloxía e aos rastros do pasado que seguimos a atopar nas nosas vidas. Unha perspectiva na que xa aparece a primeira persoa plural que domina “Nubes de repouso”, onde os poemas xogan cun espazo en extinción ou ao borde da catástrofe e dun mundo que aparece estraño e marabilloso ao mesmo tempo.
O resto do libro devólvenos á metáfora fotográfica que brilla explícita en “Tres fotografías”, onde sorprenden as referencias vampíricas, a medio camiño entre a súa natureza como medo infantil e como identidade subalterna. Tamén en “Vermella, branca, negra” poderiamos recoñecer escenas detidas no tempo e acceder algo máis ao significado do que Olalla Cociña nos conta. Unha visión intensa do pasado, unha viaxe pausada como a que se fai sobre un álbum de fotografías e que, como ben advirte Luz Pichel no prólogo, acaba deixándonos un doce sabor de boca. O da recuperación dos praceres esquecidos. Como cando buscas algo / e está.

Sermos Galiza 273, 23 de novembro de 2017, Foradeserie, px. 6.

#2017#Arte de Trobar#Olalla Cociña#poesía#Sermos Galiza

Este sitio web emprega cookies para que vostede teña a mellor experiencia de usuario. Se continúa navegando está dando o seu consentimento para a aceptación das mencionadas cookies e a aceptación da nosa política de cookies, pinche na ligazón para máis información.plugin cookies

ACEPTAR
Aviso de cookies