Blogue - Páxina 15 de 17 - Mario Regueira

20/09/2010 by marioregueira

Eróstrato, Chapman, Feyjóo

Lennon e Chapman

Recoñece Mark Chapman algo que moita xente sospeitabamos de hai tempo. Que matou a John Lennon para deixar de ser un ninguén e atinxir un reflexo dalgunha cousa semellante á fama. Suspensas fican as teorías da conspiración, as preguntas que Salinger nunca respondeu, probabelmente porque non tiña as respostas, e nas que O vixía no centeo xogaba un papel detonante no asasinato. Eu son unha das persoas que leu o libro de Salinger procurando en boa parte unha razón para matar ao mellor dos Beatles, e aínda que algún dos personaxes secundarios lembra inequivocamente a Lennon ningunha persoa no seu xuízo podería atopar as respostas que segundo Chapman estaban alí. Ao contrario, a anécdota, xunto con algunhas outras relativas á obra e de ton similar, lixaron parte da súa significación literaria popular e abriron a porta dos cazadores de misterios. Agora Chapman recoñece que o fixo pola fama e que un dos méritos de Lennon era ser máis accesíbel que outros obxectivos. Non tivo sequera o mérito da orixinalidade.

No século IV antes da era común, o templo adicado en Éfeso á deusa Artemisa, considerado unha das marabillas do mundo, foi incendiado por un tal Eróstrato. A única razón documentada (aínda que confesada baixo o pouco fiábel método da tortura) foi que o criminal pretendía que o seu nome fose lembrado pola posteridade. Os habitantes de Éfeso tentaron que isto non acontecese e prohibiron que volvese ser pronunciado ou escrito, porén, ao contrario que un resto fidedigno do templo, o nome de Eróstrato chegou a nós e hoxe serve para mencionar complexas síndromes psicolóxicas relacionadas co afán de notoriedade.

Ao lado da capacidade destrutiva dunha pistola ou dunha chama existen realidade moito máis complexas de botar abaixo e nas que non cabe unha autoría tan directa e individual. Un dos principais problemas cos que topamos na concienciación lingüística é facer concibir á xente que unha lingua é un elemento vivo, e que como tal pode evoluír, transformarse e tamén morrer, por máis que os seus procesos sexan lentos e espallados no tempo. Do mesmo xeito, as responsabilidades do seu ocaso non son reducíbeis a un único individuo nin a accións tan radicais como pegar uns tiros ou iniciar un lume, en ocasións poden estar máis relacionadas coa pasividade que cun acto concreto.

Cando certa organización acusaba ao reinado de Fraga da maior perda de falantes do galego na súa historia como lingua non dicía mentira, porén é certo que o resultado non pode desvincularse dun deixar actuar certa inercia posfranquista máis que de accións realmente agresivas e decididas. A responsabilidade do esmorecemento dunha lingua é forzosamente compartida, tamén moitas veces polos propios falantes que a abandonan ou desvalorizan. Na circunstancia actual, porén, estamos ante un nivel de agresividade fáctica non vista dende a fin da ditadura e que contrasta coa simple incompetencia, máis ou menos provocada, dos gobernos anteriores. É certo que non constituirá o final da lingua, entre outras cousas porque non o imos consentir, porén resulta unha vez máis unha pobre tentativa de conseguir notoriedade a través do exterminio. O cemento dunha carreira política que poida ser vista dende Madrid e na que levar como presente e pase de entrada a nosa cabeza. Que non se esqueza o señor presidente, de levar tamén unha copia de O vixía no centeo. Esta, non esta.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Galiza #Lingua

16/09/2010 by marioregueira

A ideoloxización nacionalista

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/gl/3/3a/Galescola_Salceda_1.JPG

Chamaba a atención que unhas das primeiras medidas do novo goberno da Xunta en relación ás escolas infantís fose combater a súa suposta ideoloxización. E chamábaa precisamente porque poucos de nós pensabamos que unha casiña sorrinte cunha bandeira galega fose un logo politizado para unhas escolas dependentes da Xunta e moito menos que unha galiña azul cun lapis o fose menos. Dalgunha forma devolvíannos ao vello debate sobre nacionalismo e ideoloxía, no que os defensores da equiparación entre estado e nación pretenden que a súa postura non é só lexítima, senón tamén natural, é dicir, apolítica ou desideoloxizada. Somos os demais os que politizamos as cousas, eles “énchenas de coñecemento“, como se puidese pretenderse un coñecemento que non parta dunha postura política explicitada xa dende o mapa que se colga na aula ou a lingua que se emprega para transmitilo. Non existe, para mal de moitos, a postura non ideolóxica ou despolitizada, calquera elemento, por banal que pareza, é susceptíbel de ser considerado un instrumento político, todo depende do punto no que sexa percibido. O exemplo das galescolas é perfecto. Ningún galego se podería sentir ofendido por un logo infantil coa súa bandeira civil onde se lles ensina a súa lingua ás crianzas, ningún agás quen se sinta ofendido pola existencia mesma doutra bandeira e doutra lingua distintas á súa.

Algo semellante acontece agora cos equipos de normalización lingüística. Naturalmente que os equipos están ideoloxizados. Se cadra a moitas persoas non llo pareza, pero para quen persegue e nega a existencia dunha lingua calquera elemento que se defina como “normalizador” desta é obviamente un elemento político, e como tal, un elemento a ser exterminado. E nós non deberamos ter medo de recoñecer que non só é político, senón que fai a nosa política, a que defende a idea que a maior parte dos galegos temos da nosa lingua e a que asegura un futuro para esta.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

06/09/2010 by marioregueira

Alba de Barcelona

“Os pobos que esquecen a súa Historia están condenados a repetila”, aseguraba o filósofo gringo Santayana.

“Oxalá fose verdade -dicía o meu avó, un mineiro asturiano- a ver se dunha puta vez gañamos a batalla do Ebro”.

Do prólogo de Barcelona al alba, banda deseñada de Alfonso Font e Juan Antonio de Blas.

#Activismo e resistencia #Banda Deseñada #Epigramas

03/09/2010 by marioregueira

O ruído das máquinas

Sorpréndeume lonxe a nova da semana. Annus horribilis da prensa galega con feches, limitacións e mudanzas inesperadas. En realidade a sorpresa é relativa, só evidencia de que xeito os rumores do último ano se van confirmando pouco a pouco. O pior, en realidade, non é a sorpresa, é a certeza de que, ao contrario doutras veces, o ruxe ruxe é certo e probabelmente aínda nos agarden máis novas deste tipo.

Por outra banda, e se cadra pola proximidade mediterránea, a miña perspectiva da cuestión ten outros matices. Nos últimos días habitei nun país onde, se ben a situación lingüística está lonxe da meta dourada da normalización absoluta (se tal cousa existe), si que formula unha paisaxe que calquera galego envexaría sen ningún problema, e isto tamén non é unha excepción no caso dos medios de comunicación. Dalgunha forma a estrutura piramidal dos medios presupón unha sociedade que os reclame na súa diversidade. Moi dificilmente se dará o caso no que esa diversidade responda ás taifas concretas dun partido político, e moi dificilmente os medios que teñan orientacións tan concretas poderán baixalo até unha minuciosidade que non lles pase factura no respecto e a diversidade do seu propio público. Naturalmente que existen outras causas de peso, pero o contacto e a supervivencia dun medio debería depender en primeiro lugar do seu público, sexa real ou potencial.

Teño diante de min un exemplar da revista Sapiens, un revista mensual de historia editada integramente en catalán. Aínda que o proxecto xa debe ter o seu tempo (o deste mes é o número 95), para min é algo máis que unha revista. Semella un animal mitolóxico e representa dende a miña fascinación de neófito parte daquilo que sempre soñei para o meu país. Especialmente agora que resoan os ecos das portas a fecharse e das rotativas parando de traballar significa tamén para min unha chamada á reflexión. Qué falla e qué cousas estamos facendo tan mal para non poder manter sequera un portal web ou un semanario impreso. E a resposta intuitiva devólveme a esa sociedade á que moitas veces se culpa de todos os males do país, a que vota e se trabuca, a que perde case sen decatarse e case ao mesmo tempo os seus montes e o seu espazo civil, a que fracasa, e da que ninguén se decata de que para fracasar é necesario tentar primeiro outra cousa que non sexa o fracaso. Non penso nela cunha solución na mao, só penso nela porque sei que máis aló dos reis de taifas e os seus pregoeiros, será (ou non) a que bote a andar outra vez as máquinas, e a que salve (ou non) a nosa lingua das alancadas exterminadoras do mal goberno que nos asombra. E se cadra só por iso mereza máis preocupacións, esforzos e alento que todo o trebón que este ano nos deixa.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

02/07/2010 by marioregueira

Un día perdín un libro teu nun bar

Lois Pereiro

Un día perdín un libro teu nun bar. Decateime camiño da casa e desandei o andado Ferrol arriba, reconstruín a ruta, falei con homes que xa baixaban persianas e elevei a voz sobre o balbordo dos locais nos que estivera aquela noite. Cando un deles se volveu e quitou a Poesía última de entre as botellas tras da barra suspirei con alivio. Recuperaba un ben prezado, un dos tres libros do poeta admirado xa en mellor vida, o único que os cartos contados e os prezos do libro galego me permitiran mercar.

Non pasaran aínda os dez anos de rigor e resultaba imposíbel imaxinar isto. O presidente mudou, sempre é importante contar con alguén que pasou polas cadeas do estado, que sabe dicir grifa e que cabalo non é só o da rapa das bestas, que presente que o empardecer nunha vila de Ourense non vale nada sen a revolta do metal nos arrabaldos obreiros. Que a pedra que se estrela contra o escudo dos antidisturbios non importa tanto pola fenda (que non deixa) como pola tensión do brazo ou da goma do tirapedras. É sorte, ningún dos anteriores soportaba tanta mocidade asomada nunha tumba.

Marxinal é o que non sabe só unha cousa. Dinche marxinal e mal poeta os que se abrazan á palabra cultura na atalaia temerosa dos seus gabinetes e non saberían deletrear Fassbinder, nin escoitaron falar nunca de Eric Rohmer na Coruña, nin das mágoas afundidas de Valéry, ou da sombra de Nerval. Non saben nada, en definitiva, do guiso indixeríbel de Fonollosa, nin darían identificado a metade das referencias que inzan a poesía última. Marxinal quen sabe de todo, dende os altos andeis das bibliotecas até os peores locais de Brest ou Bilbao, o que distingue a poesía da pretensión cun golpe de vista e non ten pudor de asubiar Dear Prudence mentres camiña dun bar a outro procurando un libro perdido. Marxinal quen é unha referencia constante para os que sabemos que é imposíbel sermos galegos sen habitar a marxe eterna na que dirimimos unha batalla a vida ou morte polo simple dereito á existencia. E que todo o demais é fechar os ollos.

E virán máis, de novo, agora que es como un Manuel Antonio que navegaba noutros barcos, a lixarte coas súas sucias maos. Como se tivesen o monopolio da pureza, ou a xoia perdida da lingua, como se os que habitamos os arrabaldos e percorremos as cidades non foramos nada fronte a gloria perdida dunha república rural inexistente e as súas esencias de pureza. Como se algunha vez quixeramos a pureza para algo máis que enturbala, as tumbas para algo máis que cuspir a nosa húmida vida sobre elas, as veas para outra cousa que non sexa acariñalas.

Perdín un libro teu nun bar porque o levaba aos bares, porque o emprestaba aos camaradas, e circulaba de mao en mao como circula ás veces a verdade. Moi poucos poetas poderían gabarse de tanta honra.

#Cotidiano #Galiza #Literatura

25/06/2010 by marioregueira

Do público

Non debera sorprendernos, despois de todo habitamos tempos escuros e difíciles, pero nos últimos meses estivemos asistindo á usurpación de determinados espazos públicos, que pasaron a maos privadas. Un deles foi o simbólico Bonaval, co seu panteón de galegos ilustres, fechado ao público pola caprichosa vontade das xerarquías eclesiásticas, e que formula un problema que moitos temiamos aínda que nunca pensamos que ninguén puidese atreverse a tanto. O segundo, aínda que non o último, é o caso do Poleiro de Celanova, un mosteiro que até hai pouco era empregado como centro educativo e que vai ser posto en maos privadas sen ningún tipo de miramentos. Curiosa política a que considera que un hotel é máis importante que a educación das crianzas, ou que entrega o orgullo dunha vila ás maos dos empresarios.

Lembro inevitábelmente nestas semanas que seguen á morte de Saramago o seu Memorial do Convento, e a idea suxacente de que as obras do pobo deben ficar nas súas maos, con independencia de quen as financiase no seu momento. Esas pedras, as de Bonaval e as de Celanova, postas a través do traballo forzado, escravo e/ou mal pagado de moitas persoas que nos antecederon nesta terra e que nos dan o herdo de poder reclamalas, e o dereito de devolverlles así a toda esa masa anónima o protagonismo que outros menos esforzados e capaces lles arrebataron durante séculos.

Mañá á tarde presentan en Celanova un libro no que medio cento de autores reivindicamos o uso público do mosteiro. Nunca sei en que medida poden contribuír este tipo de cousas para mudar unha situación inxusta. Polo menos agardo a que axude a deixar constancia da infamia, a escribir pequenos trazos desa historia que algún día, como a outra, teremos que recuperar. E se cadra, o acto de despois poida ser un paso máis decisivo cara a iso.

#Activismo e resistencia #Creación #Literatura

04/06/2010 by marioregueira

Consternados, rabiosos

A maior parte dos camaradas coincidiamos sempre en que Benedetti fora un dos nosos poetas da adolescencia, pero moi poucos podiamos dar razón de por que xa non representaba unha referencia válida, alí onde outras voces seguiran acompañándonos. Eu non o sabía entón como o sei agora, pero supoño que a poesía de Benedetti, que se fixo popular por ser cotiá, comprometida e sen artificios, defínese a si mesma en moitísimas ocasións. Consternados, rabiosos, o poema que escribiu a noite que soubo da morte do Che fala claramente diso, da vergoña do poeta que non consegue emular os heroes aos que canta “dá vergoña o confort, e a asma, dá vergoña”.

O meu afastamento da poesía social, á que me acheguei nalgún dos meus primeiros balbuceos adolescentes, foi un afastamento do seu propio relato como xénero literario. O prototipo do home (xeralmente home) que no mellor dos casos vive apousentado na figura do intelectual, e no pior procede e goza do estatus da alta burguesía e que se dedica a facer versos doados para os obreiros sen cultura, e a cantar os seus amores e as súas terríbeis contradicións. Benedetti expresouno perfectamente. Dá vergoña ter fame e comer. Manuel Antonio tamén: é absurdo cantar a inxustiza da escravitude mentres non nos deixemos a vida pola chegada da liberdade. O relato da poesía social que puido ter validez nalgúns poucos casos no albor da súa propia historia perdeuna definitivamente nos nosos tempos, a figura do bardo que guía ao pobo ao combate é unha figura eminentemente aristocrática. E de aristocracias xa vamos cheos.

Consternados, rabiosos, son ecos que me viñeron á mente estes días ao saber a infamia cometida contra a frota da liberdade. Os tempos mudaron e os heroe caido xa non é un guerrilleiro referencial, son 9 ou 19 persoas anónimas e desarmadas que terán que soportar as inxurias de catro conspiranoicos dicindo que en realidade transportaban armas para a insurxencia. E non caeron na selva dun estado dictatorial, senón nun barco que navegaba en augas internacionais. Daría vergoña escribir poemas sobre iso, daría vergoña deixar, como di Benedetti, que a consternación pase a a rabia se faga máis limpa. A rabia é mellor gardala intacta, como a memoria, sacala á rúa, metela en novos barcos, lembrala diante dun código 729, pensar nela cando sexa a hora de votar a quen consinte e colabora, e non esquecer nunca a quen ten que ir dirixida.

O video está tirado do blogue Galiza por Palestina.

#Activismo e resistencia #Creación #Literatura #Palestina

28/05/2010 by marioregueira

Plantar árbores

Nos últimos meses veñen aparecendo noticias sobre o futuro de Catalunya dentro do Estado español. Ás consultas simbólicas sobre a independencia que viñeron acontecendo ao longo deste ano, súmanse feitos simbolicamente tan graves coma este ou este, nos que se coloca o futuro da permanencia catalá no proxecto estatal se non se respecta o seu dereito á diversidade en condicións de igualdade.

Unha leve análise ás estruturas políticas herdadas da chamada Transición deixan ben ás claras que na cuestión territorial, como en case todas as outras cuestión polémicas, a Constitución española procurou un punto intermedio máis propio dos equilibristas que dunha norma suprema destinada a dirimir os destinos dunha comunidade humana. O Estado español resultante do proceso que culmina en 1981 non é unitario nin federal, senón todo o contrario. Aposta por unha forma de organización territorial creada para a ocasión que combina elementos profundamente descentralizadores (gobernos propios, atribucións exclusivas, cooficialidade das linguas…) con outros que garantan a indivisibilidade da patria (igualamento de entidades culturais nacionais con identidades rexionais, non recoñecemento do dereito á autodeterminación, unidade territorial e preeminencia da lingua castelá ecomo principios fundamentais).

A orixe desta escolla constitucional non obedeceu tanto a cuestións da política inmediata como á tradicional incapacidade dos políticos españois para identificar o federalismo como unha solución para a unidade do estado, e non como un camiño irreversíbel cara á súa disgregación. A paranoia centralista impediu sempre comprender que o único camiño para que unha estrutura política poida manterse baixo o nome de España é garantir a igualdade das identidades culturais e nacionais que, na maior parte dos casos contra a súa vontade, acabaron integradas nela. É a mesma razón pola que parte dos movementos independentistas negan a viabilidade dunha solución federal. Crer que a progresión cara á independencia pasa necesariamente polo federalismo é unha verdade moi discutíbel, en xeral chegaría con que se recoñecese o dereito á autodeterminación do territorio e se aceptase pacificamente o seu exercicio, dous requisitos que non necesariamente se cumpren nos estados federais para poder consideralos como tales.

A advertencia catalá, xa que logo, nace dun fracaso dos procesos de descentralización acometidos hai trinta anos, que non conseguiron dar as suficientes garantías para convencer ás culturas diferenciais de que a coexistencia non pasaba necesariamente pola relación internacional. E mentres a relación que se propoña dende Madrid sexa a asimilación volverá repetirse e construirá unha verdadeira alternativa histórica. Dela impresióname o tremendo pragmatismo, a capacidade de entender a independencia, non como un destino histórico inmanente esixíbel inmediatamente (como os vascos), ou un concepto demonizado asociado á radicalidade e o perigo (coma nós), senón como unha peza máis do xogo político, unha posibilidade á que recorrer cando os obxectivos políticos lexítimos non se cumpren, pero que se circunscribe nun camiño longo, tranquilo e civilizado. Alguén dixo algunha vez que os vascos saben cortar árbores, pero que os cataláns saben plantalas. Vexamos que froitos e en que medida poderemos aproveitalos algunha vez.

#Activismo e resistencia

11/05/2010 by marioregueira

De ollo

Teño que agradecer a mención feita dende Brétemas e O levantador de minas, ao escollerme para un destes premios virtuais. No que respecta a literatura e edición son dous dos que encabezarían a lista de blogues a non perder de vista. A miña lista, porén, trata de ser máis aberta. Como todas as listas é profundamente odiosa, fican outras cinco ou seis decenas de blogues que se poderían mencionar, e se en algo se caracteriza a blogoleira é na súa heteroxeneidade, na falta de reglas á hora de crear ou comunicar, polo que todo baremo nace eivado. A lista tamén serviu para botar un ollo ao xa longo pasado dos blogues galegos, apuntar as baixas, celebrar as altas e ter unha mínima nostalxia doutros tempos, onde a blogoleira era sobre todo un lugar de interacción social. En calquera caso, benvidos sexan estes tempos, xa dixen outras veces que isto está máis vivo que nunca e é lóxico que as cousas vivas evolúan ao seu propio ritmo. A lista hoxe, é esta. Onte sería outra e pasado mañá tamén, xa saben que hai candidatos de sobra na barra da dereita, e aínda algún máis que esquecín meter aí (son moi preguiceiro para esas cousas):

1. O outro lado do espello. Máis de tres anos de ateísmo militante, alicismo, ciencia, literatura e música. O meu prototipo de blogue favorito.

2. República da multitude. Alguén me dixo algunha vez que debaixo dos posts de Antón Dobao non debería poñer “comentarios”, senón “aplausos”. A maior parte das veces é unha grande verdade.

3. Tati Mancebo. Reflexións sempre interesantes e unha das poucas voces que soubo seguirlle o pulso ao libro electrónico sen caer na obviedade ou o catastrofismo.

4. Afogando no Sarela. O retorno á blogocousa dunha das figuras que a revolucionou no seu momento, desta volta prescindindo do ton corporativo e optando pola bitácora persoal.

5. Capítulo Cero. Capítulo Cero é desas bitácoras que rozan a profesionalidade blogueira, tan frecuentes noutras linguas e tan estraños na nosa. Para min sóbralle a parte de comida (máis da metade), á que só recurro cando vou comer fóra. En calquera caso son un grande seguidor das curiosidades e andanzas da outra parte.

6. Calidonia. Un dos vellos do blogomillo, ou como tamén se di, un clásico.

7. Microqontos. Aínda que xa rematase o certame deste ano, convén non perderlle ollo para enterarse do vindeiro. Unha iniciativa interesantísima de narrativa hipertextual, que demostra que se pode facer cultura sen un can e con moita ilusión.

8. C’mmons baby. Outra rara avis, un podcast galego baseado en licenzas libres.

9. Ataque Escampe. A maior parte dos grupos que abren blogues acaban por enchelos de datos de taboa de anuncios ou de raridades que só interesan aos fans. Ataque Escampe conseguiu facer, ademais de todo iso, un blogue con personalidade. Non sorprenderá a quen os coñeza.

10. O bló de L&M. Débolle esta mención pola cantidade de risos que ecoaron na miña casa seguindo as andanzas de Mati e Laura.

E xa digo que toda lista é odiosa e que recomendo que cada quen se mergulle na inmensa diversidade da blogoleira para atopar as súas referencias. Por certo, as regras do premio son as seguintes:

– Os elixidos teñen que incrustar a imaxe do selo e un enlace ao blog que os recomendou.
– Seleccionar e enlazar dez blogs máis que segundo o meu criterio paga a epna recomendar.

Pero desculpo o seu cumprimento a calquera dos premiados.

#Blogoleira #Cotidiano

05/05/2010 by marioregueira

Os exploradores volven á casa

Lembro que nas adicatorias do libro de Ronseltz figuraba, entre moitas outras brincadeiras, un “A Suso de Toro, Cabeza de Vaca“. Fose á mantenta ou non, o certo é que un dos papeis nos que este autor teimou sempre en caracterizarse foi o de explorador. Exploración literaria, pero tamén vital, é necesario un certo valor e ser un pouco arroutado para decidirse a facer da escrita profesional un medio de vida. Ás veces tamén se precisa dun estómago forte para aturar a servidumes que esta dependencia económica pode chegar a producir. Hai un par de semanas o explorador dixo basta, as súas razóns están sobradamente explicadas aquí, aínda que supoño que moitas outras se foron engadindo polo camiño e cada quen lle dará a súa propia interpretación. A situación de Suso non é importante só polo que atinxe a un dos autores cunha traxectoria máis sólida da nosa cultura, é tamén unha forma de tomar o pulso á nosa literatura e ver que vitorias e derrotas, que perspectiva de futuro ou falta del nos agarda para os vindeiros anos. Das explicacións de Suso chámanme a atención dous focos, o primeiro a decadencia da figura do autor nos nosos tempos, a segunda, as características conxunturais da literatura galega. Creo que son dous campos completamente distintos, e que o segundo e infinitamente máis determinante que o segundo.

Non creo que se poida falar de crise do autor nun momento histórico no que o número de autores aumentou exponencialmente. Alén diso, a minusvaloración relativa de determinadas figuras de autoridade debería ser vista como algo positivo, a capacidade crítica da sociedade é un obxectivo polo que se traballou durante moito tempo e agora existen outros vieiros para que sexa efectiva. Pensar que alguén debe ter autoridade alén da autoridade literaria polo simple feito de ser escritor era unha candidez que xerou e segue xerando moitos monstros mediáticos que hoxe sufrimos. É ben superala e devolver a autoridade ao xuízo persoal da cada quen. Para min hai moitos autores literarios que serán sempre unha referencia clarividente en moitos outros eidos, pola contra hai moitos aos que admiro como escritores que moitas veces desexaría que se centrasen unicamente niso. Non creo nese caos no que xa nada ten valor, creo que as estruturas de valorización son moito máis subxectivas e impugnábeis que antes, algo que me congratula porque implica que, se queremos, somos menos manipulábeis que antes.

Paralelamente a isto existe a perspectiva colonial. O escritor galego é un autor entre dúas terras de ninguén, entre dous fogos cruzados. Nin o Estado español asume a promoción das súas linguas periféricas, nin, no noso caso, a Comunidade Autónoma o fai. Nese sentido a figura do explorador está absolutamente abandonada e volve unha outra vez a ser unha cuestión de simple voluntarismo. E non se conseguiu pouco con ese voluntarismo, porén a sensación é que temos unha cultura enorme e frondosa que segue a ser inexpugnábel para boa parte da nosa sociedade. E con eses presupostos é moi complicado que poidamos ter peso tamén fóra. Un Paul Auster, un Ian McEwan ou unha Zadie Smith son perfectamente posíbeis no noso país, sobran candidat@s, o que faltan son medios. Para conseguir que alguén poida adicarse en exclusiva á titánica tarefa de escribir novelas e para conseguir apoio institucional que permita o investimento de publicalas e publicitalas fóra do noso contexto cultural. Falaba Calveiro da responsabilidade común da sociedade nestas cousas, pero iso non deixa de parecerme apostar de novo polo voluntarismo, que xa digo que é moi importante, pero que non deixa de ser un parche temporal que evidencia unha tremenda carencia de estruturas. A cultura galega non sobrevivirá (só) co bo facer, a conscienciación e as boas intencións da xente, sobrevivirá con medidas que garantan a súa igualdade de oportunidades nun contexto que non deixa de ser unha competición.

E non falo de subvencións no sentido da política que se estivo facendo até o de agora, falo, por exemplo, de apoio á promoción e a publicidade, ou de estruturas e institucións que permitan e fomenten o debate e o coñecemento das obras, mesmo alén das nosas fronteiras. Os autores que contan cun estado que respalda a súa lingua teñen todo iso, aínda que o teñan tan integrado na súa normalidade que dende fóra poida parecer que decide o mercado ou a excelencia literaria. Pero non é certo, a determinados niveis, na literatura, como na lingua, decide a política, e o maior logro da política é parecer integrada na naturalidade das cousas. A ninguén lle estraña que o cinema español teña presenza nas salas e apoio das institucións, curiosamente tamén non lle estraña a ninguén que practicamente non haxa cinema en galego e que o que hai moitas veces non poida verse nas salas. Os logros da política, esconder a desigualdade tras unha aprente normalidade.

A retirada profesional de Suso representa unha mala noticia, se cadra a punta do iceberg doutras malas noticias que non vemos. A das persoas que renucian xa de entrada a comezar a súa carreira literaria en galego, a dos libros que seguirán sendo xoias escondidas, a dos que pensan que a literatura galega é só Rosalia, a da xente que non atopa cultura popular ou referentes na súa lingua…Os exploradores volven á casa, e a casa, paradoxalmente, segue a ser unha inmensa cidade escondida na que ninguén sabe que vivimos.

#Activismo e resistencia #Creación #Galiza #Lectura #Literatura