Blogue - Páxina 15 de 16 - Mario Regueira

03/09/2010 by marioregueira

O ruído das máquinas

Sorpréndeume lonxe a nova da semana. Annus horribilis da prensa galega con feches, limitacións e mudanzas inesperadas. En realidade a sorpresa é relativa, só evidencia de que xeito os rumores do último ano se van confirmando pouco a pouco. O pior, en realidade, non é a sorpresa, é a certeza de que, ao contrario doutras veces, o ruxe ruxe é certo e probabelmente aínda nos agarden máis novas deste tipo.

Por outra banda, e se cadra pola proximidade mediterránea, a miña perspectiva da cuestión ten outros matices. Nos últimos días habitei nun país onde, se ben a situación lingüística está lonxe da meta dourada da normalización absoluta (se tal cousa existe), si que formula unha paisaxe que calquera galego envexaría sen ningún problema, e isto tamén non é unha excepción no caso dos medios de comunicación. Dalgunha forma a estrutura piramidal dos medios presupón unha sociedade que os reclame na súa diversidade. Moi dificilmente se dará o caso no que esa diversidade responda ás taifas concretas dun partido político, e moi dificilmente os medios que teñan orientacións tan concretas poderán baixalo até unha minuciosidade que non lles pase factura no respecto e a diversidade do seu propio público. Naturalmente que existen outras causas de peso, pero o contacto e a supervivencia dun medio debería depender en primeiro lugar do seu público, sexa real ou potencial.

Teño diante de min un exemplar da revista Sapiens, un revista mensual de historia editada integramente en catalán. Aínda que o proxecto xa debe ter o seu tempo (o deste mes é o número 95), para min é algo máis que unha revista. Semella un animal mitolóxico e representa dende a miña fascinación de neófito parte daquilo que sempre soñei para o meu país. Especialmente agora que resoan os ecos das portas a fecharse e das rotativas parando de traballar significa tamén para min unha chamada á reflexión. Qué falla e qué cousas estamos facendo tan mal para non poder manter sequera un portal web ou un semanario impreso. E a resposta intuitiva devólveme a esa sociedade á que moitas veces se culpa de todos os males do país, a que vota e se trabuca, a que perde case sen decatarse e case ao mesmo tempo os seus montes e o seu espazo civil, a que fracasa, e da que ninguén se decata de que para fracasar é necesario tentar primeiro outra cousa que non sexa o fracaso. Non penso nela cunha solución na mao, só penso nela porque sei que máis aló dos reis de taifas e os seus pregoeiros, será (ou non) a que bote a andar outra vez as máquinas, e a que salve (ou non) a nosa lingua das alancadas exterminadoras do mal goberno que nos asombra. E se cadra só por iso mereza máis preocupacións, esforzos e alento que todo o trebón que este ano nos deixa.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

02/07/2010 by marioregueira

Un día perdín un libro teu nun bar

Lois Pereiro

Un día perdín un libro teu nun bar. Decateime camiño da casa e desandei o andado Ferrol arriba, reconstruín a ruta, falei con homes que xa baixaban persianas e elevei a voz sobre o balbordo dos locais nos que estivera aquela noite. Cando un deles se volveu e quitou a Poesía última de entre as botellas tras da barra suspirei con alivio. Recuperaba un ben prezado, un dos tres libros do poeta admirado xa en mellor vida, o único que os cartos contados e os prezos do libro galego me permitiran mercar.

Non pasaran aínda os dez anos de rigor e resultaba imposíbel imaxinar isto. O presidente mudou, sempre é importante contar con alguén que pasou polas cadeas do estado, que sabe dicir grifa e que cabalo non é só o da rapa das bestas, que presente que o empardecer nunha vila de Ourense non vale nada sen a revolta do metal nos arrabaldos obreiros. Que a pedra que se estrela contra o escudo dos antidisturbios non importa tanto pola fenda (que non deixa) como pola tensión do brazo ou da goma do tirapedras. É sorte, ningún dos anteriores soportaba tanta mocidade asomada nunha tumba.

Marxinal é o que non sabe só unha cousa. Dinche marxinal e mal poeta os que se abrazan á palabra cultura na atalaia temerosa dos seus gabinetes e non saberían deletrear Fassbinder, nin escoitaron falar nunca de Eric Rohmer na Coruña, nin das mágoas afundidas de Valéry, ou da sombra de Nerval. Non saben nada, en definitiva, do guiso indixeríbel de Fonollosa, nin darían identificado a metade das referencias que inzan a poesía última. Marxinal quen sabe de todo, dende os altos andeis das bibliotecas até os peores locais de Brest ou Bilbao, o que distingue a poesía da pretensión cun golpe de vista e non ten pudor de asubiar Dear Prudence mentres camiña dun bar a outro procurando un libro perdido. Marxinal quen é unha referencia constante para os que sabemos que é imposíbel sermos galegos sen habitar a marxe eterna na que dirimimos unha batalla a vida ou morte polo simple dereito á existencia. E que todo o demais é fechar os ollos.

E virán máis, de novo, agora que es como un Manuel Antonio que navegaba noutros barcos, a lixarte coas súas sucias maos. Como se tivesen o monopolio da pureza, ou a xoia perdida da lingua, como se os que habitamos os arrabaldos e percorremos as cidades non foramos nada fronte a gloria perdida dunha república rural inexistente e as súas esencias de pureza. Como se algunha vez quixeramos a pureza para algo máis que enturbala, as tumbas para algo máis que cuspir a nosa húmida vida sobre elas, as veas para outra cousa que non sexa acariñalas.

Perdín un libro teu nun bar porque o levaba aos bares, porque o emprestaba aos camaradas, e circulaba de mao en mao como circula ás veces a verdade. Moi poucos poetas poderían gabarse de tanta honra.

#Cotidiano #Galiza #Literatura

25/06/2010 by marioregueira

Do público

Non debera sorprendernos, despois de todo habitamos tempos escuros e difíciles, pero nos últimos meses estivemos asistindo á usurpación de determinados espazos públicos, que pasaron a maos privadas. Un deles foi o simbólico Bonaval, co seu panteón de galegos ilustres, fechado ao público pola caprichosa vontade das xerarquías eclesiásticas, e que formula un problema que moitos temiamos aínda que nunca pensamos que ninguén puidese atreverse a tanto. O segundo, aínda que non o último, é o caso do Poleiro de Celanova, un mosteiro que até hai pouco era empregado como centro educativo e que vai ser posto en maos privadas sen ningún tipo de miramentos. Curiosa política a que considera que un hotel é máis importante que a educación das crianzas, ou que entrega o orgullo dunha vila ás maos dos empresarios.

Lembro inevitábelmente nestas semanas que seguen á morte de Saramago o seu Memorial do Convento, e a idea suxacente de que as obras do pobo deben ficar nas súas maos, con independencia de quen as financiase no seu momento. Esas pedras, as de Bonaval e as de Celanova, postas a través do traballo forzado, escravo e/ou mal pagado de moitas persoas que nos antecederon nesta terra e que nos dan o herdo de poder reclamalas, e o dereito de devolverlles así a toda esa masa anónima o protagonismo que outros menos esforzados e capaces lles arrebataron durante séculos.

Mañá á tarde presentan en Celanova un libro no que medio cento de autores reivindicamos o uso público do mosteiro. Nunca sei en que medida poden contribuír este tipo de cousas para mudar unha situación inxusta. Polo menos agardo a que axude a deixar constancia da infamia, a escribir pequenos trazos desa historia que algún día, como a outra, teremos que recuperar. E se cadra, o acto de despois poida ser un paso máis decisivo cara a iso.

#Activismo e resistencia #Creación #Literatura

04/06/2010 by marioregueira

Consternados, rabiosos

A maior parte dos camaradas coincidiamos sempre en que Benedetti fora un dos nosos poetas da adolescencia, pero moi poucos podiamos dar razón de por que xa non representaba unha referencia válida, alí onde outras voces seguiran acompañándonos. Eu non o sabía entón como o sei agora, pero supoño que a poesía de Benedetti, que se fixo popular por ser cotiá, comprometida e sen artificios, defínese a si mesma en moitísimas ocasións. Consternados, rabiosos, o poema que escribiu a noite que soubo da morte do Che fala claramente diso, da vergoña do poeta que non consegue emular os heroes aos que canta “dá vergoña o confort, e a asma, dá vergoña”.

O meu afastamento da poesía social, á que me acheguei nalgún dos meus primeiros balbuceos adolescentes, foi un afastamento do seu propio relato como xénero literario. O prototipo do home (xeralmente home) que no mellor dos casos vive apousentado na figura do intelectual, e no pior procede e goza do estatus da alta burguesía e que se dedica a facer versos doados para os obreiros sen cultura, e a cantar os seus amores e as súas terríbeis contradicións. Benedetti expresouno perfectamente. Dá vergoña ter fame e comer. Manuel Antonio tamén: é absurdo cantar a inxustiza da escravitude mentres non nos deixemos a vida pola chegada da liberdade. O relato da poesía social que puido ter validez nalgúns poucos casos no albor da súa propia historia perdeuna definitivamente nos nosos tempos, a figura do bardo que guía ao pobo ao combate é unha figura eminentemente aristocrática. E de aristocracias xa vamos cheos.

Consternados, rabiosos, son ecos que me viñeron á mente estes días ao saber a infamia cometida contra a frota da liberdade. Os tempos mudaron e os heroe caido xa non é un guerrilleiro referencial, son 9 ou 19 persoas anónimas e desarmadas que terán que soportar as inxurias de catro conspiranoicos dicindo que en realidade transportaban armas para a insurxencia. E non caeron na selva dun estado dictatorial, senón nun barco que navegaba en augas internacionais. Daría vergoña escribir poemas sobre iso, daría vergoña deixar, como di Benedetti, que a consternación pase a a rabia se faga máis limpa. A rabia é mellor gardala intacta, como a memoria, sacala á rúa, metela en novos barcos, lembrala diante dun código 729, pensar nela cando sexa a hora de votar a quen consinte e colabora, e non esquecer nunca a quen ten que ir dirixida.

O video está tirado do blogue Galiza por Palestina.

#Activismo e resistencia #Creación #Literatura #Palestina

28/05/2010 by marioregueira

Plantar árbores

Nos últimos meses veñen aparecendo noticias sobre o futuro de Catalunya dentro do Estado español. Ás consultas simbólicas sobre a independencia que viñeron acontecendo ao longo deste ano, súmanse feitos simbolicamente tan graves coma este ou este, nos que se coloca o futuro da permanencia catalá no proxecto estatal se non se respecta o seu dereito á diversidade en condicións de igualdade.

Unha leve análise ás estruturas políticas herdadas da chamada Transición deixan ben ás claras que na cuestión territorial, como en case todas as outras cuestión polémicas, a Constitución española procurou un punto intermedio máis propio dos equilibristas que dunha norma suprema destinada a dirimir os destinos dunha comunidade humana. O Estado español resultante do proceso que culmina en 1981 non é unitario nin federal, senón todo o contrario. Aposta por unha forma de organización territorial creada para a ocasión que combina elementos profundamente descentralizadores (gobernos propios, atribucións exclusivas, cooficialidade das linguas…) con outros que garantan a indivisibilidade da patria (igualamento de entidades culturais nacionais con identidades rexionais, non recoñecemento do dereito á autodeterminación, unidade territorial e preeminencia da lingua castelá ecomo principios fundamentais).

A orixe desta escolla constitucional non obedeceu tanto a cuestións da política inmediata como á tradicional incapacidade dos políticos españois para identificar o federalismo como unha solución para a unidade do estado, e non como un camiño irreversíbel cara á súa disgregación. A paranoia centralista impediu sempre comprender que o único camiño para que unha estrutura política poida manterse baixo o nome de España é garantir a igualdade das identidades culturais e nacionais que, na maior parte dos casos contra a súa vontade, acabaron integradas nela. É a mesma razón pola que parte dos movementos independentistas negan a viabilidade dunha solución federal. Crer que a progresión cara á independencia pasa necesariamente polo federalismo é unha verdade moi discutíbel, en xeral chegaría con que se recoñecese o dereito á autodeterminación do territorio e se aceptase pacificamente o seu exercicio, dous requisitos que non necesariamente se cumpren nos estados federais para poder consideralos como tales.

A advertencia catalá, xa que logo, nace dun fracaso dos procesos de descentralización acometidos hai trinta anos, que non conseguiron dar as suficientes garantías para convencer ás culturas diferenciais de que a coexistencia non pasaba necesariamente pola relación internacional. E mentres a relación que se propoña dende Madrid sexa a asimilación volverá repetirse e construirá unha verdadeira alternativa histórica. Dela impresióname o tremendo pragmatismo, a capacidade de entender a independencia, non como un destino histórico inmanente esixíbel inmediatamente (como os vascos), ou un concepto demonizado asociado á radicalidade e o perigo (coma nós), senón como unha peza máis do xogo político, unha posibilidade á que recorrer cando os obxectivos políticos lexítimos non se cumpren, pero que se circunscribe nun camiño longo, tranquilo e civilizado. Alguén dixo algunha vez que os vascos saben cortar árbores, pero que os cataláns saben plantalas. Vexamos que froitos e en que medida poderemos aproveitalos algunha vez.

#Activismo e resistencia

11/05/2010 by marioregueira

De ollo

Teño que agradecer a mención feita dende Brétemas e O levantador de minas, ao escollerme para un destes premios virtuais. No que respecta a literatura e edición son dous dos que encabezarían a lista de blogues a non perder de vista. A miña lista, porén, trata de ser máis aberta. Como todas as listas é profundamente odiosa, fican outras cinco ou seis decenas de blogues que se poderían mencionar, e se en algo se caracteriza a blogoleira é na súa heteroxeneidade, na falta de reglas á hora de crear ou comunicar, polo que todo baremo nace eivado. A lista tamén serviu para botar un ollo ao xa longo pasado dos blogues galegos, apuntar as baixas, celebrar as altas e ter unha mínima nostalxia doutros tempos, onde a blogoleira era sobre todo un lugar de interacción social. En calquera caso, benvidos sexan estes tempos, xa dixen outras veces que isto está máis vivo que nunca e é lóxico que as cousas vivas evolúan ao seu propio ritmo. A lista hoxe, é esta. Onte sería outra e pasado mañá tamén, xa saben que hai candidatos de sobra na barra da dereita, e aínda algún máis que esquecín meter aí (son moi preguiceiro para esas cousas):

1. O outro lado do espello. Máis de tres anos de ateísmo militante, alicismo, ciencia, literatura e música. O meu prototipo de blogue favorito.

2. República da multitude. Alguén me dixo algunha vez que debaixo dos posts de Antón Dobao non debería poñer “comentarios”, senón “aplausos”. A maior parte das veces é unha grande verdade.

3. Tati Mancebo. Reflexións sempre interesantes e unha das poucas voces que soubo seguirlle o pulso ao libro electrónico sen caer na obviedade ou o catastrofismo.

4. Afogando no Sarela. O retorno á blogocousa dunha das figuras que a revolucionou no seu momento, desta volta prescindindo do ton corporativo e optando pola bitácora persoal.

5. Capítulo Cero. Capítulo Cero é desas bitácoras que rozan a profesionalidade blogueira, tan frecuentes noutras linguas e tan estraños na nosa. Para min sóbralle a parte de comida (máis da metade), á que só recurro cando vou comer fóra. En calquera caso son un grande seguidor das curiosidades e andanzas da outra parte.

6. Calidonia. Un dos vellos do blogomillo, ou como tamén se di, un clásico.

7. Microqontos. Aínda que xa rematase o certame deste ano, convén non perderlle ollo para enterarse do vindeiro. Unha iniciativa interesantísima de narrativa hipertextual, que demostra que se pode facer cultura sen un can e con moita ilusión.

8. C’mmons baby. Outra rara avis, un podcast galego baseado en licenzas libres.

9. Ataque Escampe. A maior parte dos grupos que abren blogues acaban por enchelos de datos de taboa de anuncios ou de raridades que só interesan aos fans. Ataque Escampe conseguiu facer, ademais de todo iso, un blogue con personalidade. Non sorprenderá a quen os coñeza.

10. O bló de L&M. Débolle esta mención pola cantidade de risos que ecoaron na miña casa seguindo as andanzas de Mati e Laura.

E xa digo que toda lista é odiosa e que recomendo que cada quen se mergulle na inmensa diversidade da blogoleira para atopar as súas referencias. Por certo, as regras do premio son as seguintes:

– Os elixidos teñen que incrustar a imaxe do selo e un enlace ao blog que os recomendou.
– Seleccionar e enlazar dez blogs máis que segundo o meu criterio paga a epna recomendar.

Pero desculpo o seu cumprimento a calquera dos premiados.

#Blogoleira #Cotidiano

05/05/2010 by marioregueira

Os exploradores volven á casa

Lembro que nas adicatorias do libro de Ronseltz figuraba, entre moitas outras brincadeiras, un “A Suso de Toro, Cabeza de Vaca“. Fose á mantenta ou non, o certo é que un dos papeis nos que este autor teimou sempre en caracterizarse foi o de explorador. Exploración literaria, pero tamén vital, é necesario un certo valor e ser un pouco arroutado para decidirse a facer da escrita profesional un medio de vida. Ás veces tamén se precisa dun estómago forte para aturar a servidumes que esta dependencia económica pode chegar a producir. Hai un par de semanas o explorador dixo basta, as súas razóns están sobradamente explicadas aquí, aínda que supoño que moitas outras se foron engadindo polo camiño e cada quen lle dará a súa propia interpretación. A situación de Suso non é importante só polo que atinxe a un dos autores cunha traxectoria máis sólida da nosa cultura, é tamén unha forma de tomar o pulso á nosa literatura e ver que vitorias e derrotas, que perspectiva de futuro ou falta del nos agarda para os vindeiros anos. Das explicacións de Suso chámanme a atención dous focos, o primeiro a decadencia da figura do autor nos nosos tempos, a segunda, as características conxunturais da literatura galega. Creo que son dous campos completamente distintos, e que o segundo e infinitamente máis determinante que o segundo.

Non creo que se poida falar de crise do autor nun momento histórico no que o número de autores aumentou exponencialmente. Alén diso, a minusvaloración relativa de determinadas figuras de autoridade debería ser vista como algo positivo, a capacidade crítica da sociedade é un obxectivo polo que se traballou durante moito tempo e agora existen outros vieiros para que sexa efectiva. Pensar que alguén debe ter autoridade alén da autoridade literaria polo simple feito de ser escritor era unha candidez que xerou e segue xerando moitos monstros mediáticos que hoxe sufrimos. É ben superala e devolver a autoridade ao xuízo persoal da cada quen. Para min hai moitos autores literarios que serán sempre unha referencia clarividente en moitos outros eidos, pola contra hai moitos aos que admiro como escritores que moitas veces desexaría que se centrasen unicamente niso. Non creo nese caos no que xa nada ten valor, creo que as estruturas de valorización son moito máis subxectivas e impugnábeis que antes, algo que me congratula porque implica que, se queremos, somos menos manipulábeis que antes.

Paralelamente a isto existe a perspectiva colonial. O escritor galego é un autor entre dúas terras de ninguén, entre dous fogos cruzados. Nin o Estado español asume a promoción das súas linguas periféricas, nin, no noso caso, a Comunidade Autónoma o fai. Nese sentido a figura do explorador está absolutamente abandonada e volve unha outra vez a ser unha cuestión de simple voluntarismo. E non se conseguiu pouco con ese voluntarismo, porén a sensación é que temos unha cultura enorme e frondosa que segue a ser inexpugnábel para boa parte da nosa sociedade. E con eses presupostos é moi complicado que poidamos ter peso tamén fóra. Un Paul Auster, un Ian McEwan ou unha Zadie Smith son perfectamente posíbeis no noso país, sobran candidat@s, o que faltan son medios. Para conseguir que alguén poida adicarse en exclusiva á titánica tarefa de escribir novelas e para conseguir apoio institucional que permita o investimento de publicalas e publicitalas fóra do noso contexto cultural. Falaba Calveiro da responsabilidade común da sociedade nestas cousas, pero iso non deixa de parecerme apostar de novo polo voluntarismo, que xa digo que é moi importante, pero que non deixa de ser un parche temporal que evidencia unha tremenda carencia de estruturas. A cultura galega non sobrevivirá (só) co bo facer, a conscienciación e as boas intencións da xente, sobrevivirá con medidas que garantan a súa igualdade de oportunidades nun contexto que non deixa de ser unha competición.

E non falo de subvencións no sentido da política que se estivo facendo até o de agora, falo, por exemplo, de apoio á promoción e a publicidade, ou de estruturas e institucións que permitan e fomenten o debate e o coñecemento das obras, mesmo alén das nosas fronteiras. Os autores que contan cun estado que respalda a súa lingua teñen todo iso, aínda que o teñan tan integrado na súa normalidade que dende fóra poida parecer que decide o mercado ou a excelencia literaria. Pero non é certo, a determinados niveis, na literatura, como na lingua, decide a política, e o maior logro da política é parecer integrada na naturalidade das cousas. A ninguén lle estraña que o cinema español teña presenza nas salas e apoio das institucións, curiosamente tamén non lle estraña a ninguén que practicamente non haxa cinema en galego e que o que hai moitas veces non poida verse nas salas. Os logros da política, esconder a desigualdade tras unha aprente normalidade.

A retirada profesional de Suso representa unha mala noticia, se cadra a punta do iceberg doutras malas noticias que non vemos. A das persoas que renucian xa de entrada a comezar a súa carreira literaria en galego, a dos libros que seguirán sendo xoias escondidas, a dos que pensan que a literatura galega é só Rosalia, a da xente que non atopa cultura popular ou referentes na súa lingua…Os exploradores volven á casa, e a casa, paradoxalmente, segue a ser unha inmensa cidade escondida na que ninguén sabe que vivimos.

#Activismo e resistencia #Creación #Galiza #Lectura #Literatura

25/04/2010 by marioregueira

Garzón e o paradoxo

Todo o meu corazón está coas vítimas e nese sentido é moito no que podo subscribir a postura das multitudes que sairon á rúa estes días na defensa da posibilidade de axuizar todo o que significou o franquismo para o Estado español. A miña discrepancia, porén, diríxese cara aos medios polos que ese xuízo debe facerse efectivo.

En primeiro lugar, porque un réxime non pode axuizar outro precedente mentres non faga unha ruptura política con el e mentres siga asentando parte da súa personalidade xurídica nas estruturas precedentes. O xuízo que ten que vir non corresponde a un poder xudicial atado en última instancia a unha lexislación herdada do franquismo, senón ao poder lexislativo. E isto debería vir ben por unha condena decidida e explícita que rompa a preeminencia dos golpistas e vaia máis aló do status quo que formula a última lei da memoria, ou ben pola apertura dun proceso constitucional que sirva para refundar a democracia do estado. Mentres tanto, calquera outra iniciativa do poder xudicial non poderá evitar o paradoxo de estar condenando un goberno mentres figuras legais (e políticas) lexitimadas por el seguen no poder e no xogo democrático.

En segundo lugar, porque o protagonista e defensor dos dereitos democráticos, con independencia da miña persoal antipatía, é obxecto de acusacións tan duras coma esta, e responsábel en última instancia do que foi o peche de Egunkaria, por citar un único caso e unha única consecuencia de todas as que ese proceso contivo. Resulta novamente paradoxal que unha figura acusada de menoscabar de tal xeito a calidade dunha democracia da Europa occidental poida estar sendo elevado á categoría de máximo defensor dos dereitos das vítimas do franquismo. Creo que é lixar a memoria republicana e dar por feito, unha vez máis e dun xeito ben similar a como ten feito a dereita, que tod@s @s nos@s mort@s estarían orgullosos de como se levou a cabo a transición política e de que este réxime político é, por tanto, un herdeiro lexítimo da República.

Os xuízos que teñen que vir teñen que vir doutra parte, non dun xuíz con afán de protagonismo que ten demostrado sobradamente a súa incapacidade para abstraerse das súas propias opinións políticas, senón do propio pobo, do propio axuizamento do que obtivemos asinando a monarquía constitucional e de se é posíbel reconducir de verdade a memoria republicana. E isto non está asinado un 25 de abril por casualidade.

#Activismo e resistencia

21/04/2010 by marioregueira

Alicia

Alice

Non son ningún experto na obra de Lewis Carroll, o meu achegamento a ela é puramente sentimental, dalgún xeito forma parte dese fondo simbólico e intelectual que comparto con certas persoas, dun xeito similar a moitas outras obras de creación. Porén ese feito marca, aínda que sexa accidentalmente, unha diferenza. A miña noción de Alicia vén directamente dos libros de Carroll, e non das múltiples interpretacións ou deturpacións que a cultura popular fixo sobre elas. Non digo que estas interpretacións estean mal, son inevitábeis cando unha obra é popular e o diálogo cos clásicos é lexítimo e mesmo moi beneficioso. Naturalmente ese diálogo pode ser, como todo, máis ou menos intelixente.

E nese sentido creo que o último filme de Tim Burton dista moito da intelixencia e da comprensión correcta do que os libros de Alicia significan. A adaptación cinematográfica non debería ter, en principio nada de malo, a min mesmo gorentoume moito pensar nas posibilidades das novas técnicas na reconstrución do país das marabillas, e mesmo o punto de partida, cunha Alicia adulta que regresa de novo ao lugar onde a súa razón se atopou tantas veces na encrucillada, pareceume que podería dar moito xogo. É unha mágoa que aí, na formulación inicial e na exhibición visual, rematen os méritos desta incursión de Tim Burton.

Para min o mérito dos libros de Alicia, a razón pola que se converteron en clásicos, é que formulan un traxecto irracional. Confesarei que ese traxecto sempre me pareceu que representaba o camiño da infancia cara á idade adulta, un traxecto que inclúe transformacións monstruosas no propio corpo, leis arbitrarias e absurdas, novas palabras ou novos matices nas vellas, e encontros desconcertantes en novos planos de relación. Tamén creo que é iso o que fai que Alicia sexa un personaxe para as crianzas, e é iso mesmo o que fixo que algúns dixesen que non eran libros para nenos. É difícil asumir que o mundo adulto poida semellar, para unha crianza, un conxunto absurdo e arbitrario de regras, pero para moit@s de nós, sen dúbida foi exactamente iso.

Este punto de partida revolucionou determinados conceptos literarios anquilosados, pero non tivo tanta fortuna nas súas adaptacións e absolutamente ningunha no filme de Tim Burton. É moi complicado converter esa historia nunha historia épica. Moi complicado formular unha loita de exércitos e unha conquista do poder con faccións políticas dentro da vella Wonderland. Moi complicado que o Sombrereiro Tolo poida ser un heroe, tanto como pretender que o sexa a Lebre de Marzo. A única heroína, Alicia, non o é no sentido clásico da óptica masculina. Non precisa armaduras nen espadas para selo, o seu constante pasmo e o valor para avanzar dentro del son a súa única arma e a súa única defensa ante o mundo. E se a iso sumamos que se reproduza a clásica confusión entre a Raíña Vermella e a cruel Raíña de Corazóns, a cousa dispárase ao bodrio absoluto, e o diálogo co clásico pasa a ser un balbuceo monologante. O meu admirado Burton apúntase outro tanto na lista dos fallos, e xa son moitos nos últimos anos. Se cadra debeu pensar que estaba adaptando Narnia, onde si hai un paralelismo épico/moral (cristián, para máis señas), ou debera probar sorte mercando os dereitos das sagas da Dragonlance. Porque isto, quitando o fume que deixa Cheshire no ar e que marabilla os ollos do espectador, dista moito de ser nada semellante ao vello Carroll.

#Cinema #Literatura

17/04/2010 by marioregueira

GZ KMKZ

Había realmente moito tempo, xa mesmo na última fase do blogue no outro enderezo, que non falaba do tema da lingua, ese que se converteu nunha loita aberta no último ano e pico e que tantas paixóns e enigmas irresolúbeis acumulou dende entón. Non foi por desleixo, a miña perspectiva é que todo problema lingüístico é un problema sociolingüístico e que como tal atopará unha solución fundamentalmente política na que hai que seguir traballando. Por unha banda da política cotiá que representa a coherencia e a fidelidade social á lingua, por outra a da política partidista que é a que bota os gobernos abaixo e que como moito demorará algo menos de tres anos en poñer as cousas no seu lugar. E hoxe por hoxe preocúpame moito máis a primeira que a segunda, e non só pola sangría que representa o 26.945, e que posta en perspectiva e por faixas de idade é aínda peor do que parece. Preocúpame tamén a eterna falta de definición que seguimos aplicando neste tema.

Falando cun amigo o outro día acabamos concluíndo que a loita da lingua pola súa supervivencia sempre foi unha pugna por superar o seu espazo simbólico e materializarse nunha realidade concreta. Dende os tempos do Rexurdimento, no que a lingua era a lingua da poesía para un grupo de intelectuais incapaces de empregala en calquera outro contexto, até a lexislación lingüística do fraguismo, que non molestou a ninguén até que foi reformulada polo bipartito coa radical innovación de facela, por vez primeira, esixíbel. Asusta que neste momento, no peor ataque dende o franquismo, e no que deberamos demostrar a maior firmeza, aparezan os sociolingüistas arrepentidos e as reformulacións sobre o fondo da cuestión. Asusta que un novo intento de materialización nos devolva ás esixencias de antano nas que debemos contentarnos cun uso simbólico ou cun valor metafísico. Levamos séculos tratando de conseguir un respaldo legal obxectivo para unha lingua da que a súa simple supervivencia merecería un monumento á constancia do pobo, e sinceramente, non creo que sexa este momento de retroceso nos nosos dereitos o máis axeitado para desincharnos e recuperar os nosos peores tópicos.

A nosa lingua serve para tantas cousas como calquera outra, non a vamos relegar aos ámbitos familiar e laboral porque apostamos pola súa hexemonía social, e hoxe por hoxe é a única “lingua propia” deste país, tanto dende unha perspectiva histórica como dende unha perspectiva estritamente legal. Non permitiremos que isto mude e non daremos un paso atrás, ao contrario, son moitos os pasos adiante e o terreo que nos queda por percorrer. Claro que vai haber xente descontenta, grupos inflados polos medios de comunicación, presións sociais, xente de fóra e cipaios entre os nosos muros. Iso é facer política, non se pode contentar a todo o mundo sen descontentalos a todos e non hai solución completa e perfectamente equitativa. Vai haber oposición, e andado o camiño político deste país non vai ser a peor á que nos teremos que enfrontar.

O problema señores, non vai ser o número de linguas que a nosa sociedade vai falar. Os tempos marcan que será máis de unha, e iso é unha riqueza á que non pensamos renunciar. O problema é cal delas vai ser a socialmente predominante e aí, calquera aposta por outra que non sexa a nosa segue sendo un suicidio colectivo. Un suicidio lingüístico e cultural. Claro que Catalunya ten outra relación coa lingua. O catalán, tendo menos falantes porcentuais que o galego, ten un respaldo legal co que nós nunca nos atrevemos a soñar. Ou si, atrevémonos e corremos de novo cara a atrás cando catro voces tusiron a súa desaprobación. Cando teñamos esa lexislación e o futuro asegurado veremos se serven tamén as súas outras solucións. E sinto ser tan positivista ás veces, pero mentres non teñamos esa lexislación, mentres teñamos que aguantar este atentado diario contra a nosa lingua e mentres se siga vulnerando a escasa normativa internacional que garante o noso dereito á existencia, hai cousas que sinxelamente non se negocian.

Haberá quen diga que levamos a lingua ás barricadas. Ben, haberá que repetir que non fomos nós os que a puxemos alí. E en calquera caso sempre preferín os milicianos que caían defendendo o seu posto que os rapazotes que estoupaban os seus avións contra o inimigo sen conseguir detelo. E iso tamén é unha cuestión ideolóxica.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua