Piazza Tabucchi
Gustábame del o viaxeiro, a persoa que vivindo no eixo marabilloso de Pisa e Siena non se conforma co que o seu recanto de mundo agasalla aos ollos e é capaz de desaparecer nalgún dos novos traxectos. Gustábame o perfil do namorado da poesía, o internacionalismo da palabra que rexeitaba calquera estranxeiría. O mesmo amor polos pobos que deu cabo del en Lisboa, unha das cidades que máis doado resulta amar, non demasiado lonxe da estatua do seu admirado Pessoa e coas pintadas das paredes a lembrar as historias da resistencia que tan ben iluminou. Gustábame a forma de recoñecer que a vileza do salazarismo, como a de calquera fascismo europeo non era cuestión só dos portugueses, da mesma forma que a responsabilidade de combatelo tamén non o era. Gustábame o xeito e o ambiente no que aparecían as cidades na súa escrita, case palpábeis para min algunha tarde nas prazas de Coruña onde acabei algún dos seus libros disposto a recoñecer anxos negros entre as pombas grises. Gustábame a pequena maxia, nunca demasiado evidente, que impregnaba algúns dos seus libros.
Creo que me gustaba porque pertenceu ás miñas lecturas nun momento no que aínda tiña unha certa inocencia non lixada por tantas teorías literarias e tantos anos de práctica da escrita pública. Lino cunha mirada máis lúdica, máis limpa que moitas outras cousas que lin despois. Recibo a nova da súa morte como quen recibe a dun familiar afastado que debeu visitar máis a miúdo. Hai moito tempo que non lía un libro del, e nunca pensaría no seu nome nas entrevistas de rigor, aquelas que che preguntan polos teus principais referentes. E porén volve todo como nun torrente, e vou repasando un título tras outro, descubrindo con sorpresa que son moitos máis dos que cría e que todos eles deixaron algunha pegada. algún detalle anecdótico, algunha escena gravada a ferro na miña memoria.
Aínda que se cadra, por riba do canon evidente que onte recitaron os xornais, o que máis me acorda é Piazza d’Italia, a súa primeira novela. É unha das obras que non está traducida ao galego, aínda que creo que sería unha das mellor recibidas no noso contexto literario, tan empeñado sempre na cuestión das loitas políticas e da propia identidade. A longa historia dunha familia e os seus enfrontamentos co poder a través das xeracións, dende as loitas que farán xurdir o propio Estado italiano até aquelas que se libran contras as propias forzas deste. De como mudan os uniformes dos opresores, pero nunca os oprimidos nin o vermello das súas bandeiras. Unha historia dos que sempre perdemos contra o pulso da historia, aínda que gañemos breves parcelas de dignidade no seu percorrido. Un libro que hoxe, pouco antes de que nalgún lugar do mundo alguén bautice unha praza co nome de Tabucchi, é a miña proposta para lembralo, e aínda para descubrilo.