A idade de ouro do pop galego
Sei que hai xente que estaría disposta a discutir sobre Los Tamara, Andrés do Barro ou Os Resentidos, pero unha idade de ouro, polo menos na nomenclatura á que a metrópole nos ten afeitos, non se compón de estrelatos conxunturais, senón dunha rede de iniciativas musicais e as súas interrelacións. A idade de ouro do pop galego puido comezar aló por 2005, cando The Homens puxeron as cancións do seu primeiro EP na rede, se cadra no 2006, cando Fanny + Alexander sacaron Lusco, un dos primeiros discos en botar a andar ese proxecto vertebrador que foi o netlabel A Regueifa, que xa viña sementado polo blogue homónimo. O rock bravú e o folc, estrelas da música galega nos anos precedentes, daban as súas últimas boquexadas, e un tempo novo viña á luz, un tempo no que a maior parte das bandas se decataron de que xa non era necesaria unha discográfica ao uso para que as súas gravacións tivesen repercusión. Apareceron publicacións musicais en galego, xurdiron concursos de lanzamento para bandas novas e mesmo chegamos a ter durante uns anos un festival en Valga feito con óptica de país. Projecto Mourente tocaba na Quintana na Festa do Orgullo, os votantes da dereita (e a uns cantos da esquerda sen sentido do humor) escandalizábanse coas letras de Ataque Escampe e escoitabamos a Noise Project pensando que a vangarda musical islandesa se cadra non quedaba tan lonxe do rumor dos nosos piñeiros. Tras anos nos que a innovación musical se reducira a distintas variantes do rock e a polémicas absurdas sobre que estilos e instrumentos servían para facer música galega, a nosa terra parecía queimar etapas a unha velocidade abraiante e sacaba toda a inmensa creatividade que tivera gardada no bandullo.
As idades de ouro son artellamento e interrelación, por iso unha parte importante dese momento pasaba pola noción de comunidade, pola participación e a camaradaría. Projecto Mourente vestindo a camisola raiada de The Homens, Samesugas machacando as cancións destes, Leo e García reiventando a Celso Emilio, poetas de todo o país compoñendo letras para Fanny + Alexander e máis de vinte grupos do país versionando a Andrés do Barro na mellor homenaxe que lle fixeron nunca. O movemento estaba cheo de forza e ilusión, e non faltaba apoio por parte das radios e dos medios de comunicación. Sen Vieiros e a Radio Galega todo aquilo quedaría en nada, ou circularía, como tantos grupos antes, en malas copias sen relevancia fóra de pequenos círculos.
O final da idade de ouro sería unha cuestión para discutir. Para min está nalgún lugar entre o concerto conxunto de The Homens e Novedades Carminha na Sala Nasa no 2009, a que sería a última edición de A Polo Ghit ese mesmo ano, ou a canción de Bruce Springsteen que se mal non lembro marcou o final dunha etapa de apoio á música galega en Radio Galega Música. Non quero dicir que o talento rematase, aí está Violentos anos dez ou A pior, dous títulos imprescindíbeis e con nomes que veñen moi ao caso, aí estaban onte Grampoder, a metade de The Homens, botando talento polos poros un mércores calquera na zona vella de Compostela. Porén unha idade de ouro, se nos guiamos pola nomenclatura da metrópole, é outra cousa que obras puntuais, por moi brillantes que poidan ser. A rede que sustentaba a música en galego caeu, os medios de comunicación pecharon, A Regueifa pasou á historia, e o apoio do goberno galego desapareceu, incluído a maior parte do que prestaba a radio que pagamos todos. A pesar de que a música galega sempre estivo marcada por un pulo importante da vontade persoal da xente involucrada (o seu maior selo discográfico partía dunha iniciativa individual sen horizontes de lucro, ningún músico puido vivir só do seu traballo como tal), as estruturas que turraban dela conseguiran, con moi pouco esforzo institucional, marcar unha diferenza importante.
A idade de ouro (2005-2009) coincide, curiosamente cunha lexislatura, e a maior parte dos elementos que a sostiñan desapareceron coa chegada da seguinte, marcada por unha vontade declarada de coutar o desenvolvemento da nosa lingua e da nosa cultura, aínda naqueles campos nos que sería moito máis doado aproveitar o traballo feito.
O argumento neoliberal esixe moi a miúdo á cultura galega que se autosustente economicamente para sobrevivir. É unha falacia moi útil pensar que os grupos que venden son “mellores”, e que se a xente non escoita música en galego é porque non ten calidade suficiente ou porque non encaixa nos gustos do grande público. A experiencia destes anos demóstranos que nas mentes de quen emprega o argumento, “autosustentarse” debe implicar tamén mercar os propios medios de comunicación ou artellar pola nosa conta unha rede de locais onde poder actuar. Basicamente, que se queremos facer música en galego, como se a queremos facer en inuit, é problema noso, e que non agardemos ningún apoio, en todo caso cruzar os dedos e pensar nos golpes de sorte. Ou nos golpes de urna dunha noite electoral.
R.
27/09/2012 - 09:54
Segues sendo un ultraoptimista Mario: “os votantes da dereita (e a uns cantos da esquerda sen sentido do humor) escandalizábanse coas letras de Ataque Escampe”. ¡Quen nos dera que iso pasase, e non só coa música do país! ¡Que nos dera!
Mario
27/09/2012 - 13:22
Home, R., os que os pediron a retirada do disco e que a Xunta os vetase eran máis ben de dereitas. Despois, entre os ofendidos que inflamaban as redes sociais había un pouco de todo: latinoamericanos galegodescendentes desorientados que pensaban que eran un grupo “antigalego” (máximo respecto), nacionalistas de esquerdas deses que son un pouco ríxidos, xente que pensaba que querían facerse ricos insultando á Galiza… Eses si que eran ultraoptimistas. Polo de facerse ricos cantando en galego.
R.
27/09/2012 - 14:15
Xa home, pero eu dicíao lendo algo así como que “os de dereitas (e os de esquerdas, de paso) escoitan pop galego”. Por aí ía o “quen nos dera”. ;-/
Txiki
27/09/2012 - 21:01
Mario canta razon tes…
Mónika
27/09/2012 - 21:35
https://www.facebook.com/pages/PLANETA-FURANCHO/104289279604341?ref=ts
Mario
27/09/2012 - 22:50
R., algún día haberá que buscar un nome a esa modestia extremada que temos os galegos cara a todo o que facemos. Eu emprego o optimismo como unha arma (como un “deber revolucionario” que diría o outro), o que non sei é que servizo vos fai aos demais ese ultrapesimismo crónico, como repetindo constantemente “non, o que facemos non ten importancia”. Os de esquerdas e dereitas escoitaban pop galego, polo menos máis que agora, e até houbo interese polo que se facía aquí dende fóra do país. Vale que non eran os 40 principales, pero tanto como para dicir que non o escoitaba ninguén… Houbo reaccións, descargábanse os discos, os grupos soaban na radio e daban bastantes concertos (aos que ía xente, nalgúns casos moita xente), non entendo a puntualización que fas.
Mónika, non acabo de entender os comentarios que só poñen unha ligazón. Interpreto que dis que aínda hai programas que se ocupan da música do país, cousa que non neguei en ningún momento (tamén poderiamos falar de Radio Oceánica e aínda do traballo feito dende as radios minoritarias). O que é certo é que o apoio estrutural que se dá é moito menor que daquela e que a música galega segue a ser unha porcentaxe irrisoria de todo o que botan as radios do país, e unha porcentaxe escandalosamente baixa do que botan as radios chamadas “galegas”. Polo demais, saúde ás persoas que seguen traballando por visibilizala.
Mónika
28/09/2012 - 00:48
era só unha puntualización…xa se sabe, non sempre están todos os que son…e no que a grupos se refire…pois o mesmo… 😉
besbe
28/09/2012 - 16:45
Xenial e aproveito para dar parte dun batiburrillo desta última década aquíhttp://busola.net/pdfs/5busola05-2.pdf (autobombo mediante)
W. Sobchak
29/09/2012 - 12:47
Mario eu concordo contigo en definir ese período como “idade de ourto”. Calidade a esgalla, abofé
Mais tamén concordo con R. no do optimismo. Eu traballo coa rapazallada do páis de entre 18-25 aprox. E a grande maioría non coñencen a ningún, pero a ningún deses grupos!
A Radio Galega de Souto e Regueira fixo moito. Pero aínda así a difusión segiu sen chegar a moitísima xente.
Manuel
29/09/2012 - 13:09
Besbe moi bo artigo pero un “batiburrillo” no que o autor non se lembra de bandas como ruxe-ruxe, keltoi, tiro na testa ou skacha por citar algúns. Creo que antes de escribir hai que coñecer e valorar a escena pois esqueceuse o autor de bandas todas elas de gran pegada discográfica e social e de máis de 15 anos de activismo musical en galego.
Mario
29/09/2012 - 15:29
Mónika: obrigado logo, está claro que non se pode citar a todo o mundo, pero iso é unha mostra de vitalidade, ao fin e ao cabo 😉
Besbe: xa coñecía o artigo (autobombo mediante), é unha sorte ver que é un tema que segue e preocupar.
Sobchak: se empregamos ese baremo, apliquemos o pesimismo á música en xeral e non só á música galega, porque no meu contacto con xente moza deume sempre a impresión de que (salvo persoas concretas) non coñecen ningunha banda relevante e con calidade musical dos últimos cincuenta anos. Digamos que a radiofórmula gañou, que todas as cancións son iguais e que quen queira escoitar algo diverxente ten que facer submarinismo, cousa que menos xente da que nos parece está disposta a facer. Porén, non creo que o éxito dunha escena galega poida medirse así. Insisto, socialmente foi moi relevante, moito máis que agora e o apoio das radios foi fundamental. Estiven en concertos de figuras internacionais que tiñan menos xente que os dalgunhas bandas galegas, e non me digades que estabamos “os de sempre”, como se “os de sempre” non foramos xente. 😛
Manuel: non sei se vai por min ou polo artigo que citou Besbe, pero como ti mesmo dis, esas bandas forman parte doutra “escena”, aínda que tamén brillaron a un nivel bastante alto. Skacha para min é unha das mellores bandas do país, pero non encaixarían nin no “pop galego” nin compartiron escenarios, circuítos nin colaboracións coas deste momento.