Está moito mellor explicado aquí, onde late unha paixón polo baloncesto que eu nunca fun capaz de desenvolver. Porén o contexto é moi doado de explicar. Corre o ano 1990 e a selección iugoslava, unha das mellores do mundo nese momento, disputa en Arxentina o que é, sen eles sospeitalo, o último mundial de basket que xogarán como unha nación unida. Porén, e aínda que o ambiente do seu país comeza a ser tenso, os rapaces da selección só pensan en gañar ese mundial, cousa que logran nunha final histórica contra a lenda viva que representa a selección soviética. Nun momento dos festexos, segundos despois do final, o xogador de orixe serbia Vlado Divac, descobre nun dos afeccionados que o rodean algo que o desgusta: unha bandeira independentista croata. Divac sácalla das mans ao seu portador e acaba por ciscala no chan. Segundo contan na ligazón de arriba, e segundo contan no documental Once Brothers, a relación entre Divac e o seu compañeiro croata Drazen Petrovic remata por virtude deste pequeno feito. Só un ano despois Eslovenia proclama a súa independencia e comeza, pouco a pouco, e por capítulos, unha das grandes traxedias do final de século en Europa. Petrovic e Divac acabarán xogando en seleccións distintas. A barbarie, porén, non se limitou a esa rivalidade civilizada que teñen as confrontacións deportivas, nin a perda das seleccións unidas foi o seu único drama.

Téñense dado grandes debates entre o nacionalismo sobre a lexitimidade dos independentistas croatas, bosnios e eslovenos. Non vou afondar nel. O nacionalismo, como ideoloxía, ten en ocasións unha innegábel carga de sentimentalismo e subxectividade, e como tal é imposíbel facer xuízos dende a distancia. No fondo, o que xera unha boa parte das súas manifestacións é o medo. E isto non é algo necesariamente negativo, o medo, como todo sentimento pode estar xustificado ou ser produto dunha visión da realidade paranoica e deturpada. Os nacionalismos chamados “defensivos” xorden ante a sensación de que a súa identidade está a piques de ser destruída ou que o será co paso do tempo se non traballan na consecución de máis graos de autogoberno que lles permitan preservala. Os nacionalismos de Estado, ou centralistas, xorden, polo contrario, do medo á disgregación ou a perda de peso político. Sobra dicir, que os exércitos e aparellos xurídico-administrativos dos que dispoñen os segundos fan que na maior parte dos casos os seus medos sexan infundados, ou auto-xerados como fin para manter unha posición ofensiva, máis rendíbel politicamente.

Non sei se o feito de que Divac, no ano 90, se sentise ameazado por unha bandeira independentista croata era unha paranoia ou non. A guerra que seguiu e as ensinanzas da historia déixanme pé para concederlle o beneficio da dúbida, a lexitimidade do medo, que non do xesto irrespectuoso co símbolo nacional dunha minoría do seu propio país. Sei porén, que o grao de paranoia para sentirse ameazado por unha bandeira asturiana no contexto do Estado español de comezos do século XXI si que procede dunha paranoia xigantesca, pantagruélica, ridícula e preocupante. Paranoias como tantas outras, que nos dan máis medo, e que nos fan pensar a tantos que é o que facemos aquí e se non sería mellor continuar o camiño sós.