Brasil arquivos - Mario Regueira

Imaxe de jcbrandon (CC BY 2.0)

Unha traxedia de Shakespeare. Así cualificaba Paul McCartney a historia da banda Badfinger, de como o tiveron todo para triunfar (o propio apoio dos Beatles a comezos dos anos 70) e mesmo así acabaron esnafrándose, abrindo a caixa dos desastres, discos retirados e suicidios das súas principais figuras incluídos. Resulta curioso como a historia do grupo é relativamente descoñecida, a pesar da enorme popularidade dun dos seus temas. Whithout You, canción que aínda moita xente pensa que é de Nilsson, que a interpretou en 1972, e outra xente máis nova que é de Mariah Carey, que o fixo en 1994. E non é tan estraño escoitar persoas de ambas xeracións discutindo sobre se o tema é dun ou doutra.

Ninguén agardaba este ano a popularidade que as versións en galego tomarían na cultura de masas do Estado español, tampouco que algunha delas espertaría vellas cuestións que, por momentos, parece que só teñen importancia na Galiza. Cuestións que aparecen conforme se van apagando os ecos e voces de alén-mundo da caverna española despois duns meses de clamar contra a incorporación da Galiza na Comunidade de Países de Lingua Portuguesa.

Placa no Castelo de Guimarães, adaptada de Béria L. Rodríguez (CC BY-SA 3.0)

Fala Galiza portugués? Fala a lusofonía galego? A transmisión das linguas é similar á das versións musicais, aínda conservando unha parte importante da información, polo menos a instrumentación e a voz que canta mudan. E porén, mesmo precisando duns segundos para decatarnos, se coñecemos a primeira, inmediatamente entenderemos que se trata da mesma música. Mellorada ou non, pero é unha simple versión. O que se fala a sur e norte do Miño deriva da mesma lingua musical na que o compostelán Johán Airas e o rei portugués Dom Dinís compuñan as súas cantigas. A xente do antigo Condado Portucalense, xa convertido en reino polos azares da Historia, levouna primeiro ao sur da fronteira de Coimbra, e despois a América, África, Asia e Oceanía. En todos eses territorios mesturouse de novo, sementou linguas crioulas e contaxiouse de voces indíxenas e de palabras estranxeiras. É a mesma lingua, na que, nunha viaxe de regreso desde o Brasil que a el mesmo fascina, fala Caetano Veloso cada vez que nos visita. E claro que hai diferenzas, e nesas diferenzas é que reside tamén unha parte da nosa identidade pero, se atendemos, podemos escoitar o mesmo sotaque da Costa da Morte nunha rúa dos Açores, un vello refrán da nosa avoa nunha praia de Rio ou algunha das interxeccións familiares nalgunha illa do Pacífico.

Nun dos meus libros o protagonista fala dun disco de versións que está gravando. Fala delas como dunha sorte de maxia, da forma na que unha canción é recoñecíbel, pero tamén é distinta e ao mesmo tempo transpórtanos ao momento no que a escoitamos por primeira vez. Gústame crer que algo diso se mantén na relación da lingua galega coas súas variantes históricas, que serve para mantermos algo daquel primeiro eco no que todo comezaba.

Por certo, unha das concursantes do certame musical Music Idol (edición búlgara) deixou pampo ao xurado e a medio mundo cando anunciou que ía cantar Ken Lee de Mariah Carey. Porén, con mellor ou peor interpretación, ou cun acento máis ou menos marcado, o tema seguía a ser claramente Without You. De Badfinger, que eran galeses e tiveron unha mala sorte digna dunha traxedia de Shakespeare. Ou dalgún vello reino do sur de Europa.

Placa en Swansea-Abertawe, imaxe adaptada de Reading Tom – (CC BY 2.0)

#Badfinger #Brasil #Gales #Galiza #Lusofonía #OT #Portugal #Reintegracionismo #Sabela

Teresa Cristina e Carlinhos Sete Cordas representaban unha viaxe ao pasado. A historia do samba pode percorrerse case sen equipaxe, só con voz e guitarra, así, aínda que botemos en falta a intro orixinal de Preciso me encontrar, Cartola e os seus letristas aparecían resucitados nunha actuación con poucos artificios. Tan sinxela que poderían trasladala a un bar, aínda que non podemos enganarnos, seguramente a maior parte do público non respondería calidamente a un espectáculo que entendían como un simple aperitivo.
Así, se Cartola era unha parte da historia da música popular brasileira, Caetano representaba o seu punto culminante, a súa continuación natural. E sospeito que o concerto foi programado seguindo ese mesmo principio. Unha colección de grandes éxitos que se movían con fluidez entre as raíces da bossa, a renovación que supuxo o tropicalismo e algunhas (moi poucas) referencias á carreira inmediata do cantor. A última vez que vin a Caetano ao vivo foi hai case unha década no mesmo Palacio da Ópera da Coruña, nun concerto dentro da xira do Cê. Caetano fixera un disco de rock con case sesenta e cinco anos, e aparecía vestindo roupa vaqueira, saltando polo escenario e acompañado dunha banda formada por persoas novas. Conseguira facelo unha vez máis, ser capaz de encarnar simultaneamente historia e músculo impulsor da música brasileira. O Caetano do pasado domingo estaba xa máis perto de João Gilberto que de calquera cousa que tivese algo que ver co rock. Sentado coa guitarra durante a maior parte da actuación, Caetano podería ter gravado un grandes éxitos ao vivo, algo máis que suficiente para a maior parte do público da Galiza. Seguramente eramos só uns poucos os que ficamos con ganas de ter, ademais, outra cousa, aínda que fose escoitar Um comunista na véspera inmediata do primeiro de maio.

Os vellos do lugar lembran sempre dun dos primeiros concertos de Caetano na Galiza, a finais dos anos oitenta. Parece que se dirixiu ao público consciente de que estaba a tocar na terra na que nacera a lingua portuguesa, unha lingua que seguimos a falar con particularidades propias e á que demos o revolucionario nome de galego. A consciencia lingüística de Caetano non é habitual nos artistas brasileiros, que tratan de expresarse moitas veces nun portuñol que deixa sorprendido (ou irritado) a unha parte do público. Para alguén que dixo que unha das cousas máis marabillosas do Brasil era que falase a lingua portuguesa, é evidente que a marabilla continúa no feito de esta terse orixinado en boa parte dun territorio que non forma parte de Portugal. Así, unha parte do público agardaba que aparecesen de novo esas vellas complicidades. “Sempre que venho a Corunha falo português porque sei que vocês percebem. E gosto muito de que seja assim”. Desta vez non houbo alusións ao sotaque lindo da xente cando cantou con el, como en Vigo no 2003, pero foi suficiente para lembrar que Caetano segue a ser unha das poucas persoas con consciencia cultural dos lugares nos que canta. Con virtudes e defectos, seguimos a ollar para el como quen olla para as marabillas e os milagres.

#A Corunha #Ao Vivo #Caetano Veloso #Carlinhos Sete Cordas #Cartola #Concertos #Galiza #MPB #Teresa Cristina

As versións do galego

Caetano, de novo na Galiza