República Billarda

Se teño que ser sincero, do mundo do deporte sempre me interesaron moito máis as historias e a súa perspectiva sociolóxica que o feito en si mesmo. Era dos nenos que coleccionaban escudos de equipos en lugar de xogar nas ligas infantís. E sempre serei dos que gozan lendo proxectos como Panenka ben mellor que o Marca. Será por iso que tardei tanto en probar o xogo que uns cantos tolos da miña terra loitaban tenazmente por recuperar. A billarda representaba unha tradición que me quedaba un pouco lonxe, non lle coñecía ligazóns familiares directas, non sabía exactamente como se xogaba e sempre viña a tropezar coas miñas resacas do 25 de xullo co seu Aberto e a insistencia dos fieis en que participase. Non entendía tanta paixón porque non abrira os ollos á luz.

Abrinos no exilio, como facemos habitualmente os galegos. Durante a breve estadía catalá tiven a sorte de coñecer as redes da versión local, o bélit, e a súa capacidade de integración e reivindicación política, o seu papel no artellamento dunha sociedade civil que nós precisamos infinitamente máis. Daqueles días quedou o xermolo dos galego-catalás Casus Bélit, o primeiro partido internacional entre a Auténtica e os irmáns mediterráneos, e tamén unha firme convicción en que o traballo na recuperación do xogo non era só deporte, tamén era sociedade, fermento dos lazos persoais, diversión, loita, en definitiva. A Liga Nacional de Billarda, que eu tiña por un grupo de obstinados recuperadores, manifestou o seu verdadeiro cariz como voluntarios na primeira liña das barricadas.

O retorno ao país tróuxome tardes de diversión e moitas sorpresas. Na terra do meu pai, nun aberto, fun descubrir dúas cousas: a primeira, que toda a miña familia xogara na infancia a unha billarda con variantes particulares, a segunda, que aínda sabían pegarlle, aínda que insistiron en afiar os extremos da billarda a navalla. O xogo devolvíame unha parte da miña propia memoria, un feito xa de por si totalmente revolucionario e inesperado.

Agora, os valentes da Liga Nacional de Billarda, capitaneados por ese furacán de paixón que asina as crónicas n’O varal, pon nas nosas mans dous discos cheos de himnos deportivos que sirvan á loita, un proxecto que só cabería irmandar con aquel histórico Selección Xa, pero no que non cantan futbolistas millonarios, senón persoas máis interesantes. Unha recompilación dos mellores grupos do país nesta idade de ouro, orballada de mapas sonoros e audios testemuñais que nos poñen exactamente na intersección entre o folc tradicional e a electrónica futurista, sen esquecer os ocasionais golpes de punk-rock e a maina molicie do pop contemporáneo. Un traballo que acompaña no libreto o traballo fotográfico de Nachok e unha serie de haikus dalgúns poetas do país, entre os que se conta o meu pequeno gran de area.

Non son dos que cre que as tradicións son absolutamente boas polo feito de selo. Un pobo, unha nación, unha identidade, fórmanse por elementos en permanente construción e as súas tensións políticas son case sempre produto dese proceso. Non penso que todo o que vén das nosas raíces sexa bo, e moito menos que o sexa por ser máis puro e máis apegado a elas. A tradición tennos que servir para recoller os elementos que nos permitan construír o futuro. Creo que a billarda é un deses elementos: un xogo sinxelo e apaixonante, con vocación de asolagar o país e devolvernos unha parte das cousas que esquecemos: que o pau serve tamén para bater nos inimigos e a billarda para non esquecer como se fan voar os soños.