Activismo e resistencia arquivos - Páxina 3 de 8

14/02/2013 by marioregueira

De amor ou matrimonio

Lembro que naquel momento, dentro do desconcerto xeral no que colleu aos máis que o PSOE cumprise unha promesa electoral, a maior parte da xente da miña contorna social andaba co pé cambiado, entre o escepticismo e a desconfianza declarada. Dun lado, os que se opuñan porque estaban en contra de toda regulamentación que atinxise a afectividade. Outros, na cola perdida de certa esquerda de hai décadas, estaban contra toda mellora das condicións do proletariado que os afastase da idea da revolución. Sempre me preguntei se algunha destas posturas disfrazaba polas distintas marxes da esquerda o que eu sospeitaba como unha homofobia latente, ou o mesmo medo ao cambio social que se percibía, por regra xeral, en xeracións máis vellas.

Evidentemente, o matrimonio homosexual non foi, no ano 2005, a solución a todos os problemas. As persoas transexuais, así como outros colectivos e modelos de afectividade menos coñecidos, seguiron as súas particulares batallas polo recoñecemento social. Pode ser certo tamén que a medida tivese moito de cosmético, no sentido no que permitiu que un goberno aparecese como moito máis radical socialmente do que despois se revelou no resto das súas iniciativas. Porén, resultaría banal negar o impacto que supuxo e a mellora obxectiva das condicións de moitas persoas, así como o peso que tivo na construción dunha sociedade mellor.

“Casamos hoxe para que algún día ninguén teña que casar”. As declaracións dunha das primeiras parellas á saída do xulgado, deixaban ver tamén que unha parte importante da comunidade LGBTQ, das máis activas no cuestionamento dos corsés sociais, non ía enterrar o machado de guerra porque o Estado pasase a darlles o mesmo dereito do que gozaran os heterosexuais. Case dez anos despois, moitas das loitas seguen en pé e somos moitas as persoas que seguimos sen caber ou sentirnos cómodas nos límites que o Estado recoñece, porén polo medio quedan moitas pequenas guerras gañadas: o dereito á paternidade compartida, os acompañantes de hospital, as herdanzas e a seguridade de ter unha lexislación que polo menos recoñece o dereito á existencia diverxente dunha parte importante dos seus membros. E por suposto, igual que Tomás de Aquino dicía aquilo de que ver o sufrimento dos pecadores no inferno non será o menor gozo dos salvados, tamén a frustración da España freak, recurso ao Constitucional incluído, tivo a súa parte divertida.

Hoxe, que outros estados como Francia ou o Reino Unido tramitan a mesma medida, seguimos a fregar os ollos coa incredulidade de que o Estado español tomase a dianteira por unha vez na historia. Naturalmente, queda moito camiño por diante, as posibilidades de crear unha sociedade máis xusta e aberta non acaban cun recoñecemento así, aínda que non podemos negar que significou un paso adiante nun longo camiño por percorrer. Un camiño duro no que probabelmente os conservadores continúen a estar agochados onde menos se espera. Tamén, por desgraza, nas distintas marxes da esquerda.

#Activismo e resistencia #LGBTQ

28/01/2013 by marioregueira

Falemos galego

Xa o dicían os míticos da Roda en época tan temperá como o 1979: falemos galego na rúa e na escola. O que ninguén sospeitaba é que, máis de trinta anos despois, os lemas inxenuos do principio da chamada transición política volverían coa súa candidez, obrigados por circunstancias atroces. Non sei se fun o único que se decatou do punto surrealista que tiña a mobilización de onte, comezando polo lema. Queremos galego na escola é unha proclama do final da ditadura, non de 2013. E seguramente sexa ese un detalle que, no fragor das batallas, está pasando desapercibido: a forma na que estamos obrigados a rebaixar o horizonte de expectativas da nosa lingua. Se hai anos alguén me preguntase en que manifestacións relacionadas co galego me vería no 2013, seguramente respondería que en ningunha, ou en todo caso, nas que atinxían a problemáticas concretas: o galego na universidade, o galego na ciencia, o galego como lingua internacional… En ningún caso agardaría ter que seguir loitando por algo polo que xa loitaran as xeracións precedentes. O camiño que quedaba por andar era lento e frustrante, pero de ningunha forma parecía que puidese incluír un retroceso tan brutal como o que sofreu o estatus da nosa lingua nestes anos.

A pesar de que a escalada lexislativa castelanizadora non é só contra a lingua galega, e responde ás mesmas concepcións caducas e imperialistas do Estado español que o levarán cara á súa última debacle, é certo que o caso da nosa terra segue a ser particular. Nunha realidade enrocada na esencialidade do poder político, a forma de medir a importancia da nosa cultura pasou e pasa polo cálculo de deputados galeguistas nas distintas esferas de poder. E non cabe dúbida que é unha cuestión importante, pero moi habitualmente esquecemos que cada unha das nacións históricas do Estado español ten a súa propia circunstancia e que, de todas elas, a máis disímil é precisamente a nosa. Nin vascos nin cataláns mantiveron as súas linguas coa mesma saúde que a nosa, que aínda hoxe pode dicir de si mesma que é a lingua cooficial con máis falantes porcentuais no seu territorio e a única que supera nese aspecto ao castelán. Os nosos veciños tamén non desenvolveron as súas ideoloxías políticas dándolle ás respectivas linguas a centralidade que a galega ten no pensamento galeguista. Aquel “se aínda somos galegos é por obra e gracia do idioma” de Castelao tiña moito de fundacional e aínda hoxe funciona como único baremo da galeguidade para moitas capas da poboación. En parte, esa saúde, cimentada sen dúbida en causas conxunturais como o afastamento e abandono por parte do poder central, que favoreceu unha ruralización persistente da nosa terra, serviu ironicamente como un freo a determinadas posicións políticas. É moi difícil convencer unha sociedade de que a lingua que fala o 90% dos seus membros está en perigo de morte. A diferenza entre bilingüismo e diglosia, problema ao que xa se enfrontaran os primeiros galeguistas, ten, queiramos ou non, unha dimensión sutil da que aínda hoxe é allea a maior parte da poboación. A súa simplificación e a negación do conflito lingüístico segue a ser algo tristemente presente nos discursos antigalegos, da mesma forma que o foi durante a longa noite do fraguismo.

Porén, se o galego vai ser a lingua máis difícil de marxinalizar na uniformización que pretende a dereita española, si que é certo que a súa posición de avantaxe obxectiva foi algo que non soubemos xestionar nestes últimos trinta anos. A caída libre na que se atopa fai aínda máis doloroso ter que volver a proclamas dos anos setenta, as mesmas que saían nas portadas dos discos da Roda. Porén, tamén é agora, nunha situación crítica, cando máis precisa a nosa lingua do noso compromiso. Un compromiso individual, diario, que non renuncie a ningunha das batallas cotiás. E tamén un compromiso colectivo, aínda que só sexa para que dentro de trinta anos, alguén lea nas crónicas xornalísticas que unha enorme representación da sociedade galega se rebelou nos violentos anos dez contra a perda da súa identidade.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

25/01/2013 by marioregueira

Django desencadeado

É algo que veño notando dende hai varios anos nos filmes de Tarantino. A primeira vez que fun completamente consciente foi na malleira que leva o psicópata de Death Proof a maos de tres mozas. A violencia desatada do Tarantino dos noventa segue presente, pero cobra un matiz inédito, por primeira vez deixa de ter esa gratuidade que, nun discurso falsamente sisudo e moi popular na época dos seus primeiros filmes, pretendía manifestar a súa presenza viva na sociedade occidental e a forma na que dirixía o devir desta. Algo mudara en Death Proof, e a tentación de facer unha interpretación feminista ou de empoderamento das mulleres non era máis que o seu mellor indicio. Tempo despois, algunhas compañeiras viñeron a dicir que algo semellante xa se podía ver na noiva ensaguentada de Kill Bill. O emprego da violencia abandona o campo da psicopatía gratuíta para encarnar o papel da xustiza politizada, deixa de ser unha paisaxe sociolóxica para ser unha ferramenta de acción necesaria. Inglorious Basterds segue polo mesmo camiño e ofrécenos o que ningún filme bélico ofrecera até entón: un final climático e antihistórico no que as vítimas reescriben os vellos relatos a forza de abandonar precisamente o papel de vítimas. Fronte aos xudeus que camiñan cara á catástrofe en silencio, o filme presenta feroces guerreiros capaces de rebentar cabezas de alemáns cun bate. Non hai violíns nin pianos tristes que acompañen o relato do horror: o final de Inglorious Basterds canta ao ritmo dunha racha de ametralladora e a súa reescritura da historia na ficción ten de revolucionario o que lle falta de coherencia.

Calculo que Tarantino está lonxe dun discurso ben tramado e non creo que teña unha idea ben definida sobre cuestións como o feminismo ou o vitimismo histórico. Penso que a súa descuberta da utilidade da violencia é instintiva e está baseada nunha idea moito máis simple: a intuición de que os opresores triunfan porque os oprimidos lles permiten triunfar. Que grande parte das traxedias da humanidade poderían evitarse se uns poucos renunciasen á covardía e fixesen unha aposta decidida pola acción. Django Unchained é un paso máis nesa tendencia: un negro rescatado da escravitude, que decide facer xustiza e liberar a súa muller de mans da estrutura escravista do Sur. Nun tendencia común a filmes anteriores, pero dun xeito se cabe aínda máis descarado, o filme sitúase a medio camiño entre o spaguetti western e a blaxplotation, dúas formas do cinema popular ás que rende tributo e que marcan o ton simple de Django Unchained como un filme de tiros e vinganzas. Vinganzas que non se afastan porén desa dinámica descuberta por Tarantino e que están protagonizadas polos parias da sociedade que descobre, entre o pasmo dos seus semellantes, que a historia aínda lles deixou unha fiestra aberta para facer xustiza.

Seica Spike Lee protestou, antes mesmo de ver o filme, polo que prevía como un tratamento frívolo do legado da negritude norteamericana. As traxedias non son para facer esas cousas, as traxedias non son un spaguetti western, son algo máis serio. Si, non cabe dúbida, pero o spaguetti western e o filme de blaxplotation ofrécennos algo que as traxedias non nos ofreceron nunca: a catarse de ver a xustiza representada, o pracer momentáneo dunha vinganza ficcional. É a mesma catarse da que Brecht renegaba cando creou o teatro épico: o espectador non pode identificarse co heroe porque perde a visión de conxunto da problemática e cínguea a un único acto conclusivo. Marcha tranquilo para casa e durme ben sen decatarse do seu propio protagonismo cotián. Porén, non cabe dúbida de que as clases populares foron sempre máis receptivas a esas catarses, e tamén creo que hai momentos da historia nos que as precisan máis que noutros. Os xéneros populares dos que se nutre Tarantino son os dos cinemas de barrio, os que botaron as televisións pobres (TVG incluída) nas tardes da fin de semana, os que as masas obreiras empregaban para evadirse tras longos días de traballo sen fin.

Nós non gañaremos nunca, seguiremos marchando día a día a traballos de miseria, onde mediaremos con patróns crueis, e o que é peor, cos tíos-tom que lles lamben o cu. Porén, ao outro lado da pantalla dun cine de barrio, dunha forma que aparecerá nos nosos soños de obreiros Django Freeman fai xustiza e pon os opresores no seu lugar. E nós durmimos con tranquilidade por esa noite, sen reparar que o papel que representamos é o dos outros traballadores da plantación. Os que miran con envexa para o heroe porque nunca viron un negro a cabalo e disparando. Os que aínda levan as cadeas.

#Activismo e resistencia #Cinema #Feminismo

25/10/2012 by marioregueira

Paisaxe despois da paisaxe

Non pretendo facer do blogue un monográfico sobre as eleccións, aínda que supoño que o tema seguirá dando voltas un tempo até que comece a cansar aos máis, incluído eu. A fin de contas non facemos outra cousa que lamber as feridas e facer historia-ficción cara a atrás, ante a imposibilidade de poder facela cara a adiante coa mesma forza que antes. Hoxe esperto cun artigo de Anxo Quintana, errático coma moitos outros que autoavalían estes días o declive do Bloque, pero ao que polo menos se pode retrucar sen dicir obviedades.

Comezo polo final, porque é ben certo que a forza do proxecto soberanista catalán parte dunha perspectiva integradora, un catalanismo “para toda a sociedade” que permite que de esquerda a dereita exista unha identificación cunha idea nacional contemporánea. Porén, a comparación das realidades catalá e vasca coa nosa é tan frecuente como errada no seu fondo. O feito de termos unha lingua nacional e historias máis ou menos parellas como comunidades oprimidas polo mesmo nacionalismo imperialista, non pode facernos fechar os ollos ante as tremendas diverxencias dos distintos proxectos, dos que o galego representa o máis diferente e particular. Só o prexuízo e un certo chauvinismo impide comparar o nacionalismo galego e as súas circunstancias con outros movementos sociais do Estado español ligados a cuestións identitarias ou territoriais e cos que, salvando a distancia de non teren unha lingua distinta, teríamos moito máis en común. O nacionalismo galego está asociado dunha forma evidente a unha clase social determinada e a unha orientación política concreta situada na ampla cartografía da esquerda.

Non se quere dicir con isto que non exista un nacionalismo alternativo, aínda que dende sempre, ou polo menos nos últimos vinte anos, permaneceu en posicións marxinais ou minoritarias. Hai unha lenda popular que se escoita a miúdo sobre que a solución do problema galego pasa por un nacionalismo de dereita ou de centro-dereita. Ben, romper a maioría estrutural do PP cunha división sería positivo dentro da catástrofe, e nese campo da historia-ficción, podemos velo como algo desexábel. Porén ou se produce unha ruptura nas filas populares que arrastre nichos de votos (moi complicada dende o éxito electoral) ou esa opción quedará para sempre en posicións de irrelevancia. Non é certo que non exista un nacionalismo alternativo á esquerda. Existe, e historicamente ten até unha construción intelectual e histórica relativamente sólida. E non só existe senón que leva presentándose ás eleccións ininterrompidamente dende a fin do franquismo, baixo distintas formacións e propostas e cuns resultados que, quitando a excepción conxuntural de Coalición Galega, non serviron nunca para obter representación. A realidade é que a aposta dun nacionalismo que non estea ligado dunha forma determinante á esquerda existe, pero non recibe votos. Na entrada anterior non falamos do resultado de Compromiso por Galicia, pero sería un exemplo máis desta dinámica, o enésimo intento de procurar o unicornio branco que permita cadrar a realidade galega co deseño feito polas irmás vascas e catalás. Moito traballo e moi arduo lle queda á nova formación se pretende constituír unha alternativa sólida, sobre todo tendo en conta que, cunha dereita españolista en situación crítica, non conseguiu mobilizar aos votantes para fóra do PP ou da abstención, nin sequera contando cun valor procedente do clan Cuíña.

A aposta de eliminar o protagonismo da esquerda da ecuación do nacionalismo galego, sexa de forma exclusiva ou sexa de forma convivencial, está condenada, hoxe por hoxe, ao fracaso. E aínda que é certo que algo de lexitimidade lle restará a Quintana, sobre todo agora que por fin deixou de ser o record negativo nos resultados electorais do Bloque, non podemos validar agora que o abrandamento do perfil político do Bloque servise para outra cousa que para comezar a catástrofe. Non quero glorificar os resultados de 1997 porque, alén de que non serviron para nada máis que para cimentar unha ilusión baleira e unha sensación falsa de forza, tiveron causas conxunturais que os fixeron posíbeis. Que o apoio ao nacionalismo galego (e non só a Beiras) aumenta coas ofensivas españolistas, por exemplo.

Porén, detrás do fulgurante crecemento do Bloque nos oitenta e noventa hai unha serie de factores que foron a clave de que pasase de ser un partido marxinal a ser unha forza hexemónica. O primeiro, que se presentaba como un partido cun compromiso de esquerdas sólido que manifestaba un apoio forte ás clases populares e se identificaba e implicaba nos seus problemas de forma directa. É algo que unha persoa de Allariz debería saber, da mesma forma que o sabemos os ártabros, que vimos no nacionalismo galego un apoio a loita do naval nun momento no que o PSOE facía a enésima traizón á clase obreira. A nefasta xestión deses movementos sociais nos últimos anos (Nunca Máis ou a oposición a Reganosa, por citar só dous) ou o divorcio directo e explícito con moitos deles supuxo unha evidente perda de activos sociais da que o propio Beiras advertiu antes da súa marcha. Un dos grandes méritos da Alternativa Galega de Esquerdas foi precisamente recuperar o pulso dos problemas populares e implicarse coas preocupacións da xente da rúa. E o máis difícil foi que o fixo nunha marxe moi curta do tempo sen que parecese que o facía coa vista fixa nas urnas, fortalecendo a confianza que xa xeraban os seus candidatos.

Un segundo elemento clave é que a percepción do Bloque como un partido limpo, sen intereses electoralistas nin redes clientelares e cunha relación de oposición ao poder, desapareceu tras o seu paso polo goberno. Alternativa Galega de Esquerdas recupera esa imaxe, polo menos de momento, e atrae o voto do electorado máis crítico. Que os novos movementos antisistema comezasen a contar co BNG entre os seus obxectivos a carón do PSOE e do PP, debeu ser o primeiro sinal de alarma de que o paso polo poder, presentado no seu día como unha grande vitoria a pesar da perda de votos, foi mal xestionado e deixou a imaxe do partido tocada.

Con todo isto en conta, se cadra si chegue o día no que crear un nacionalismo non enrocado na esquerda. É un ideal que non comparto pero que me parece respectábel como horizonte a longo (moi longo) prazo, por máis que eu teña o meu propio, porén non é intelixente como lectura inmediata, nin serve para solucionar ningún dos aspectos da crise actual. O papel político do nacionalismo ten que manterse nun equilibrio moi complicado de conseguir, moito máis tendo en conta que nunca se procurou de forma consciente a activa: está a medio camiño entre a responsabilidade política de formar parte de gobernos amplos para expulsar á dereita e a distancia crítica que lle permita facelo sen perder a conexión cos movementos sociais e as expectativas do seu electorado. Un electorado que, mentres non se demostre outra cousa, está profundamente vinculado á esquerda crítica. E sobra dicir que o Bloque estaba moito máis perto disto con Beiras dentro que con Beiras fóra.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Galiza

22/10/2012 by marioregueira

Paisaxe despois da batalla

Di o clásico de Carlo M. Cipolla As leis fundamentais da estupidez humana, que unha persoa estúpida é aquela que “causa un dano a outra persoa ou grupo de persoas sen obter ao mesmo tempo un beneficio para si, ou mesmo obtendo unha perda.” Por esa regra de ouro faltaba o test das eleccións para dirimir se o acontecido no nacionalismo galego fora obra dun acto de estupidez e por onde asomaba o responsábel. Pasada a proba, podemos dicir que se houbo algún estúpido ese non foi Beiras. Aínda na análise máis restritiva, a que pide non contabilizar todos os deputados de Alternativa Galega de Esquerdas como nacionalistas, o cómputo lanza un incremento da representación do nacionalismo de esquerdas, aínda que coa novidade de facelo en partidos diferentes, un deles parte dunha inédita coalición co españolismo de esquerdas que non sabemos até que punto está distorsionando esa lectura. Se ben a situación segue a distar dos resultados históricos, sería a primeira modificación á alza dende estes, as eleccións de 1997, onde o Bloque Nacionalista Galego, liderado por Beiras, chegaba a ser a segunda forza política galega.

Dende aquel día, o Bloque Nacionalista Galego acumulou descensos que culminan coa catástrofe de onte á noite. A chegada do bipartito maquillaba no acto simbólico de “tocar poder” os resultados dun BNG que ía perdendo o apoio dos votantes dunha forma imparábel e que sorprendía coa súa propia falta de avaliación interna. Non me alegro das desgrazas de ninguén, pero hai algo de xustiza poética no acontecido onte. O Bloque paga a incapacidade crónica para xestionar a súa propia diversidade e tamén paga a marcha dun xigante da política como Xosé Manuel Beiras ao que condenaron ao ostracismo durante demasiado tempo e que antes chegaran mesmo a ter como líder vergonzante, demasiado radical para conseguir espallar a influencia do partido en determinados ámbitos. O equivalente á marcha do vello león é, salvando as evidentes distancias, que Aznar entrase no partido de Mario Conde ou Felipe González se pasase a Esquerda Unida. Dilapidar un valor de partido coma ese, aínda dentro da discrepancia interna na que se produciu, acaba pagándose moi caro.

Porén, xunto con esta lectura levemente optimista, resúltame tremendamente baleira a euforia que está a vivir unha parte de Alternativa Galega de Esquerdas, incluídos os discursos que teñen máis de retórica combativa que de realismo. Obviamente é un grande éxito para un partido debutante, e alégrome tanto da volta de Beiras como me proe que o faga acompañado de persoas sociolingüísticamente entregadas a Madrid e que nin se molestaron en estudar a colocación dos pronomes para a campaña. Porén é un brinde ao sol. Nos próximos anos, o PP modificará a lei electoral e culminará a espolio que está a realizar sobre o sector público, endurecerá as políticas contra o galego e campará a vontade por onde queira. E por máis que moitas persoas esteamos a gozar dos enxeñosos retruques de Beiras no parlamento, a xenialidade intelectual non basta para frear un partido cunha maioría absoluta histórica. A promesa de que “algo novo comeza” lémbrame demasiado a aquela que escoitei en 1997, a primeira vez que votei, cando a mudanza política parecía unha cuestión xeracional e semellaba que podiamos agardar a que os votos “carretábeis” fosen sendo substituídos por votos con pernas, consciencia e vontade. Porén pasaron quince anos, quince anos preciosos para a recuperación da nosa lingua e da nosa industria cultural, quince anos perdidos que nos colocan ao borde dun abismo do que resulta moi complicado escapar xa.

E non sinalarei un culpábel, porque hai máis de un e a min resúltanme evidentes. Asistimos a unha campaña que se formulou contra o veciño do lado, ese que ten unha leira na que sacha coma nós, sen mirar para o pazo no que vive o señor feudal ao que se lle pagan as rendas. Igual que dentro do BNG, as liortas continúan pola taifa antes que polo interese común, e importa máis darlle na cabeza ao rival que decapitar ao verdadeiro inimigo. No nacionalismo galego falta unha perspectiva unitaria e unha noción clara dos obxectivos, hoxe por hoxe, e pensando a nivel inmediato, debera ser botar ao feixismo e despois tentar unha recuperación nacional que impida que a nosa cultura se dilúa no tempo das linguas mortas e as civilizacións extintas. Se cadra xa é tarde para iso. O que está claro é que os partidos galegos deben pensar se o dano que a súa división e as súas leas causan á sociedade galega lles vai dar algún beneficio.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Galiza

13/10/2012 by marioregueira

E despois da hispanidade

O federalismo é un instrumento de unión e non serve ao separatismo, máis ben serve para combatelo. Esta máxima, evidente para a maior parte dos independentistas do Estado español, podería ser o primeiro tema dun hipotético curso sobre a cuestión territorial para cidadáns e políticos españolistas. A cantidade de persoas que a discutirían nun primeiro arrebato é directamente proporcional á magnitude do problema crecente que o Estado español terá nas próximas décadas ao respecto.

Nas mesmas filas que a negan abunda o argumento de que as nacións que reivindican o seu recoñecemento como tales son simples constructos románticos ou trasnoitados e egoístas proxectos políticos de catro radicais. Deixando de lado o feito de que toda nación vista de perto non é máis que unha construción ideolóxica, resulta curioso que non reparen en que a máis fabulosa de todas, a que só aparece nas lendas, é esa España unitaria sen tensións territoriais que fala a mesma lingua. O nacionalismo de Estado é perigoso porque non é autoconsciente, ou porque cre nas propias mentiras moito máis que os periféricos. Porque se presenta como natural e apolítico, sen reparar en que celebracións como as de onte requiren sempre de exércitos marchando e desembocan nunha profusión de símbolos que eles chaman preconstitucionais, aínda que algúns fosen tristemente legalizados pola Constitución. Porque a única vez que estiveron perto de realizar esa idea foi varrendo as persoas que pensaban distinto para as cunetas ou para fóra do país. E aínda así fracasaron.

Pero sobre todo o nacionalismo de estado caracterízase pola ignorancia e falta de imaxinación ao respecto dos vellos problemas. Nestes días, entre outras barbaridades, escoitei a proposta de que se concedese o referéndum a Cataluña a cambio de que, de perdelo, se lle cancelase para sempre o Estatuto de Autonomía. Supoño que medidas tan intelixentes teñen detrás os mesmos cerebros que tramaron o boicot contra os produtos cataláns ou os que pretenden “españolizar” o alumnado catalán (o cal é un recoñecemento implícito á súa “non españolidade” natural e confirma o cacao ideolóxico dos seus promotores).

Porén, se do circo da dereita saen números máis ou menos divertidos, o que non deixa de preocuparme é a reacción da esquerda españolista, normalmente calada en relación ao tema, non sendo cando hai unhas eleccións autonómicas próximas ou cando hai que saír en masa a asinar nefandos manifestos pola “lingua común”. Sobre a eventual secesión catalá, a esquerda española empregou basicamente dous argumentos. O primeiro foi: “non o estades reflexionando, hai cousas máis importantes”, o segundo foi “Iugoslavia”.

Por experiencia directa diría que poucas sociedades máis reflexivas que a catalá, artellada no activismo civil e moi implicada nos problemas comunitarios. Obviamente reflexionar sobre algo non implica acertar, pero non se pode dicir que a da sociedade catalá teña unha actitude irreflexiva ou que se deixe levar por unha paixón irracional. Por outra banda, xa quixera o nacionalismo de Estado ter unha bagaxe reflexiva e unha produción cultural sobre a idea de nación e territorio que fose tan só a metade da que tivo lugar na súa periferia, tanto por cantidade como por calidade.

Por outra parte o “argumento Iugoslavia” é, sáibao que o emprega ou non, unha ameaza velada. Pensar nunha guerra civil de disgregación territorial no Estado español hoxe en día implica pensar no único bando que ten medios materiais de iniciala. Por outra banda, o caso de Iugoslavia fai fallar o seu paralelismo nunha pequena cuestión: na República balcánica as nacións non só tiñan recoñecido o seu status, senón tamén un procedemento legal para a secesión. Sería moito máis honesto, e intelixente, pensar no “argumento Grenlandia” ou o “argumento Quebec”, só por citar dous casos de final diferente nos que unha cuestión dese tipo se resolveu dunha forma civilizada.

Como dicíamos no inicio, as solucións federais non son instrumentos válidos para acadar unha secesión, antes ao contrario: empréganse para colmar os desexos de autogoberno da cidadanía sen que esta vexa a necesidade de rachar formalmente coa estrutura política na que está inserida. Se cadra as persoas que non somos federalistas deberamos felicitarnos por tanto da cegueira histórica dos rivais. E fariámolo se non fose que, como xa se demostrou algunha vez, neste xogo un rival idiota e armado acaba facendo auténticos estragos.

#Activismo e resistencia #Cotidiano

06/10/2012 by marioregueira

Un galego de Tui

Hai máis de quince anos que Sánchez Gordillo e Mario Conde se atoparon cara a cara. Era o Primeiro de Maio de 1997 e o Sindicato de Obreros del Campo dirixíase a unha das fincas do banqueiro para tomala simbolicamente. Concienciados de que posibelmente terían que repeler as agresións dun hipotético desaloxo, os compañeiros andaluces non estaban preparados porén para o desenvolvemento posterior dos acontecementos. Un campechano Mario Conde achegábase á porta da finca e tras pactar unha ocupación limitada do predio, ofrecíase a compartir con eles o almorzo e unhas cañas. A noticia deu a volta ao mundo e aínda hoxe é ben lembrada. Mario Conde, en liberdade baixo fianza por aquilo, saía ao paso con grande desenvoltura dunha situación violenta e pasaba a celebrar o Primeiro de Maio entre desconcertados xornaleiros aos que alcumaba de “convidados” na “súa” casa.

No fondo, o que Mario Conde fixo non foi máis que aplicar os principios da vida empresarial á vida real. Nunha situación na que unha carga policial podía lixar aínda máis a súa imaxe, o banqueiro confía na súa capacidade para pactar e sacar beneficio da conxuntura. Pero un acordo entre dous homes de gravata nun gabinete bancario parécese pouco ao que pode facer un deles diante dunha turba de obreiros, cento cincuenta anos de marxismo son unha boa proba diso. É necesario que a turba sinta que está a tratar cun igual ou cunha persoa que empatiza, aínda que sexa minimamente, coas súas aspiracións. Se cadra por iso Mario Conde aparece ante os traballadores do SOC a pé, disposto a falar de igual a igual con eles, cun trato extremadamente amábel e ostentando un marcado acento andaluz.

Os locutores que daban a noticia non deixaron de destacalo: observen o acento andaluz deste galego de Tui. E os que observabamos non saiamos do noso asombro.

Dende que souben que Mario Conde ía facer paracaidismo nas vindeiras eleccións galegas non puiden evitar un interese punzante sobre como enfrontaría a cuestión da lingua. Ao longo da miña vida teño experimentado situacións lingüísticas que lembraban esa imitación de acentos. Empresarios que en privado defenden a erradicación do galego do programa educativo pero que á hora de tratar cos paisanos non deixan de empregalo, mesmo imitando as súas variantes léxicas locais. No fondo, sempre pensei que a actitude do fraguismo cara á lingua tiña moito dese “saber estar” da vida empresarial, cun pouso un tanto hipócrita que nace da tentativa de acadar un bo acordo. Sobra dicir que esas tácticas de empresa han de ter moito en común co modus operandi dalgunha caste de estafadores, polo menos na medida na que procuran unha sensación de proximidade similar. Ao fraguismo o acordo, (ou a estafa), saíulle ben, e os xornaleiros comeron bocadillos con eles durante moitos anos e aceptaron quedar na entrada das fincas que, por dereito histórico, social e moral, lles pertencían. A miña aposta era que Mario Conde, ao contrario do que fixo Feijóo, non axitaría a bandeira da crispación lingüística e recollería sen dúbida o exemplo do vello dinosauro: falamos galego por aquí e acolá, visitamos unhas cantas feiras gastronómicas e recoñecemos unha lexislación nominal de defensa da lingua pola que non moveremos un dedo na vida.

Porén, o galego de Tui está enferruxado ou non acabou de comprender as regras que rexen na terra que o viu nacer e á que pretende representar politicamente. Lonxe de tomar a defensa nominal do bilingüismo, e de paso clases de galego, limitouse a imitar (un tanto ridiculamente) outro acento distinto e a falar do moi verídico perigo que ten o castelán de ser absorbido polo galego. Non contento con iso, na súa entrada triunfal, toca o (pouco polémico) tema da identidade do galego e do portugués e saca a colación o exemplo do seu primo (?), aquel que deixou o galego porque se decatou de que levaba vinte anos facendo o parvo e de que ninguén o quería. Dúas sensacións que, sospeito, o outro primo Conde experimentará moi axiña nas súas carnes.

O exemplo, ou contraexemplo, do magnate tudense serve para ilustrar como a cuestión lingüística galega segue pexada dun odio ideolóxico que soborda as achegas de calquera partido non galeguista. Noutras ocasións temos falado do absurdo que representa que moitas empresas rexeiten o emprego do galego aínda asumindo as perdas económicas que implica renunciar á lingua máis falada do país. Unha vez máis, os grandes empresarios non confían sequera na ilusión de tratar á inmensa maioría deste pobo como iguais. Ou se cadra é que aínda non damos tanto medo como unha turba de xornaleiros andaluces cercando unha propiedade. E se cadra sexa hora de poñer remedio a iso.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Galiza #Lingua

22/09/2012 by marioregueira

Zombieland, un filme sobre a nostalxia

Volver falando sobre un filme de zombis de 2009 é toda unha declaración de principios, porén resulta acaido, por unha banda por ver se a carne morta dos escravos que fomos volve á vida, por outra porque os motivos do filme evidencian de que forma a nostalxia segue a ser o ítem político que sempre foi.

Un rapaz sobrevive ao holocausto zombi que asolaga o mundo (comezando polos Estados Unidos, naturalmente). No medio da loita pola súa supervivencia atopará unha serie de compañeiros inesperados de viaxe: unha especie de cowboy urbano e dúas irmás que procuran un parque de atraccións no que estiveron de nenas e que supoñen felizmente liberado da praga zombi. A viaxe que nos propón a trama é por tanto cara a un territorio feliz da infancia, pero non será este o único elemento que atinxa aos pasados perdidos. O cowboy vai asaltando supermercados abandonados para recuperar os seus chocolates favoritos, antes de que a caducidade borre definitivamente o seu sabor da face da terra, e polo medio do camiño a estraña cuadrilla atopará a casa de Bill Murray e terá oportunidade de ver no seu cinema o clásico dos 80 Ghostbusters.

Tense falado moito de porque a temática zombi sufriu un aumento tan acusado na última década, pasando a ser un dos elementos máis frecuentes na cultura popular. Para min, a pesar da pouca experiencia que teño no xénero, resulta doado chegar á conclusión de que a súa vixencia está relacionada coa forma en como a nosa xeración contempla o mundo contemporáneo e coa súa peculiar relación coa nostalxia.

O grupo de persoas adultas novas que vive tentando prorrogar eternamente unha infancia perdida vive atado á lembranza dos oitenta, ese época que alguén definiu como feliz, pois o único que temiamos era que o ceo, na forma de inverno nuclear, se derrubase sobre as nosas cabezas. En realidade, como cumprindo a profecía punk de No Future, o ceo derrubouse sobre nós, aínda que non o fixese na forma que estaba prevista. O holocausto que chegou é a barbarie zombi, a crise económica, o triunfo do bloque capitalista na Guerra Fría. Non é xa que o futuro non fose como nos prometeran, é que nin sequera mantivo o seu ritmo de decadencia e produciu un pico de caída que nos deixa con menos horizontes, menos dereitos e menos expectativas que as que tiñan os nosos pais e nais. Teño escoitado, case como un mantra dos novos analistas políticos, que somos a primeira xeración que vivirá peor que a precedente.

Nese sentido, a nostalxia é un fenómeno inevitábel, aínda que como ferramenta política sexa perigosa, pois non nos permite analizar criticamente o pasado (os oitenta foron terríbeis a nivel social, aínda que a grande guerra nunca estalase). Porén, o seu exercicio funciona como un síntoma que nos deixa palpar o pánico por un futuro que se presente peor que o pasado ou que xa chegou e non é máis que un holocausto de persoas putrefactas que nos perseguen. Os Cazafantasmas non volverán salvar a cidade, os Goonies non atoparán o tesouro, xa non hai dous bandos equilibrados, e só nos queda unirnos a unha pequena cuadrilla rodeada, resistir seguindo as vías de territorios desaparecidos e construír, coas pezas que nos quedaron nas mans, unha nova forma de entender o mundo.

#Activismo e resistencia #Cinema

05/05/2012 by marioregueira

Outro ano sen Bobby Sands

Nom ham de conseguir criminalizar-nos, nom nos arrebatarám a nossa verdadeira identidade, nom nos des-pojarám na nossa individualidade despolitizando-nos, institucionalizando-nos como robôs alienados. Nom ham de conseguir criminalizar a nossa luita de libertaçom.

A pesar de todas as torturas, nom deixo de me surpreender da lógica inglesa. Em oito séculos nom conseguírom quebrar o espírito de um só homem que quigesse continuar a ser livre. Nom conseguírom desmoralizar nem conquistar o meu povo e nom o vam conseguir jamais.

Bobby Sands en Um dia da minha vida, traducido por Patricia Janeiro para Estaleiro Editora.

Hoxe, cinco de maio, cúmprese un aniversario máis da morte en folga de fame do preso republicano irlandés Bobby Sands. Bobby Sands cae, como outros presos, en loita polo recoñecemento do seu status xurídico como prisioneiro político e contra un réxime penitenciario inhumano que pretendía dobregar pola tortura a vontade política dos loitadores irlandeses. Máis aló da súa importancia simbólica, o relato que fai en One Day in My Life, estremece por outras razóns. A primeira, a súa crudeza, que non palidece na comparación cos campos de concentración que corenta anos atrás estremeceran a Europa. A segunda, polo ánimo e a determinación do autor, capaz de atopar físgoas de alegría e esperanza no medio do máis abafante dos presidios. A tenrura da que Bobby é capaz fai un contraste brutal fronte á mesquindade dos seus vixiantes, é en si mesma unha vitoria e fai pensar que, ao final, o preso si conseguiu escapar da cadea, e que aínda hoxe voa, xunto aos paxaros que tanto lle gustaba observar, por riba da loita inacabada dos pobos oprimidos.

Non esquezades que o texto pódese descargar da rede e que é unha lectura altamente recomendábel nestes tempos.

#Activismo e resistencia #Cultura libre #Edición #Estaleiro #Lectura #Literatura

05/04/2012 by marioregueira

Sen futuro

O Goberno de Tsolakoglou aniquilou toda posibilidade de supervivencia para min, que se baseaba nunha pensión moi digna que eu pagara pola miña conta sen ningunha axuda do Estado durante 35 anos. E dado que a miña avanzada idade non me permite reaccionar doutra forma (aínda que se un compatriota grego collese un kalashnikov eu apoiaríao), non vexo outra solución que poñer fin á miña vida desta forma digna para non ter que acabar buscando nos baldes do lixo para poder subsistir. Creo que os mozos sen futuro collerán algún día as armas e colgarán aos traidores deste país na praza Syntagma como os italianos fixeron con Mussolini en 1945.

Nota de suicidio de Dimitris Christoulas, caído onte na praza Syntagma (Grecia).

#Activismo e resistencia #Epigramas