Galiza arquivos - Páxina 5 de 6

05/11/2010 by marioregueira

As conseguintes relacións de cooperación

Ningunha confesión terá carácter estatal. Os poderes públicos terán en conta as crenzas relixiosas da sociedade española e manterán as conseguintes relacións de cooperación coa Igrexa católica e as demais confesións.

Artigo 16.3 da Constitución española (1978)

Vía e máis información aquí, aquí, e aquí.

#Activismo e resistencia #Epigramas #Feminismo #Galiza #LGBTQ #Mitoloxías

01/11/2010 by marioregueira

A festa das cabazas

Pasou o Samaín, ou a noite de Santos, e como vén sendo habitual, o debate sobre a súa autenticidade aínda ocupou algunhas páxinas, xa habituais por estas datas. Por unha banda as celebracións que colectivos e locais sociais fomentaron, por outra os que seguen rexeitándoo como unha importación norteamericana e aínda algúns outros que recoñecéndoa como unha tradición galega alertan contra a súa progresiva americanización.

Non teño suficientes coñecementos antropolóxicos sobre as festas galegas como para lexitimar unha preexistencia do Samaín alén dos anos 70 ou mesmo máis alá da miña primeira experiencia sobre el, no final dos 80. Nunca vin a miña avoa tallando unha cabaza para poñerlle unha vela dentro, pero non é menos certo que tamén non a vin nunca celebrando os Maios, na malla, ou cantando panxoliñas ou cantos de reis. Debo crer, porén á xente que di que o Samaín (a festa das cabazas ou das caliveras), é anterior á miña experiencia directa dela, polo menos tanto como creo a quen afirma a existencia dos Maios nunha tradición anterior. Curiosamente o meu coñecementos da maior parte delas foi similar e foi a través de asociacións culturais que trataban de recuperalas nun contexto no que practicamente desapareceran.

Creo na boa fe da maior parte desas persoas, como creo no testemuño de quen conta que asistiu á fase final desas tradicións e que si viu ás súas nais e avoas tallar cabazas, cantar panxoliñas ou danzar arredor do maio. A fin de contas a maior parte desas tradicións teñen unha orixe precristiá e sobreviviron ocultas baixo festas que a Igrexa católica impuxo para aproveitar a súa popularidade. A festa das cabazas ten un aspecto demoníaco que é dificilmente asumíbel pola cultura cristiá, o que explicaría que só permanecese de xeito minoritario e en zonas illadas.

Pero en calquera caso a preexistencia do Samaín é un elemento que non afecta á miña experiencia del. Dentro desta sempre foi unha celebración vencellada a aspectos políticos e de recuperación cultural onde non tiña ningunha cabida o aspecto mercantilista ou de asimilación imperialista que vai asociado ao Halloween norteamericano. Creo que aínda hoxe é así na maior parte dos casos, a xulgar pola súa presenza en locais sociais, agrupacións culturais e iniciativas persoais pouco sospeitosas de colaboracionismo. Dalgunha forma, aínda se fose, como moitos acusan, un elemento importado da cultura estadounidense, conseguimos que cumprise un obxectivo completamente distinto do que tiña en orixe. A celebración do Samaín refírese a un pasado, pero fala máis do que somos agora que do que fomos en tempos pretéritos, máis do que somos agora que do que os nosos antergos foron, aínda que só sexa porque estes non lle deron nunca un sentido galeguista a algo que só era un rito relixioso pagán.

A relación dos galegos co mito é complexa, probabelmente porque o mito sustenta unha boa parte do que somos, alí onde as estruturas reais fallan. Porén non podemos seguir apuntalando unha parte da nosa identidade nos mitos fundacionais. Unha cousa que caracteriza a unha cultura viva é que se move e toma as súas propias decisións para seguir evoluíndo. Unha cultura é un elemento en permanente construción, se non valora opcións é porque está morta. Dentro desas decisións está, por exemplo, tomar celebracións novas, recuperar outras que caeran en desuso ou rexeitar aspectos que forman parte da tradición pero cos que a xente xa non quere identificarse.

Para min non ten ningunha importancia que a idea de relanzar o Samaín entrase da man da popularización que o cinema norteamericano fixo da festa, como tamén non a ten que a bandeira galega fose en orixe a bandeira da provincia marítima da Coruña ou que a súa estrela vermella nacese como símbolo na guerra civil rusa. A cultura ten que ser un río e non un estanque onde apodrezan as augas, e todas esas cousas son elementos coa suficiente capacidade de convocatoria e identificación como para seguir unindo á nosa xente ao seu redor. Outra cousa é situarnos de novo nos debates da segunda metade do pasado século, onde se defendía, por exemplo, que a música da futura república galega sería unicamente tradicional, dende o momento no que a guitarra era un instrumento estranxeiro e o rock un estilo norteamericano. Non quero pensar toda a riqueza que perderiamos de caer, sequera minimamente, nesa corrente de pensamento.

#Activismo e resistencia #Galiza #Samaín

27/10/2010 by marioregueira

A tortura da esperanza

Levo demasiados anos crendo que fora un feito real mitificado polas néboas da historia, dende que llo escoitei narrar a un vello anarquista nunha palestra. Pero por fortuna A tortura da esperanza non é real, é un conto de Villier de L’isle-Adam que capta moi ben un sentimento frecuente aos seres humanos en situacións extremas. Nas cadeas da Inquisición española un vello rabino aragonés está sendo sometido a torturas para que abxure da súa fe. Día tras día durante un ano o ancián soporta todo tipo de dores e aldraxes até que, na véspera da súa execución na fogueira, atopa a porta da cela aberta. Durante horas camiña cara á liberdade, mais xusto no intre no que xa se pensa a salvo… Realmente a tortura máis efectiva para dobregarnos é sempre a da esperanza, consume as nosas forzas recalculando a liberdade que xa dabamos perdida inmediatamente e remata por sumirnos de volta nunha versión endurecida da vella situación.

Non sorprenderei se digo que a tortura da esperanza me lembra á situación social e política actual. E non porque a vella esperanza fose demasiado brillante, aínda que si que representaba a posibilidade de romper as dinámicas eternizadoras do dominio da dereita negacionista no noso país. Dalgunha forma a sociedade acusou ese golpe e como o vello rabino da historia sentiuse derrubar nos brazos e no sorriso hipócrita dos inquisidores. Concretamente, non deixo de relacionar con isto o desinchamento progresivo do blogomillo nos últimos meses. É certo que o factor rede social axudou un tanto, pero non é menos certo que facebooks e twitters teñen xa os seus anos, e a nosa desidia non tantos.

O blogomillo viviu o seu apoxeo nun momento de mudanza política do que non deixou de ser instigador, celebrador e tamén crítico nos seus anos clave. Nunha sociedade como a nosa, de núcleos poboacionais pequenos, clima adverso, e problemas crónicos de sociabilización, o xurdimento dunha trincheira dixital significou a primeira posibilidade de participación no debate político para moita xente, unha tribuna plural que permitía a oportunidade de manter unha voz individualizada, aberta a todos os matices. E foi tamén a consciencia para moita xente de que non estaba soa e que un abano de simpatías e empatías se abría para ela.

Non caeremos na inxenuidade de dicir que ferramentas de comunicación como os blogues poden salvar un país noqueado pola tortura da esperanza. Porén si que é certo que, nun momento no que outras ferramentas de comunicación caen baixo a presión ou a desidia do poder político, o noso deber é seguir mantendo estas redes vivas e abertas, e sobre todo capaces de seguir artellando a unha comunidade crítica co poder establecido e cos camiños que lle depara ao noso país. Creo que no fondo sempre foi así, e polo menos para este cronista de Gorée, representa unha das razóns polas que manter o porto aberto contra vento e maré, e tamén un poderoso motivo para brindar polo retorno á trincheira virtual de vellos camaradas como Marcos Pérez Pena. Porque o único xeito de sobrevivir á tortura da esperanza e seguir apostando pola esperanza, darlle á volta ao seu coitelo de dobre fío e convertela na mellor arma contra os que nos oprimen. Ou dito doutra forma, facer que os nosos soños sexan os seus pesadelos.

#Activismo e resistencia #Blogoleira #Galiza

20/09/2010 by marioregueira

Eróstrato, Chapman, Feyjóo

Lennon e Chapman

Recoñece Mark Chapman algo que moita xente sospeitabamos de hai tempo. Que matou a John Lennon para deixar de ser un ninguén e atinxir un reflexo dalgunha cousa semellante á fama. Suspensas fican as teorías da conspiración, as preguntas que Salinger nunca respondeu, probabelmente porque non tiña as respostas, e nas que O vixía no centeo xogaba un papel detonante no asasinato. Eu son unha das persoas que leu o libro de Salinger procurando en boa parte unha razón para matar ao mellor dos Beatles, e aínda que algún dos personaxes secundarios lembra inequivocamente a Lennon ningunha persoa no seu xuízo podería atopar as respostas que segundo Chapman estaban alí. Ao contrario, a anécdota, xunto con algunhas outras relativas á obra e de ton similar, lixaron parte da súa significación literaria popular e abriron a porta dos cazadores de misterios. Agora Chapman recoñece que o fixo pola fama e que un dos méritos de Lennon era ser máis accesíbel que outros obxectivos. Non tivo sequera o mérito da orixinalidade.

No século IV antes da era común, o templo adicado en Éfeso á deusa Artemisa, considerado unha das marabillas do mundo, foi incendiado por un tal Eróstrato. A única razón documentada (aínda que confesada baixo o pouco fiábel método da tortura) foi que o criminal pretendía que o seu nome fose lembrado pola posteridade. Os habitantes de Éfeso tentaron que isto non acontecese e prohibiron que volvese ser pronunciado ou escrito, porén, ao contrario que un resto fidedigno do templo, o nome de Eróstrato chegou a nós e hoxe serve para mencionar complexas síndromes psicolóxicas relacionadas co afán de notoriedade.

Ao lado da capacidade destrutiva dunha pistola ou dunha chama existen realidade moito máis complexas de botar abaixo e nas que non cabe unha autoría tan directa e individual. Un dos principais problemas cos que topamos na concienciación lingüística é facer concibir á xente que unha lingua é un elemento vivo, e que como tal pode evoluír, transformarse e tamén morrer, por máis que os seus procesos sexan lentos e espallados no tempo. Do mesmo xeito, as responsabilidades do seu ocaso non son reducíbeis a un único individuo nin a accións tan radicais como pegar uns tiros ou iniciar un lume, en ocasións poden estar máis relacionadas coa pasividade que cun acto concreto.

Cando certa organización acusaba ao reinado de Fraga da maior perda de falantes do galego na súa historia como lingua non dicía mentira, porén é certo que o resultado non pode desvincularse dun deixar actuar certa inercia posfranquista máis que de accións realmente agresivas e decididas. A responsabilidade do esmorecemento dunha lingua é forzosamente compartida, tamén moitas veces polos propios falantes que a abandonan ou desvalorizan. Na circunstancia actual, porén, estamos ante un nivel de agresividade fáctica non vista dende a fin da ditadura e que contrasta coa simple incompetencia, máis ou menos provocada, dos gobernos anteriores. É certo que non constituirá o final da lingua, entre outras cousas porque non o imos consentir, porén resulta unha vez máis unha pobre tentativa de conseguir notoriedade a través do exterminio. O cemento dunha carreira política que poida ser vista dende Madrid e na que levar como presente e pase de entrada a nosa cabeza. Que non se esqueza o señor presidente, de levar tamén unha copia de O vixía no centeo. Esta, non esta.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Galiza #Lingua

16/09/2010 by marioregueira

A ideoloxización nacionalista

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/gl/3/3a/Galescola_Salceda_1.JPG

Chamaba a atención que unhas das primeiras medidas do novo goberno da Xunta en relación ás escolas infantís fose combater a súa suposta ideoloxización. E chamábaa precisamente porque poucos de nós pensabamos que unha casiña sorrinte cunha bandeira galega fose un logo politizado para unhas escolas dependentes da Xunta e moito menos que unha galiña azul cun lapis o fose menos. Dalgunha forma devolvíannos ao vello debate sobre nacionalismo e ideoloxía, no que os defensores da equiparación entre estado e nación pretenden que a súa postura non é só lexítima, senón tamén natural, é dicir, apolítica ou desideoloxizada. Somos os demais os que politizamos as cousas, eles “énchenas de coñecemento“, como se puidese pretenderse un coñecemento que non parta dunha postura política explicitada xa dende o mapa que se colga na aula ou a lingua que se emprega para transmitilo. Non existe, para mal de moitos, a postura non ideolóxica ou despolitizada, calquera elemento, por banal que pareza, é susceptíbel de ser considerado un instrumento político, todo depende do punto no que sexa percibido. O exemplo das galescolas é perfecto. Ningún galego se podería sentir ofendido por un logo infantil coa súa bandeira civil onde se lles ensina a súa lingua ás crianzas, ningún agás quen se sinta ofendido pola existencia mesma doutra bandeira e doutra lingua distintas á súa.

Algo semellante acontece agora cos equipos de normalización lingüística. Naturalmente que os equipos están ideoloxizados. Se cadra a moitas persoas non llo pareza, pero para quen persegue e nega a existencia dunha lingua calquera elemento que se defina como “normalizador” desta é obviamente un elemento político, e como tal, un elemento a ser exterminado. E nós non deberamos ter medo de recoñecer que non só é político, senón que fai a nosa política, a que defende a idea que a maior parte dos galegos temos da nosa lingua e a que asegura un futuro para esta.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

03/09/2010 by marioregueira

O ruído das máquinas

Sorpréndeume lonxe a nova da semana. Annus horribilis da prensa galega con feches, limitacións e mudanzas inesperadas. En realidade a sorpresa é relativa, só evidencia de que xeito os rumores do último ano se van confirmando pouco a pouco. O pior, en realidade, non é a sorpresa, é a certeza de que, ao contrario doutras veces, o ruxe ruxe é certo e probabelmente aínda nos agarden máis novas deste tipo.

Por outra banda, e se cadra pola proximidade mediterránea, a miña perspectiva da cuestión ten outros matices. Nos últimos días habitei nun país onde, se ben a situación lingüística está lonxe da meta dourada da normalización absoluta (se tal cousa existe), si que formula unha paisaxe que calquera galego envexaría sen ningún problema, e isto tamén non é unha excepción no caso dos medios de comunicación. Dalgunha forma a estrutura piramidal dos medios presupón unha sociedade que os reclame na súa diversidade. Moi dificilmente se dará o caso no que esa diversidade responda ás taifas concretas dun partido político, e moi dificilmente os medios que teñan orientacións tan concretas poderán baixalo até unha minuciosidade que non lles pase factura no respecto e a diversidade do seu propio público. Naturalmente que existen outras causas de peso, pero o contacto e a supervivencia dun medio debería depender en primeiro lugar do seu público, sexa real ou potencial.

Teño diante de min un exemplar da revista Sapiens, un revista mensual de historia editada integramente en catalán. Aínda que o proxecto xa debe ter o seu tempo (o deste mes é o número 95), para min é algo máis que unha revista. Semella un animal mitolóxico e representa dende a miña fascinación de neófito parte daquilo que sempre soñei para o meu país. Especialmente agora que resoan os ecos das portas a fecharse e das rotativas parando de traballar significa tamén para min unha chamada á reflexión. Qué falla e qué cousas estamos facendo tan mal para non poder manter sequera un portal web ou un semanario impreso. E a resposta intuitiva devólveme a esa sociedade á que moitas veces se culpa de todos os males do país, a que vota e se trabuca, a que perde case sen decatarse e case ao mesmo tempo os seus montes e o seu espazo civil, a que fracasa, e da que ninguén se decata de que para fracasar é necesario tentar primeiro outra cousa que non sexa o fracaso. Non penso nela cunha solución na mao, só penso nela porque sei que máis aló dos reis de taifas e os seus pregoeiros, será (ou non) a que bote a andar outra vez as máquinas, e a que salve (ou non) a nosa lingua das alancadas exterminadoras do mal goberno que nos asombra. E se cadra só por iso mereza máis preocupacións, esforzos e alento que todo o trebón que este ano nos deixa.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

02/07/2010 by marioregueira

Un día perdín un libro teu nun bar

Lois Pereiro

Un día perdín un libro teu nun bar. Decateime camiño da casa e desandei o andado Ferrol arriba, reconstruín a ruta, falei con homes que xa baixaban persianas e elevei a voz sobre o balbordo dos locais nos que estivera aquela noite. Cando un deles se volveu e quitou a Poesía última de entre as botellas tras da barra suspirei con alivio. Recuperaba un ben prezado, un dos tres libros do poeta admirado xa en mellor vida, o único que os cartos contados e os prezos do libro galego me permitiran mercar.

Non pasaran aínda os dez anos de rigor e resultaba imposíbel imaxinar isto. O presidente mudou, sempre é importante contar con alguén que pasou polas cadeas do estado, que sabe dicir grifa e que cabalo non é só o da rapa das bestas, que presente que o empardecer nunha vila de Ourense non vale nada sen a revolta do metal nos arrabaldos obreiros. Que a pedra que se estrela contra o escudo dos antidisturbios non importa tanto pola fenda (que non deixa) como pola tensión do brazo ou da goma do tirapedras. É sorte, ningún dos anteriores soportaba tanta mocidade asomada nunha tumba.

Marxinal é o que non sabe só unha cousa. Dinche marxinal e mal poeta os que se abrazan á palabra cultura na atalaia temerosa dos seus gabinetes e non saberían deletrear Fassbinder, nin escoitaron falar nunca de Eric Rohmer na Coruña, nin das mágoas afundidas de Valéry, ou da sombra de Nerval. Non saben nada, en definitiva, do guiso indixeríbel de Fonollosa, nin darían identificado a metade das referencias que inzan a poesía última. Marxinal quen sabe de todo, dende os altos andeis das bibliotecas até os peores locais de Brest ou Bilbao, o que distingue a poesía da pretensión cun golpe de vista e non ten pudor de asubiar Dear Prudence mentres camiña dun bar a outro procurando un libro perdido. Marxinal quen é unha referencia constante para os que sabemos que é imposíbel sermos galegos sen habitar a marxe eterna na que dirimimos unha batalla a vida ou morte polo simple dereito á existencia. E que todo o demais é fechar os ollos.

E virán máis, de novo, agora que es como un Manuel Antonio que navegaba noutros barcos, a lixarte coas súas sucias maos. Como se tivesen o monopolio da pureza, ou a xoia perdida da lingua, como se os que habitamos os arrabaldos e percorremos as cidades non foramos nada fronte a gloria perdida dunha república rural inexistente e as súas esencias de pureza. Como se algunha vez quixeramos a pureza para algo máis que enturbala, as tumbas para algo máis que cuspir a nosa húmida vida sobre elas, as veas para outra cousa que non sexa acariñalas.

Perdín un libro teu nun bar porque o levaba aos bares, porque o emprestaba aos camaradas, e circulaba de mao en mao como circula ás veces a verdade. Moi poucos poetas poderían gabarse de tanta honra.

#Cotidiano #Galiza #Literatura

05/05/2010 by marioregueira

Os exploradores volven á casa

Lembro que nas adicatorias do libro de Ronseltz figuraba, entre moitas outras brincadeiras, un “A Suso de Toro, Cabeza de Vaca“. Fose á mantenta ou non, o certo é que un dos papeis nos que este autor teimou sempre en caracterizarse foi o de explorador. Exploración literaria, pero tamén vital, é necesario un certo valor e ser un pouco arroutado para decidirse a facer da escrita profesional un medio de vida. Ás veces tamén se precisa dun estómago forte para aturar a servidumes que esta dependencia económica pode chegar a producir. Hai un par de semanas o explorador dixo basta, as súas razóns están sobradamente explicadas aquí, aínda que supoño que moitas outras se foron engadindo polo camiño e cada quen lle dará a súa propia interpretación. A situación de Suso non é importante só polo que atinxe a un dos autores cunha traxectoria máis sólida da nosa cultura, é tamén unha forma de tomar o pulso á nosa literatura e ver que vitorias e derrotas, que perspectiva de futuro ou falta del nos agarda para os vindeiros anos. Das explicacións de Suso chámanme a atención dous focos, o primeiro a decadencia da figura do autor nos nosos tempos, a segunda, as características conxunturais da literatura galega. Creo que son dous campos completamente distintos, e que o segundo e infinitamente máis determinante que o segundo.

Non creo que se poida falar de crise do autor nun momento histórico no que o número de autores aumentou exponencialmente. Alén diso, a minusvaloración relativa de determinadas figuras de autoridade debería ser vista como algo positivo, a capacidade crítica da sociedade é un obxectivo polo que se traballou durante moito tempo e agora existen outros vieiros para que sexa efectiva. Pensar que alguén debe ter autoridade alén da autoridade literaria polo simple feito de ser escritor era unha candidez que xerou e segue xerando moitos monstros mediáticos que hoxe sufrimos. É ben superala e devolver a autoridade ao xuízo persoal da cada quen. Para min hai moitos autores literarios que serán sempre unha referencia clarividente en moitos outros eidos, pola contra hai moitos aos que admiro como escritores que moitas veces desexaría que se centrasen unicamente niso. Non creo nese caos no que xa nada ten valor, creo que as estruturas de valorización son moito máis subxectivas e impugnábeis que antes, algo que me congratula porque implica que, se queremos, somos menos manipulábeis que antes.

Paralelamente a isto existe a perspectiva colonial. O escritor galego é un autor entre dúas terras de ninguén, entre dous fogos cruzados. Nin o Estado español asume a promoción das súas linguas periféricas, nin, no noso caso, a Comunidade Autónoma o fai. Nese sentido a figura do explorador está absolutamente abandonada e volve unha outra vez a ser unha cuestión de simple voluntarismo. E non se conseguiu pouco con ese voluntarismo, porén a sensación é que temos unha cultura enorme e frondosa que segue a ser inexpugnábel para boa parte da nosa sociedade. E con eses presupostos é moi complicado que poidamos ter peso tamén fóra. Un Paul Auster, un Ian McEwan ou unha Zadie Smith son perfectamente posíbeis no noso país, sobran candidat@s, o que faltan son medios. Para conseguir que alguén poida adicarse en exclusiva á titánica tarefa de escribir novelas e para conseguir apoio institucional que permita o investimento de publicalas e publicitalas fóra do noso contexto cultural. Falaba Calveiro da responsabilidade común da sociedade nestas cousas, pero iso non deixa de parecerme apostar de novo polo voluntarismo, que xa digo que é moi importante, pero que non deixa de ser un parche temporal que evidencia unha tremenda carencia de estruturas. A cultura galega non sobrevivirá (só) co bo facer, a conscienciación e as boas intencións da xente, sobrevivirá con medidas que garantan a súa igualdade de oportunidades nun contexto que non deixa de ser unha competición.

E non falo de subvencións no sentido da política que se estivo facendo até o de agora, falo, por exemplo, de apoio á promoción e a publicidade, ou de estruturas e institucións que permitan e fomenten o debate e o coñecemento das obras, mesmo alén das nosas fronteiras. Os autores que contan cun estado que respalda a súa lingua teñen todo iso, aínda que o teñan tan integrado na súa normalidade que dende fóra poida parecer que decide o mercado ou a excelencia literaria. Pero non é certo, a determinados niveis, na literatura, como na lingua, decide a política, e o maior logro da política é parecer integrada na naturalidade das cousas. A ninguén lle estraña que o cinema español teña presenza nas salas e apoio das institucións, curiosamente tamén non lle estraña a ninguén que practicamente non haxa cinema en galego e que o que hai moitas veces non poida verse nas salas. Os logros da política, esconder a desigualdade tras unha aprente normalidade.

A retirada profesional de Suso representa unha mala noticia, se cadra a punta do iceberg doutras malas noticias que non vemos. A das persoas que renucian xa de entrada a comezar a súa carreira literaria en galego, a dos libros que seguirán sendo xoias escondidas, a dos que pensan que a literatura galega é só Rosalia, a da xente que non atopa cultura popular ou referentes na súa lingua…Os exploradores volven á casa, e a casa, paradoxalmente, segue a ser unha inmensa cidade escondida na que ninguén sabe que vivimos.

#Activismo e resistencia #Creación #Galiza #Lectura #Literatura

17/04/2010 by marioregueira

GZ KMKZ

Había realmente moito tempo, xa mesmo na última fase do blogue no outro enderezo, que non falaba do tema da lingua, ese que se converteu nunha loita aberta no último ano e pico e que tantas paixóns e enigmas irresolúbeis acumulou dende entón. Non foi por desleixo, a miña perspectiva é que todo problema lingüístico é un problema sociolingüístico e que como tal atopará unha solución fundamentalmente política na que hai que seguir traballando. Por unha banda da política cotiá que representa a coherencia e a fidelidade social á lingua, por outra a da política partidista que é a que bota os gobernos abaixo e que como moito demorará algo menos de tres anos en poñer as cousas no seu lugar. E hoxe por hoxe preocúpame moito máis a primeira que a segunda, e non só pola sangría que representa o 26.945, e que posta en perspectiva e por faixas de idade é aínda peor do que parece. Preocúpame tamén a eterna falta de definición que seguimos aplicando neste tema.

Falando cun amigo o outro día acabamos concluíndo que a loita da lingua pola súa supervivencia sempre foi unha pugna por superar o seu espazo simbólico e materializarse nunha realidade concreta. Dende os tempos do Rexurdimento, no que a lingua era a lingua da poesía para un grupo de intelectuais incapaces de empregala en calquera outro contexto, até a lexislación lingüística do fraguismo, que non molestou a ninguén até que foi reformulada polo bipartito coa radical innovación de facela, por vez primeira, esixíbel. Asusta que neste momento, no peor ataque dende o franquismo, e no que deberamos demostrar a maior firmeza, aparezan os sociolingüistas arrepentidos e as reformulacións sobre o fondo da cuestión. Asusta que un novo intento de materialización nos devolva ás esixencias de antano nas que debemos contentarnos cun uso simbólico ou cun valor metafísico. Levamos séculos tratando de conseguir un respaldo legal obxectivo para unha lingua da que a súa simple supervivencia merecería un monumento á constancia do pobo, e sinceramente, non creo que sexa este momento de retroceso nos nosos dereitos o máis axeitado para desincharnos e recuperar os nosos peores tópicos.

A nosa lingua serve para tantas cousas como calquera outra, non a vamos relegar aos ámbitos familiar e laboral porque apostamos pola súa hexemonía social, e hoxe por hoxe é a única “lingua propia” deste país, tanto dende unha perspectiva histórica como dende unha perspectiva estritamente legal. Non permitiremos que isto mude e non daremos un paso atrás, ao contrario, son moitos os pasos adiante e o terreo que nos queda por percorrer. Claro que vai haber xente descontenta, grupos inflados polos medios de comunicación, presións sociais, xente de fóra e cipaios entre os nosos muros. Iso é facer política, non se pode contentar a todo o mundo sen descontentalos a todos e non hai solución completa e perfectamente equitativa. Vai haber oposición, e andado o camiño político deste país non vai ser a peor á que nos teremos que enfrontar.

O problema señores, non vai ser o número de linguas que a nosa sociedade vai falar. Os tempos marcan que será máis de unha, e iso é unha riqueza á que non pensamos renunciar. O problema é cal delas vai ser a socialmente predominante e aí, calquera aposta por outra que non sexa a nosa segue sendo un suicidio colectivo. Un suicidio lingüístico e cultural. Claro que Catalunya ten outra relación coa lingua. O catalán, tendo menos falantes porcentuais que o galego, ten un respaldo legal co que nós nunca nos atrevemos a soñar. Ou si, atrevémonos e corremos de novo cara a atrás cando catro voces tusiron a súa desaprobación. Cando teñamos esa lexislación e o futuro asegurado veremos se serven tamén as súas outras solucións. E sinto ser tan positivista ás veces, pero mentres non teñamos esa lexislación, mentres teñamos que aguantar este atentado diario contra a nosa lingua e mentres se siga vulnerando a escasa normativa internacional que garante o noso dereito á existencia, hai cousas que sinxelamente non se negocian.

Haberá quen diga que levamos a lingua ás barricadas. Ben, haberá que repetir que non fomos nós os que a puxemos alí. E en calquera caso sempre preferín os milicianos que caían defendendo o seu posto que os rapazotes que estoupaban os seus avións contra o inimigo sen conseguir detelo. E iso tamén é unha cuestión ideolóxica.

#Activismo e resistencia #Galiza #Lingua

09/04/2010 by marioregueira

O delicioso balbordo

Nos meus anos escolares, é dicir, hai moito tempo, tiven que facer varios traballos sobre a obra de Rosalía. Nalgún momento, na miña casa recitei en voz alta os versos “«¡Ánimo, compañeiros!/Toda a terra é dos homes” para comprobar sorprendido como un dos meus proxenitores remataba de recitar de cor a estrofa enteira, con moi leves variacións. Esa persoa non sabía, ou non podería asegurar que poema era de Rosalía, escoitárallo recitar á súa avoa (a miña bisavoa) que, cando moza, fora emigrante en Cuba. O momento, do que non podo negar o sorprendente e emotivo, é doadamente explicábel pola grande popularidade que os libros de Rosalía tiveron no seu momento e nos moitos anos que seguiron, alén da súa relación con formas de poesía popular coa que, a forza de mesturarse, acabaron moitas veces confundidos.

Pero tamén pesou, e moito, o feito de que Rosalía fose unha das poucas autoras que escribían naquel momento para un pobo orfo, ou case orfo, de literatura. Sen ningún afán de restar méritos literarios, analizando só a situación dende unha perspectiva estrictamente mercantil, os seus libros chegaron a eses niveis de popularidade porque non tiñan apenas competencia e atoparon un mercado que efectuaba unha grande demanda deles. Segundo esa mesma regra de tres, os escritores do Rexurdimento deberían ver con escepticismo e unha certa precaución económica o xurdimento de máis autores que escribisen na súa lingua, a fin de contas viñan a restarlles popularidade, por non falar de que eses novos autores nunca poderían aspirar a vender tantos libros coma eles, e moi poucos chegarían a esa honra inmortal de permanecer na memoria do pobo. Baixo esa óptica, os grandes momentos de efervescencia literaria do noso país, que ninguén dubidaría en localizar nos últimos trinta anos, son un enorme paso cara a atrás. Nin unha soa desas obras pode aspirar ao nivel de vendas e á popularidade que tiveron as obras de Rosalía, ningún dos meus netos nin das miñas netas recitarán endexamais un verso de Avilés de Taramancos ou algunhas das moitas emblemáticas citas que hai en Cara a Times Square de Gonsar. Toda esa literatura foron anos absolutamente perdidos, é coma se non existise.

Esta loucura non é máis que unha esaxerada redución ao absurdo dalgún dos argumentos que puiden escoitar sobre o papel da literatura en relación aos blogues, especialmente tratando de manter a base de que fóra dun par de pioneiros, nunca máis volveu existir nada interesante e nunca se conseguiron as mesmas taxas de audiencia. E ser pioneiro é algo moi importante, ninguén o dubida, e non pretendo restarlles un ápice do seu mérito, pero tamén ten un lado excesivamente doado. A soidade pode ser atenazadora e poden faltar exemplos polos que guiarse, pero tamén é verdade que onde mellor se espalla a propia voz é nun ambiente de silencio.

Non vou enumerar a cantidade de exemplos que desmiten unha afirmación tan rotunda, moitos deles xa están aí na barra da dereita, e outros estarán xurdindo mentres escribo estas liñas. Chégame con aludir a ese delicioso balbordo no que se convertiu o blogomillo, tamén para a literatura e no que poden atoparse proxectos interesantes que nos garanten que a nosa literatura e a nosa lingua están máis vivas que nunca. Por sorte non levamos todos un lustro lendo o mesmo par de blogues, por sorte, podemos aprender moitos máis poemas que os de Rosalía. Por suposto que non tod@s podemos ler todo, pero creo que nin no choio da literatura nin no da rede se tratou nunca diso.

#Blogoleira #Galiza #Literatura