Saara
No colexio unha vella profesora nos explicara como o Estado español viñera a apoiar a futura independencia das trece colonias norteamericanas. Porén non o fixera movido polo ideal revolucionario e liberal, senón nun intento desesperado de restar poder ao imperio británico. Este apoio independentista tivera por tanto que camuflarse, xa que as propias colonias españolas non verían con bos ollos que o exército da súa metrópole axudase a liberar as terras do norte mentres as mantiña a elas na mesma escravitude que combatía. Só por iso o exército hispano non entrou en combate directo e promoveu o seu apoio por vías indirectas. Nunca tiven paciencia para comprobar aquela anécdota, pero lembro que non me sorprendera tanto daquela e seguiría sen sorprenderme a súa veracidade.
É algo inxusto xulgar algo tan complexo como un país como se fose unha persoa cunha vida máis longa. Porén é certo que ao longo da historia unha construción política acaba por desenvolver algo semellante a unha personalidade, máis ou menos marcada polos ritmos que a súa clase gobernante ou a súa sociedade lle impoñen e vencellada ou non á súa propia historia e a posibilidade de romper con ela. No caso do Estado español é triste comprobar como dous séculos e medio o sitúan en tesituras similares, probabelmente porque as rupturas coa tradición política preexistente foron breves e esmagadas pola forza, e as supostas transicións democráticas, planos ben tramados que nos deixaron no medio dunha dinámica similar á anterior. Da mesma forma que o Estado español do século XVIII non podía apoiar explicitamente a independencia dunhas colonias ansiosas de liberdade sen caer en contradicións coas súas propias colonias, a súa versión do século XXI non pode apoiar a autodeterminación do Saara sen que saian a relucir os trapos sucios de casa, as autodeterminacións negadas, a lei de partidos e a presión centralista sobre os territorios que a día de hoxe nos reivindicamos como nacións.
A responsabilidade contraida polo Estado español co Saara tras unha relación colonial de explotación non debería ser pasada por alto ou ignorada A súa toma por Marrocos no ano 1975, vulnerou toda posibilidade de descolonización e obviou, dun xeito similar a como o fixera co Rif dos bérberes, os dereitos dunha poboación culturalmente diferenciada e que só a ollos dun observador europeo inexperto poderían pasar como parte indiscutíbel do reino de Marrocos. Dun xeito similar a como aconteceu con Timor, os novos imperios apresúranse a recoller as migallas dos vellos. Pero a diferenza con Timor, no caso español non houbo un movemento de esquerdas na metrópole que mantivese vivo o compromiso moral cos antigos territorios ocupados, non houbo nada entre a ditadura fascista e a democracia liberal que marcase unha diferenza política o suficientemente significativa. A poboación do Saara foi deixada absolutamente á valga, en ocasións, como no caso de moitos desprazados, nun auténtico limbo legal ao retirárselle a nacionalidade española sen ter opción a adquirir a marroquí. Ningún goberno de ningún signo tomou activamente o lado dos novos apátridas nin cuestionou dun xeito decidido a soberanía marroquí sobre os territorios anexados, a pesar do consenso que a O.N.U. e a comunidade internacional manifestaban ao respecto. Naturalmente, como xa dixemos, porque os territorios anexados da casa sentirían enormemente o agravio comparativo.
As imaxes correspóndese coa bandeira da República Árabe Saarahuí Democrática, tomada da wikipedia, as dúas tiras cómicas están tomada respectivamente dos blogues de Vergara e Manel Fontdevila.