05/06/2016 by marioregueira

El nombre de los esclavos

Ali-Terrell

Adaptada de Cliff – (CC BY 2.0)

“Como me llamo?” “Como me llamo, Tío Tom?”. La pregunta, dirigida entre golpes a Terrell marcó un antes y un después. Cassius Clay había renunciado a su nombre de esclavo para ser conocido como Muhammad Ali y demostraba de que manera rompen los esclavos sus últimas cadenas. Las minorías y las clases bajas no tardaron en identificarse con su arrogancia. En la periferia de São Paulo, donde mi familia siguió ése y otros combates, tener un nombre de esclavo aún significaba algo y Ali no tardó en ser reconocido como un digno héroe de las clases bajas. Alguien que venía de la nada, pero que había sacado de algún lado una arrogancia que no invitaba a la antipatía, sino que más bien representaba todas las victorias negadas de una clase social. Ali era más que un boxeador, era un símbolo, una identidad, una especie de superhéroe que no tardaría en vencer incluso a Superman.

En una época en la que los combates estaban mucho más lejos que un par de clicks, la memoria de Ali se transmitía en una especie de representación teatral improvisada acompañada de relatos orales. Sabía de él cómo de otras mitologías familiares. La afición al boxeo en mi familia siempre fue relativa y profundamente vinculada a elementos sociales. En la madrugada se veían, a veces clandestinamente, los pocos combates de los púgiles gallegos. Por el día se recordaba al más grande de todos los tiempos. De no cambiar el nombre, de no ser arrogante y de no enfrentarse a la maquinaria de guerra estadounidense, yo no sabría nunca que era Muhammad Ali, como nunca me hablaron de Frazier o de Foreman. Pero nadie olvida a quien dijo en voz alta que Vietnam era una guerra en la que los blancos mandaban negros a luchar contra los comunistas. “Nadie del Vietcong me ha llamado nunca negro. Ninguno de ellos me ha linchado, ni me ha echado los perros, ni me ha robado mi identidad, ni ha violado a mi madre y asesinado a mi padre. No voy a disparar contra esa gente porque sean pobres. Prefiero ir a prisión”.

Malcolm X & Ali

Bob Gomel – (CC BY-SA 4.0)

Hace tiempo que no sigo la prensa convencional, pero puedo imaginar la caricatura de Ali que están dejando. El campeón, el portento físico, el deportista. Lo hicieron con Mandela y era más difícil. Podemos jugar a olvidar el papel de Ali en los movimientos sociales. Pero seguirá habiendo mucha gente que, más que al boxeador, admiradmos al hombre que dejó de boxear. Que sabiendo que el deporte era su vida decidió sacrificar su carrera y enfrentar la prisión y el descrédito por hacer simplemente el correcto. De que vale ser campeón si no tienes dignidad?

Más allá de las apariciones puntuales en televisión, tardé años en reconstruir toda esa memoria inmaterial. Reconocía su sonrisa, su volar cómo mariposa y picar como abeja, las bravuconadas que vengaban las humillaciones de las multitudes. Escuchaba al pueblo del Zaire gritando “Ali bumaie” mientras las piezas simbólicas completaban los paisajes intuidos. No era casualidad que fuera Foreman, el buen esclavo convertido al cristianismo, el derrotado por un Ali imparable, acogido polos africanos como un niño perdido y reencontrado. Dicen que los niños de Kinshasa aun sueñan ser como él, y que su fantasma sigue recorriendo los barrios pobres de las ciudades. Si no tienes miedo de tus sueños es porque no son suficientemente grandes.

Mi móvil sonó a primera hora de la mañana de un sábado. Le eché mano entre sueños y leí incrédulo la noticia. En sus últimas apariciones, Ali estaba envejecido y afectado por la enfermedad. Eso lo pensamos ahora, porque su carisma siempre estuvo intacto, y sus puños seguían golpeando en nuestra memoria. No dudé de que tenía que ser un error y seguí durmiendo. Soñé con rings enormes, con gente de mi familia recreando aquel k.o., con Laila Ali, con un combate en una África sofocante, con tíos tom aprendiendo nuestro nombre a golpes y con canallas mordiendo la lona para siempre jamás.

#Activismo#Boxeo#Deporte#Muhammad Ali#Resistencia

20/02/2014 by marioregueira

A Noite é necesaria

A Noite é necesaria
pra que ti poidas ver
sobre o medo e o mal
as estrelas arder.

Onte comezaba, co centenario do poeta, o ano Díaz Castro. Facíao por ese estraño calendario das nosas letras que rexe os seus propios ritmos. O autor a quen a beleza ferira para sempre, poeta dun único libro, e segundo as malas linguas (mal informadas, sobre todo), dun único poema, cumpría cen anos o mesmo 2014 no que as Letras Galegas decidiran, nun dos momentos máis convulsos da Academia, honrar a súa memoria.

Houbo medios de comunicación que se alegraron da escolla interpretando que o autor de Guitiriz fechaba unha época na Academia, unha época na que autores díscolos como Uxío Novoneyra, Lois Pereiro ou Roberto Vidal Bolaño politizaran en exceso unha festa que debera ser, ou así a entenden os bos galegos, neutral. Até o empresario Valentín Paz Andrade acabou por revelarse como unha figura incómoda, con ideas molestas e unha obra poética e ensaística moi pouco presentábel en canto a neutralidade. Sen dúbida Díaz Castro, poeta vencellado ao Seminario de Mondoñedo, que nunca se meteu en política e dunha relixiosidade que sobresae en cada poema, era o homenaxeado que os apolíticos preferiran, unha volta ao rego que impedía mover demasiado unha festa que nunca debeu pasar de ser un evento cultural.

Como xa falamos algunha vez a conto das manipulacións sobre Rosalía, a propia interpretación interesada de certos autores polos sectores máis reaccionarios é unha confirmación do seu enorme poder social e político, mesmo máis aló dos anos. Tamén ratifica que a literatura galega, polo seu propio contexto e a súa propia historia, é unha literatura que xogou a carta política mesmo cando os seus autores trataron de evitala. O mero feito de escribir na nosa lingua foi  moi a miúdo equivalente a facelo dende un campo de prisioneiros ou dende unha reserva india. Ás veces non é necesario explicitar un discurso para que este se faga evidente, o propio Manuel Antonio entendeu algunha vez que, por moito que quixese despolitizar a súa obra, o simple feito de estar a construíla nunha lingua de minorías sociais convertíaa nunha peza profundamente imbricada nesa realidade.

A tentativa de presentar un Díaz Castro descafeinado e neutral fala máis de quen a promociona que dos que vamos celebralo coa mesma intensidade que os queridos autores que o precederon. Díaz Castro foi un poeta que se mantivo lonxe de toda militancia, mais tamén foi un escritor que non puido evitar reflectir a abafante realidade que vivía a súa terra, mesmo estando afastado dela. Todo Nimbos é un canto profundo de amor á Galiza, mais tamén non pode lerse sen ter en conta o momento socio-político no que está composto. A queixa e a preocupación polo país que non move a tea dos seus soños, pola Galiza detida no tempo que moitos quererían así para sempre, están tan presentes na súa obra que admira que haxa quen pretenda pasalos por alto. E unha vez máis, a escolla da lingua é relevante, moito máis se temos en conta que o autor coñecía moitas outras coas que gañaba a vida e que pasou a maior parte da súa existencia en Madrid onde lle sería doado, como lle foi a tantos outros, esquecer as súas orixes.

Como ben dixo o poeta neses versos que poderían disputar espazo nas carpetas dos adolescentes á vella máxima de Tagore, a Noite é necesaria. Sen a Noite non veriamos os versos luminosos do Poeta Díaz Castro resplandecendo a súa dignidade por riba dos corenta anos de infamia que pretenderon facer desaparecer a nosa cultura ou coutala até o simple folclorismo. Sen esta Noite que agora ataca a nosa lingua tampouco poderiamos repetir os versos de Nimbos sorrintes e co ton orgulloso que podemos atoparlles, caendo como o orballo fresco na madrugada e temperando os nosos ánimos nos tempos sempre atroces. Obrigados pola Noite que fai resplandecer como lóstregos as expresións máis inocentes da nosa cultura. Obrigados por esa escuridade na que, até os homes tranquilos e temerosos do deus cristián, se remexen inquedos pola fortuna da súa terra e da súa lingua.

#2014#Activismo e resistencia#antifranquismo#cristianismo#Díaz Castro#Letras Galegas#Lingua#Literatura#Resistencia

Este sitio web emprega cookies para que vostede teña a mellor experiencia de usuario. Se continúa navegando está dando o seu consentimento para a aceptación das mencionadas cookies e a aceptación da nosa política de cookies, pinche na ligazón para máis información.plugin cookies

ACEPTAR
Aviso de cookies