Cultura libre arquivos - Mario Regueira

05/05/2012 by marioregueira

Outro ano sen Bobby Sands

Nom ham de conseguir criminalizar-nos, nom nos arrebatarám a nossa verdadeira identidade, nom nos des-pojarám na nossa individualidade despolitizando-nos, institucionalizando-nos como robôs alienados. Nom ham de conseguir criminalizar a nossa luita de libertaçom.

A pesar de todas as torturas, nom deixo de me surpreender da lógica inglesa. Em oito séculos nom conseguírom quebrar o espírito de um só homem que quigesse continuar a ser livre. Nom conseguírom desmoralizar nem conquistar o meu povo e nom o vam conseguir jamais.

Bobby Sands en Um dia da minha vida, traducido por Patricia Janeiro para Estaleiro Editora.

Hoxe, cinco de maio, cúmprese un aniversario máis da morte en folga de fame do preso republicano irlandés Bobby Sands. Bobby Sands cae, como outros presos, en loita polo recoñecemento do seu status xurídico como prisioneiro político e contra un réxime penitenciario inhumano que pretendía dobregar pola tortura a vontade política dos loitadores irlandeses. Máis aló da súa importancia simbólica, o relato que fai en One Day in My Life, estremece por outras razóns. A primeira, a súa crudeza, que non palidece na comparación cos campos de concentración que corenta anos atrás estremeceran a Europa. A segunda, polo ánimo e a determinación do autor, capaz de atopar físgoas de alegría e esperanza no medio do máis abafante dos presidios. A tenrura da que Bobby é capaz fai un contraste brutal fronte á mesquindade dos seus vixiantes, é en si mesma unha vitoria e fai pensar que, ao final, o preso si conseguiu escapar da cadea, e que aínda hoxe voa, xunto aos paxaros que tanto lle gustaba observar, por riba da loita inacabada dos pobos oprimidos.

Non esquezades que o texto pódese descargar da rede e que é unha lectura altamente recomendábel nestes tempos.

#Activismo e resistencia #Cultura libre #Edición #Estaleiro #Lectura #Literatura

20/01/2012 by marioregueira

Os zapateiros son os donos da cidade

Hai case dous séculos os zapateiros dunha cidade norteamericana saíron á rúa en manifestación tras a instalación do tranvía. Segundo o vello gremio do calzado, o novo invento viría reducir o desgaste das solas, e por tanto tamén os seus ingresos anuais. Era preciso impedir que tal modernidade entrase no seu territorio, a xente tería que seguir andando de punta a punta da urbe, rozando os pés no duro chan e cansando as súas pernas. A fin de contas, non era iso o que fixeran toda a vida? Que necesidade había de cambiar agora?

A anécdota (que lin como verídica hai moitos anos) movería á risa se non puideramos continuala na actualidade. Porque, se alguén aínda non se decatou, hoxe en día eses zapateiros son os donos da cidade. Non só a controlan politicamente cos seus ben organizados grupos de presión, senón que moven forzas violentas ao estilo desas agrupacións chamadas mafias. Homes de negro ameazan aos traballadores do tranvía e mesmo ás persoas que fan un uso do transporte con grande asiduidade, boicotean o mantemento das vías e loitan por declarar ilegais as escolas de condución. Durante os últimos anos fixeron correr a voz de que os usuarios do transporte eran uns parasitos, uns vagos e uns ladróns, e até conseguiron cobrar un sobreprezo por “lucro cesante” nos billetes, uns cartos por cada sola non desgastada.

Non contentos con todo iso, e unidos a zapateiros doutras cidades, traman un plan para proscribir os tranvías ou reducilos a traxectos excepcionalmente longos. Onte, ademais, tomaron un deles pola forza e detiveron a todos os seus traballadores. O seu ideal é volver aos tempos previos ao transporte automatizado, cando uns zapatos duraban só uns cantos meses e eles podían fixar ao seu antollo o abusivo prezo das reparacións.

A metáfora non é unha esaxeración. Resulta moi difícil prever en que darán estes tempos de confrontacións, porén creo que moitos dos nosos descendentes, ao mirar atrás, verán esta época cos mesmos ollos de pasmo cos que podemos mirar a fábula do goberno dos zapateiros desmantelando o tranvía. A era dixital, a facilidade de difusión de contidos culturais e o intercambio representan a oportunidade perdida deste século. Nun primeiro nivel porque case ningunha empresa soubo aproveitar completamente a súa potencialidade comercial, que a tiña, aínda que esixise unha mudanza do modelo de negocio e uns ingresos que virían máis por vías indirectas que pola clásica compra-venda. Nun segundo nivel, máis revolucionario, porque perdemos a oportunidade de re-estruturar o papel da creación artística na sociedade, desprezando mecanismos tecnolóxicos que permiten, por primeira vez na historia, un artellamento democrático e sostíbel para a grande comunidade de persoas que constantemente está creando cultura.

Nestes días escoitarán moitas veces que os que estamos cos condutores de tranvías representamos os defensores do “todo gratis”. Non caian en maniqueísmos tan obvios. Persoalmente nunca me contei entre os defensores do “todo gratis”, creo que a cultura é un ben que debe ser incentivado, entre outros medios, por un beneficio económico ponderado que repercuta directamente nos seus traballadores. Tamén creo que a principal responsabilidade dese incentivo debe proceder da sociedade e sortear, na medida do posíbel, outros intermediarios. É por iso que me doen particularmente todas estas oportunidades perdidas, porque falsean o debate real e o poñen ao servizo dos intereses de catro multinacionais interesadas en seguir un desenvolvemento económico propio do capitalismo salvaxe, criminalizando á mesma sociedade á que os traballadores culturais diriximos as nosas obras. A guerra que vén é unha guerra contra intermediarios famentos de lucro aos que non lles interesa a cultura, como aos zapateiros de hai dous séculos non lles interesaba a dor dos nosos pés ou o cansazo das nosas pernas.

Por certo, gañaron os tranvías.

#Activismo e resistencia #Cotidiano #Cultura libre

12/01/2012 by marioregueira

República Billarda

Se teño que ser sincero, do mundo do deporte sempre me interesaron moito máis as historias e a súa perspectiva sociolóxica que o feito en si mesmo. Era dos nenos que coleccionaban escudos de equipos en lugar de xogar nas ligas infantís. E sempre serei dos que gozan lendo proxectos como Panenka ben mellor que o Marca. Será por iso que tardei tanto en probar o xogo que uns cantos tolos da miña terra loitaban tenazmente por recuperar. A billarda representaba unha tradición que me quedaba un pouco lonxe, non lle coñecía ligazóns familiares directas, non sabía exactamente como se xogaba e sempre viña a tropezar coas miñas resacas do 25 de xullo co seu Aberto e a insistencia dos fieis en que participase. Non entendía tanta paixón porque non abrira os ollos á luz.

Abrinos no exilio, como facemos habitualmente os galegos. Durante a breve estadía catalá tiven a sorte de coñecer as redes da versión local, o bélit, e a súa capacidade de integración e reivindicación política, o seu papel no artellamento dunha sociedade civil que nós precisamos infinitamente máis. Daqueles días quedou o xermolo dos galego-catalás Casus Bélit, o primeiro partido internacional entre a Auténtica e os irmáns mediterráneos, e tamén unha firme convicción en que o traballo na recuperación do xogo non era só deporte, tamén era sociedade, fermento dos lazos persoais, diversión, loita, en definitiva. A Liga Nacional de Billarda, que eu tiña por un grupo de obstinados recuperadores, manifestou o seu verdadeiro cariz como voluntarios na primeira liña das barricadas.

O retorno ao país tróuxome tardes de diversión e moitas sorpresas. Na terra do meu pai, nun aberto, fun descubrir dúas cousas: a primeira, que toda a miña familia xogara na infancia a unha billarda con variantes particulares, a segunda, que aínda sabían pegarlle, aínda que insistiron en afiar os extremos da billarda a navalla. O xogo devolvíame unha parte da miña propia memoria, un feito xa de por si totalmente revolucionario e inesperado.

Agora, os valentes da Liga Nacional de Billarda, capitaneados por ese furacán de paixón que asina as crónicas n’O varal, pon nas nosas mans dous discos cheos de himnos deportivos que sirvan á loita, un proxecto que só cabería irmandar con aquel histórico Selección Xa, pero no que non cantan futbolistas millonarios, senón persoas máis interesantes. Unha recompilación dos mellores grupos do país nesta idade de ouro, orballada de mapas sonoros e audios testemuñais que nos poñen exactamente na intersección entre o folc tradicional e a electrónica futurista, sen esquecer os ocasionais golpes de punk-rock e a maina molicie do pop contemporáneo. Un traballo que acompaña no libreto o traballo fotográfico de Nachok e unha serie de haikus dalgúns poetas do país, entre os que se conta o meu pequeno gran de area.

Non son dos que cre que as tradicións son absolutamente boas polo feito de selo. Un pobo, unha nación, unha identidade, fórmanse por elementos en permanente construción e as súas tensións políticas son case sempre produto dese proceso. Non penso que todo o que vén das nosas raíces sexa bo, e moito menos que o sexa por ser máis puro e máis apegado a elas. A tradición tennos que servir para recoller os elementos que nos permitan construír o futuro. Creo que a billarda é un deses elementos: un xogo sinxelo e apaixonante, con vocación de asolagar o país e devolvernos unha parte das cousas que esquecemos: que o pau serve tamén para bater nos inimigos e a billarda para non esquecer como se fan voar os soños.

#Activismo e resistencia #Cultura libre #Galiza #Música

29/12/2010 by marioregueira

Zappa e os cegos que non queren ver

Por definición, o artista é un doador, non un intermediario. Pode ser un sabio tolo nos estudios do GRM da «Maison de la Radio» en 1948, ou un hippie enxuto observando o seu teléfono, como Frank Zappa, neno pertencente ao rock disidente, guitarrista inspirado no jazz de Eric Dolphy e ocasional compañeiro de ruta de Pierre Boulez. En 1980 viu o futuro nunha conversa telefónica…

No último capítulo da súa autobiografía describe algúns dos seus fracasos profesionais. En particular, a «proposta dun sistema destinado a substituír o mercado do disco fonográfico» remitido ao «Rothschild Venture Capital» «nun momento no que os CDs aínda non apareceran no mercado», conta Zappa.

Vexamos un anaco do seu proxecto: «Propoñemos mercar os dereitos de reprodución numérica DAS MELLORES OBRAS dos fondos catalográficos (OFC) que languidecen sen venderse nas casas discrográficas, centralizalas nun servidor, despois conectalas por teléfono ou por cable directamente ao magnetófono da computadora. O usuario poderá elixir entre unha tranferencia numérica directa en F-1 (o DAT de SONY), en Beta Hi-Fi, ou en calquera outro soporte analóxico común». Frank Zappa precisa que o seu sistema require a instalación dun «convertedor numérico-analóxico no teléfono», tamén chamado «módem». ¿Cómo non ver no de Zappa un sistema de telecarga semellante ao de Napster?

Zappa pensa mesmo nun sistema de retribución. Engade que «o desconto do pago de royalties, a facturación por compra, etc., estarían automáticamente asegurados pola propia xestión informática do sistema. O cliente abónase a unha ‘familia temática’ ou a varias e factúraselle mensualmente».

Como sabemos, o proxecto de Zappa non foi comprendido pola industria do disco. Tamén non foi escoitado Karlheinz Brandenburg, investigador alemán a conta de «Thomson», de quen se riron nos seus propios fociños cando en 1988 deixou a voz tentando demostrar aos seus xefes que a compresión numérica revolucionaría a distribución musical. Brandenburg e o seu equipo acababan de inventar o MP3.

De Techno Rebelde, de Ariel Kyrou, que podedes mercar e/ou descargar de balde aquí.

(A tradución e os suliñados son meus)

#Cultura libre #Epigramas #Música

21/10/2010 by marioregueira

Manifesto para o debate

A configuración dos dereitos de autor nun mundo no que a difusión da cultura se facilitou inmensamente podería ser un dos grandes debates do século. E como todo debate no que algunha parte se xoga algo, este tamén non estará libre de mentiras e terxiversacións. A clarificar parte delas contribúe Rip! A Remix Manifesto, un filme documental que toma como centro ao músico Girl Talk (nome artístico do DJ Gregg Gillis) para emprender unha viaxe sobre a historia nunca contada da lexislación sobre os dereitos autoriais, o seu endurecemento recente, e algunhas das súas primeiras vítimas.

A obra emprende tamén o complicado traballo de facer transcender o tema máis aló do eido audiovisual que emprega de partida. Porque si, Gregg Gillis é un tipo que emprega anacos de cancións de outros para xerar unha proposta musical nova, pero tamén, e isto non carece da súa importancia, foi alguén que traballou como enxeñeiro biomédico realizando labores de investigación. A reivindicación dunha reformulación dos dereitos de autor e da fin dos coutos á transmisión cultural é frecuentemente banalizada como un capricho occidental que só afecta a determinadas clases sociais ávidas de consumo audiovisual. Esta perspectiva axuda a encubrir unha parte do problema que de ser máis publicitado colocaría a unha parte do debate contra as cordas. As patentes farmacéuticas, ou o lastre que supón para a investigación biomédica a simple posibilidade de patentar descubrimentos relacionados coa saúde. E tamén o xeito no que isto afecta aos países en desenvolvemento ou a revolta silenciada que algúns deles están levando a nivel internacional contra esta situación.

Rip! A Remix Manifesto é un filme sobre como non se pode deter a roda inmemorial da fluencia cultural e da investigación científica só para que grandes compañías que hai moito perderon o seu compoñente humano sigan construíndo imperios comerciais. Un manifesto que colocar nalgún lugar dese debate no que nos xogamos é a liberdade creativa, a difusión da cultura e tamén, aínda que non nolo queiran contar, moitas outras cousas.

Hai un tempo que vin o filme e levaba unhas semanas querendo falar del no blogue. Hoxe facendo a rolda dos blogues levei a grata sorpresa de que o Cineclube de Compostela o vai proxectar esta tarde, seguido dunha mesa redonda sobre o tema, así que non perdades oportunidade de velo en tan boa compañía. Para quen non poida ir pode descargar o filme subtitulado en español. A Frente de Liberación do Rato está preparándose para baixar das montañas e tomar as cidades.

#Activismo e resistencia #Cinema #Cultura libre #Música

26/03/2010 by marioregueira

Os meus vinte céntimos

Hai un par de días que quería responder a esta pregunta, que apunta á polémica sobre o préstamo de pago nas bibliotecas públicas: “Achegar a literatura a todos ten que ser gratuíto?”. Existe unha resposta curta e unha longa, por variar, comezaremos pola longa.

E comezar pola resposta longa implica en primeiro lugar desmontar a pregunta e sinalar a grande demagoxia coa que está formulada. É certo que vinte céntimos por libro é un prezo sumamente accesíbel por “seis ou sete horas de lectura”. Que hoxe en día hai poucas cousas que custen tan pouco e iso que nen sequera se menciona a vontade do goberno de asumir ese pago directamente para que non chegue aos cidadáns dunha forma demasiado evidente. Vinte céntimos, nos días que corren, son unha minucia desprezábel, non os custa un café e non se lle dan a un pobre, polo que supoñemos que non representan unha barreira económica á hora de acceder á “literatura”.

O problema, por tanto, non será nunca o prezo, senón a cesión nos nosos dereitos que representa abrir a mao a esa posibilidade. Seguramente vinte céntimos tamén sexan unha taxa aceptábel para moitas outras cousas, como o acceso a parques públicos, ou os baños de mar na praia. A cuestión é se como cidadáns e cidadás vamos consentir que se sigan mercantilizando bens comúns polos que, en teoría, xa estamos pagando cos nosos impostos. Os libros das bibliotecas xa son nosos, os edificios que os acollen foron construídos cos nosos cartos e as persoas que as xestionan cobran todos os meses de todos nós. Ao mesmo tempo, a taxa intenta impoñer un principio de usufruto persoal que é igualmente falso. Eu non son o único que me beneficio dos libros que leo, a cultura non admite símiles tan concretos coa alimentación, senón que aproveita simultaneamente a toda unha comunidade. Esta mesma nota está baseada probabelmente en centos de libros que lin nalgún momento da miña vida, que conformaron o meu pensamento e polos que me resultaría imposíbel esixir aos lectores unha compensación económica.

Sempre fun partidario de que @s autores puidesen vivir do seu traballo como produtores culturais. O que me resulta moi complicado é aceptar a posibilidade de que o fagan imitando ás discográficas e a custe de perseguir aos usuarios dos seus propios produtos. Nesta ecuación existen moitas máis instancias ás que atacar, e non se atopan na parte de abaixo da pirámide, senón na de arriba. Son o único que ve que esta medida, máis que protexer aos autores o que fai é deixalos nas mans das xerarquías arbitrarias do mercantilismo? Estamos preparad@s para un mundo de lóxica blockbuster no que Stephanie Meyer reciba máis cartos das nosas institucións que Manuel Rivas e no que Dan Brown ningunee a Roberto Bolaño? E que faremos cando dentro de vinte anos, a industria esixa un canon maior polo “lucro cesante” que representa cada libro non vendido?

Non se trata dos meus vinte céntimos, ningún prezo é o suficientemente atractivo cando o que estás vendendo son os teu dereitos. E a resposta curta e si, achegar a literatura (na máxima extensión da palabra), a tod@s, debería ser completa e irrenunciabelmente gratuíto. Que haxa que estalo repetindo só confirma a deriva na que vivimos.

#Cultura libre #Lectura #Literatura

10/03/2010 by marioregueira

Citando

Non deixamos de ser esa panda de xente que fai cousas raras, eses anormais que toda cultura pequena precisa para sentirse completamente normal.

(Alguén nalgunha das mesas das Jornadas Galegas da Ediçom Independente, citado de memoria por min mesmo. Desconfíen).

#Cultura libre #Edición #Epigramas #Galiza

08/03/2010 by marioregueira

Por anos de independencia

Veñen de rematar esta fin de semana as I Jornadas de Ediçom Independente na Galiza, un encontro organizado por Estaleiro Editora e Corsárias que reuniu a distintas voces arredor dunha idea común: hai unha forma distinta de facer as cousas, tanto no panorama editorial, como na distribución e na relación coas persoas que len. Con esa idea foi que se reuniron diferentes colectivos e proxectos para falar das súas experiencias e xuntar puntos de vista, que en ocasións foron máis que diversos, como debera ser sempre neste tipo de encontros. Creo que no noso contexto cultural xa temos bastantes xuntanzas dedicadas á haxiografía ou ao adoutrinamento exemplarizante como para facer unha máis. Así que é unha sorte poder escoitar a perspectiva dos distintos colectivos sinxelamente para ver como poden aprender uns dos outros, copiar as estratexias e seguir demostrando que tamén son posíbeis outras formas de facer cultura neste país. A fin de contas iso é tamén cultura libre, e isto tamén é unha forma de ser independente. Compartir os acertos e advertir dos fallos, máis ou menos a mesma filosofía do software libre.

Non puiden seguir completamente o desenvolvemento das xornadas, e tamén non me foi posíbel participar na súa organización tanto como quixera. A pesar diso, a miña parcial experiencia nestas foi incriblemente produtiva. Non está mal poder contar cunha ventada de aire fresco nun contexto como o editorial, a miúdo guiado por movementos conxuntos e cautelosos e onde a autocrítica está frecuentemente fóra dos horizontes ou sometida aos valores do mercado. Ver que o creative commons pode non ser máis que unha moda progre, pensar nun proxecto independente do que se poida subsistir, falar de mercado dende un colectivo non lucrativo ou anunciar que os (lectores de ) e-books son aparellos sen futuro, son todas cousas que non se ven con frecuencia, e que dan profundas razóns para o debate, e tamén para a reflexión. Naturalmente non foi o único a resaltar, tamén foi moi emocionante escoitar de viva voz como o a historia do hip hop se remonta ao porto dos escravos, pasando polos blues de Nova Orleans. E tamén merece unha mención a recuperación do debate sobre o papel da arte na loita política dende presupostos novidosos que superaron afortunadamente as vellas dinámicas nas que cae sempre este tema.

Ficaron tamén moitas cousas por falar, eu botei en falta unha mesa sobre o software libre aplicado á edición, e tamén un maior protagonismo da perspectiva feminista, presente só parcialmente. En calquera caso, tempo haberá de cubrir ocos e seguir compartindo boas e malas experiencias en futuras xornadas, das que no persoal e no grupal agardo un éxito de convocatoria similar ao desta edición. Por certo, se as contas non me fallan, en 2011 Estaleiro cumprirá 5 anos. Un lustro que non pode evitar lembrarme a este disco mítico, xa de tempos nos que a independencia tamén era parcialmente distinta, pero igualmente inspiradora. A rapaza non fai un corte de mangas, aínda que as interpretacións (e as malinterpretacións) son libres, como debería ser a cultura.

#Cultura libre #Edición #Galiza