A penúltima vez que estiven en Portugal, a comezos deste ano, a crise acometía unha das súas terríbeis coleadas, pero a xente, como nos barcos, parecía habituada ao vaivén, e todo o mundo tiña unha teoría. A que máis gardo na memoria foi a dunha vella gloria local que insistía en que todo isto era unha conspiración dos Estados Unidos contra os países europeos que aínda tiñan un sistema mixto. Isto é, algo que seica caracteriza aos PIGS – Portugal, Irlanda, Grecia e Spaña, aos que alguén sumaba a Bélxica, o feito de manter sistemas formalmente entregados ao capitalismo pero que conservan restos históricos de conflitividade social na forma de partes da súa economía que seguen en mans do estado. Sinaladamente a sanidade e a educación, aínda que tamén poderiamos atopar empresas que en tempos foron estratéxicas e que agora sería un problema privatizar. O plan norteamericano pasaría por destruír ese último rastro de Estado social para impoñer o seu modelo, o mesmo polo que os pobres morren de apendicite na rúa e a xente traballa até o día da súa morte para pagar as medicinas.

Non podo saber que parte da man dos saqueadores de Iraq e Libia está detrás detrás das penas de Europa. O que si teño claro é que, aínda que fose a un ritmo distinto, a destrución dese modelo mixto non precisaba de ningunha axuda exterior, polo menos no Estado español. As forzas políticas que nos fixeron arroibar de vergoña allea nun debate televisado hai uns días estábanse encargando perfectamente da cuestión. Cada unha ao seu ritmo, claro, pero en calquera caso seguindo unha mesma tendencia: a destrución progresiva do patrimonio público, a privatización dos activos máis rendíbeis do Estado e sobre todo, a irreversibilidade dese proceso baixo calquera dos “dous” signos políticos. Non deixa de chamar a atención que nos últimos anos só se nacionalizase no noso contexto político a bancos en crises sospeitosas e cun valor estratéxico notábel. Que non existise nunca un plano de recuperación de sectores produtivos ou que ninguén pense se habería tantos problemas para crear emprego, manter a xubilación nos 65, garantir as pensións e librar á sanidade da estafa do copago, se o Estado mantivese baixo a súa titularidade a empresas estratéxicas como as telecomunicacións ou os hidrocarburos. Ou se en lugar de financiar a mala xestión do sistema bancario e consentir que  siga estafando aos cidadáns, houbese unha intervención decidida sobre aquelas entidades que non presentasen planos de viabilidade fiábeis.

E o peor é, naturalmente a irreversibilidade. Que cada palmo cedido non se recupera, ou só se vai recuperar cun esforzo cen veces maior do que lles custou conseguilo ás xeracións precedentes. Que a xubilación non se rebaixará nos próximos anos, que a sanidade pública desaparecerá un bo día para non volver máis, que as taxas da educación seguirán subindo e as relacións laborais “liberalizándose”. E se cadra terá que chegar ese momento para que unha grande parte da sociedade se decate do roubo á que a estiveron sometendo eses anos, e que non sabes o que tes até que deixas de telo. E deixar de telo non vai saír barato, aquí teñen unha lista para irse facendo unha idea.